Zuigkracht van het Engels
W. van der Kraan - leraar klassieke talen, Drempt
Het Engels komt iedere dag op ons af uit vele hoeken: die van wetenschap, internationale politiek, vakgebied, reclame, amusement. De invloed ervan is intensiever en omvangrijker dan vroeger die van het Duits en daarvoor die van het Frans. Woorden als public relations, container, live en software zijn niet van de lucht. We dumpen, promoten en checken wat af achter onze dijken. Na de discontoverlaging in maart 1986 juicht een insider op het NOS-journaal ‘Nu kan wereldwijd de rente dalen.’ Een disc-jockey (deejay) kondigt op Radio 3 aan dat hij een ‘brandnieuwe LP’ op de draaitafel gaat leggen.
Hoe opmerkenswaardig bovengenoemde gevallen ook mogen zijn, bepaald boeiend is het verschijnsel van het Nederlandse woord dat de betekenis krijgt opgedrongen van zijn Engelse familielid. Vaak hebben verwante woorden in de beide talen enige betekenissen gemeen. Het komt echter nogal eens voor dat het Nederlandse woord gebruikt wordt in een betekenis die oorspronkelijk alleen het Engelse woord kende. In de afgelopen tijd signaleerde ik de volgende gevallen.
Human versus humaan. Een radiomedewerker deelt mee dat iemand in Wageningen ‘humane voeding’ studeert. Een andere waarschuwt voor manipulatie met ‘humane embryo's’.
To miss versus missen. De NRC van 21-11-1985: ‘Nu komt het mij voor dat in de discussie een element mist.’ Een lid van een muziekpanel op Radio 4, sprekend over de uitvoering van een werk van Lalo: ‘Het Spaanse element mist volkomen.’
To control versus controleren. Een actualiteitenrubriek op 12-12-1985: ‘De Russen controleren in Afghanistan alleen de grote steden.’
Global versus globaal. Een politicus bij de herdenking van de vermoorde Zweedse premier, op 1-3-1986: Palme heeft ook globaal voor vrede geijverd.’ Na de Amerikaanse aanval op Libië, 15-4-1986: ‘De NAVO heeft een regionale en geen globale werkingssfeer.’
Administration versus administratie. De eenstemmigheid tijdens het Libiëdebat in de Tweede Kamer op 15-4-1986 was zo groot, dat niet alleen de minister van Buitenlandse Zaken, maar ook de afgevaardigde van de PPR sprak van ‘de Amerikaanse administratie’.
To leak versus lekken. Bij de Westlandaffaire ontstond begin 1986 een crisis in het kabinet-Thatcher, omdat een lid ervan iets had laten uitlekken. Verschillende correspondenten deelden vanuit Londen mee dat ‘de minister had gelekt’. De grappen liggen voor het grijpen.
De zuigkracht van het Engels is groot. Ook personen voor wie het hanteren van de eigen taal een essentieel deel is van het dagelijks werk, kunnen daaraan niet altijd weerstand bieden.
Auteursrechtelijk beschermd