Onze Taal. Jaargang 60

[p. 26]

Inzicht
Nico Groen & Erik Viskil

InZicht wil u informeren over nieuwe boeken, over congressen en lezingen in taalkundig Nederland. Voor een zo volledig mogelijk beeld hebben wij ook uw hulp nodig. Weet u iets waarvan u denkt dat het in deze rubriek thuishoort, laat het ons dan weten!

● Formuleren

In de Praktische cursus formuleren van Ron van Hogen wordt ervan uitgegaan dat goed formuleren niet alleen een kwestie van talent is: vaardigheid in formuleren is te ontwikkelen. Een schrijver moet daarvoor kennis nemen van theorie, maar vooral veel oefenen. Praktische oefening staat dan ook centraal in deze cursus. Hogen besteedt aandacht aan woordgebruik, het construeren van zinnen en het gebruik van stijlfiguren. Elk hoofdstuk bevat een grote hoeveelheid oefenmateriaal. De hoofdstukken worden afgesloten met concrete schrijfadviezen. Het boek is bestemd voor schrijvers van zakelijke teksten: studenten, journalisten, voorlichters, correspondenten, rapporteurs, etc.

Praktische cursus formuleren is verschenen bij Wolters-Noordhoff en kost f 32,50.
ISBN 90 01 40014 0

● Woorden voor denken en spreken

Van de hand van Cornelis Verhoeven, hoogleraar wijsbegeerte aan de Universiteit van Amsterdam en winnaar van de P.C. Hooftprijs 1978, verscheen Het besef, een boek over Nederlandse woorden voor denken en spreken. Het gaat daarbij niet om geleerde en ontleende termen, maar om woorden uit de omgangstaal, zoals beseffen, stellen, piekeren en mompelen. Verhoeven bestudeert de woorden niet alleen in hun omgangstalige betekenis; hij werpt ook een blik op hun etymologie en op wat hij noemt hun ‘metaforisch gehalte’. Het besef is geen normatief boek; er worden geen richtlijnen in gegeven voor het gebruik van woorden.

Het besef. Woorden voor denken en zeggen wordt uitgegeven door Ambo en kost f 35,-.
ISBN 90 263 1070 6

● Notuleren

Notuleren is een taalvaardigheid waarop in de praktijk vaak een beroep wordt gedaan, maar waarover niettemin weinig wordt geschreven. De Werkwijzer notuleren bevat 50 tips die aankomende notulisten kunnen helpen vergaderingen adequaat te verslaan. De tips zijn verdeeld over zes hoofdstukken, die onder meer het voorbereiden van de vergadering, het formuleren en het onderscheiden van verschillende soorten notulen als thema's hebben.

De Werkwijzer notuleren van Ineke Ouwehand is verschenen bij Samsom Bedrijfsinformatie bv en kost f 20,45.
ISBN 90 14 03981 6

● Structuuranalyse

In Tekst in schema behandelt Ruud Bouter het analyseren van tekststructuren. Bouter besteedt ruim aandacht aan de analyse van bestaande teksten waarvan de structuren problematisch of niet helder zijn en doet verslag van het speurwerk dat hij heeft verricht om deze structuren te verhelderen. Zo komt hij tot een methode die kan worden gebruikt voor het bestuderen, beoordelen, herschrijven en samenvatten van betogende en informatieve teksten. Tekst in schema is bedoeld als leerboek voor alle studierichtingen in het HBO.

Tekst in schema is verschenen bij Uitgeverij Phaedon en kost f 28,50.
ISBN 90 72456 20 3

● Tekstschema's

In Lezen en schrijven met behulp van tekstschema's gaat Marianne Overmaat na of leerlingen teksten beter begrijpen en onthouden en of ze beter gaan schrijven als ze leren werken met tekstmodellen of tekstschema's. Deze schema's bevatten informatie over de structuur en de te verwachten inhoud van een tekst. Overmaat onderzocht twee vormen van tekstschema-onderwijs en vergelijkt die met gebruikelijk lees- en schrijfonderwijs, waarin nauwelijks van schema's gebruik wordt gemaakt.

Lezen en schrijven met behulp van tekstschema's. De effecten van experimenteel tekstschema-onderwijs in de bovenbouw van het voortgezet onderwijs is verschenen bij Swets & Zeitlinger en kost f 32,50.
ISBN 90 265 1169 8

● 100 jaar etymologie

Hoewel de etymologie in het Nederlandse taalgebied al 100 jaar op wetenschappelijk niveau wordt bedreven, bestond er tot voor kort geen monografie over deze discipline. Met het verschijnen van 100 jaar etymologisch woordenboek van het Nederlands is aan deze situatie een einde gemaakt. Het boek, onder redactie van A. Moerdijk, W. Pijnenburg en P. van Sterkenburg, biedt een complete, actuele beschrijving van het vakgebied. Het telt drie delen. Het eerste deel bevat biografieen van de belangrijkste etymologen, waaronder de pionier van de Nederlandstalige etymologie, Cornelis Kiliaan (ca. 1530-1607). In het tweede deel wordt de relatie van de etymologie met andere disciplines, zoals de naamkunde, de dialectgeografie en de germanistiek, besproken. Deel drie bevat een aantal etymologische studies.

100 jaar etymologisch woordenboek van het Nederlands is verschenen bij de SDU en kost f 49,90.
ISBN 90 12 06878 9

● Gebarentaal

Naast het Nederlands en het Fries is ons land nog een taal van eigen bodem rijk: de Nederlandse gebarentaal. Deze is het onderwerp van een boek dat is uitgegeven door uitgeverij Van Tricht in samenwerking met de Nederlandse Stichting voor het Dove en Slechthorende Kind. Het boek bevat niet alleen een complete beschrijving van de Nederlandse gebarentaal (fonologie, morfologie en syntaxis), maar gaat ook in op taalvariëteiten en op de geschiedenis van de gebarentaal

[p. 27]

en het dovenonderwijs in Nederland.

De Nederlandse Gebarentaal, onder redactie van Trude Schermer, Connie Fortgens, Rita Harder en Esther de Nobel, kost f 45,-.
ISBN 90 73460 19 0

● Scripties

Scripties schrijven in de sociale wetenschappen van Karel Soudijn is de eerste schrijfhandleiding die speciaal geschreven is voor studenten in de sociale wetenschappen. Soudijn bespreekt de eisen die aan verschillende soorten verslagen kunnen worden gesteld, gaat in op de problemen die zich bij het schrijven kunnen voordoen en geeft praktische adviezen om deze problemen op te lossen. Hij besteedt daarbij veel aandacht aan de zogenaamde APA-normen: de voorschriften van de American Psychological Association, die ook in de Nederlandse psychologiestudie als standaard gelden. Ook het schrijven van artikelen, proefschriften en onderzoeksposters komt in het boek aan bod.

Scripties schrijven in de sociale wetenschappen is verschenen bij Bohn Stafleu Van Loghum en kost f 35,-.
ISBN 90 313 1096 4

● Idioom over de grens

De verschillen tussen idiomatische uitdrukkingen in een groot aantal talen worden door Riemer Reinsma besproken in de Prisma Spreekwijzer Internationaal. De bespreking van de idioomverschillen is gerangschikt rond een aantal thema's, zoals ‘Voedsel en drank’, ‘Geld’, ‘Kleding en schoeisel’ en ‘Lichamelijke functies’. Daardoor is het mogelijk snel te weten te komen dat Duitsers iemand niet in de wielen rijden maar een knuppel naar de benen gooien, en dat Fransen niet hun wilde haren verliezen maar hun huiduitslag kwijtraken.

De Prisma Spreekwijzer Internationaal is verschenen bij Uitgeverij Het Spectrum en kost f 14,90.
ISBN 90 274 2528 0

● Tekstverwerking

Beter schrijven met de tekstverwerker van Peter Douma en Rudolf Geel is geen handleiding voor het gebruik van een tekstverwerkingsprogramma, maar ook geen gewoon schrijfboek. Het is een boek waarin wordt uitgelegd hoe een tekstverwerkingsprogramma kan worden gebruikt om zo efficiënt mogelijk een zo goed mogelijke tekst te schrijven. Douma en Geel baseren zich op de inzichten van de Amerikaanse schrijfonderzoekers Linda Flower en John Hayes, die het schrijfproces niet als een lineair proces beschouwen, maar als een proces waarin de afzonderlijke taken (plannen, formuleren en reviseren) afwisselend worden uitgevoerd. De tekstverwerker blijkt voor een schrijver het ideale hulpmiddel om deze taken op een efficiënte manier uit te voeren.

Beter schrijven met de tekstverwerker wordt uitgegeven door Coutinho en kost f 19,50.
ISBN 90 6283 822 7

● Corresponderen

Onlangs verscheen het eerste deel van het Tweeluik Schriftelijke Communicatie. Stijn Verrept en Theo Janssen geven hierin richtlijnen voor het schrijven van zakelijke brieven in situaties waarin tactvol en strategisch handelen van cruciaal belang is. Ze besteden aandacht aan algemene aspecten van de zakenbrief, aan de schrijfsituatie en aan een aantal specifieke soorten brieven, zoals de goodwill-brief, de persuasieve brief, de onaangenaam-nieuwsbrief en de aangenaam-nieuwsbrief. Het boek is geschikt voor zelfstudie, maar kan ook in opleidingen worden gebruikt; er is een docentenhandleiding beschikbaar waarin onder meer oefeningen zijn opgenomen.

Tweeluik Schriftelijke Communicatie, deel 1 Strategisch Corresponderen wordt uitgegeven door Bohn Stafleu Van Loghum en kost f 55,-.
ISBN 90 313 1201 0