Onze Taal. Jaargang 60

[p. 1]

[Nummer 7/8]

[p. 3]

Praten tegen een muur
Problemen met antwoordapparaten

Michael Elias - linguïst, Amsterdam

Laatst kwam iemand bij me op kantoor die eerder op de dag had trachten te bellen en zo moedig was geweest om zijn stem achter te laten op mijn antwoordapparaat. ‘Hé, ik heb je zojuist afgeluisterd’, zei ik verrast, ‘wil je jezelf nog even horen?’ ‘Nee! Wis het maar snel. Ik begon zo mooi, maar het zakte snel weg.’

Gêne om het gesprokene is er niet alleen bij de inspreker: ook het afluisteren is schaamtevol, doordat je de mogelijkheid tot begrijpende tussenwerpsels onthouden wordt. ‘Dag Michael met Harry, ik ga je straks uh thuis proberen te bellen maarre - ik geef maar vast door dat ik uh morgen helaas niet kan komen - ja uh we zullen uh even een andere afspraak moeten maken met zijn tweeen - in ieder geval veel plezier - enne doe ze de groeten en ik heb met heel veel genoegen jouw onmiskenbaar jouw notulen gelezen hè - dus uh het waren van uh wat ik tot nog toe onder ogen heb gehad was het heel aardig - maar goed uh ik - ik bel je nog wel thuis - tot ziens, dag.’

Mm's, ja's, en uh's zijn van veel belang om een conversatie gaande te houden. Dat menig ferm begonnen boodschap na een paar zinnen krampachtig wordt, komt onder andere door dat gebrek aan minimale respons. In een mini-enquête die ik gehouden heb, bekenden sommige antwoordapparaatbezitters dat ze het niet konden laten de afgeluisterde band hardop van repliek te dienen: ‘Ja, dat is goed, joh’, ‘Prima’, ‘Zeurpiet’, ‘Nee, dat doe ik zeker niet’ - reacties die te vergelijken zijn met het welterusten zeggen tegen de omroepster aan het eind van een televisie-avond.

● Ieders probleem

Enige brandende kwesties.

Een: het begin. Spreekt men na de pieptoon het antwoordapparaat in de tweede of derde persoon toe? Kun je zeggen ‘U spreekt met’? Kaatsen hallo, dag en hoi niet af op een muur? Voornaam of achternaam? ‘Hier is Appel. Ik wil de heer Michael vragen of hij al toegekomen is aan commentaar op mijn artikel. Goedemiddag. Dank u.’

Twee. Een zin loopt fout. Doen of er niets aan de hand is? Erover piekeren tijdens het inspreken maakt volgende zinnen nog erger. Doorstuntelen wekt medelijden op. Een korte pauze wellicht? Ook afluisteraars krijgen daar kromme tenen van: gedeelde smart dus. In bepaalde omstandigheden is een opmerking over het gesprek zelf aan te bevelen: ‘Help Wim, ik kom er niet uit met mijn boodschap; kun je nog een keer piepen?’

Drie. Zijn leukheid en creativiteit gewenst? Bij kantoren en instellingen is het vaak energieverspilling. Maar een leuk antwoordapparaat, een leuke vriend of een leuke vriendin vereisen leuke ingesproken boodschappen. ‘Dag Felix, met mij. [pauze] Ja, je denkt er maar even over na hoor! [pauze] Nou ja, je weet natuurlijk wel wie ik ben, hihi [pauze] of niet soms? Ra, ra, waarom bel ik? Doei!’

Vier. Hoe beëindigt men de inspraak? ‘Einde mededeling’ staat ver af van een normaal telefoongesprek, maar als u inspreekt dat het poortje van uw sierhek vijf centimeter hoger moet zijn dan op de offerte stond aangegeven, is er niks mis mee. ‘Bel me zo gauw mogelijk terug’ schept voor sommigen een kans op gezichtsverlies. Een beetje zeurderige afsluiting uit protest tegen de gedwongen monoloog (hoog inzettend da- en laag eindigend -ag) wint privé steeds meer terrein. ‘Meer heb ik niet te zeggen’ kan ook.

Vijf. U bent uitgesproken, legt opgelucht de hoorn neer en realiseert zich wat vergeten te zijn. Had u zich eigenlijk wel met uw naam gemeld? ‘U spreekt nog even met Koppen, ik

[p. 4]

meld u dat de vorige boodschap door mij, Koppen dus, uit Amersfoort, is ingesproken. Ik meen dat ik vergeten was mijn naam erbij te zeggen. Als ik die wel heb vermeld, dan kunt u deze boodschap als niet ingesproken beschouwen. Einde bericht.’ Durft u een derde keer? ‘Met Koppen uit Amersfoort nog even, op mijn eerste boodschap van vanmiddag wilde ik nog een kleine aanvulling geven. Het gaat over de datum van het tekenen van ons contract.’ Mijn respondenten waren niet op de hoogte van ‘een vierde keer’.

● Nieuwe remedie

Wordt er de laatste tijd als remedie tegen dit alles aan schrijfspreken gedaan? Bij het afluisteren meldt het geheugen van het antwoordapparaat dat er om 15.13 uur gebeld is. Geen antwoord. Even later weer, om 15.19, met een fraai afgewogen mededeling, in zinnen als uit een toneelstuk, haast door een acteur ingesproken, aantoonbaar even geoefend - misschien wel met papier of op het beeldscherm. Beter hard geblazen dan de mond gebrand.

De PTT ziet al brood in de aangesneden problematiek. Sinds enige tijd brengt het bedrijf toestellen op de markt met een standaardantwoord door een elektronische damesstem. Het voordeel daarvan is dat de uitgaande boodschap niet meer origineel, interessant of juist buitengewoon kort en afgemeten (‘Ik zal nog kijken of ik u terugbel’) hoeft te zijn. Een toestel met milieuvriendelijke antwoordmodule zal dus wel niet lang meer op zich laten wachten.

‘Spreek uw naam in < >
Wat is uw telefoonnummer? < >
Waarvoor belde u? < >
Wenst u teruggebeld te worden? < >
Heeft u nog opmerkingen?’ < >

Mijn naam is Niemand, ik ben geen nummer, praat niet tegen een muur, en u hoeft mij niet terug te bellen.