Taalcuriosa
Oorlogsboodschappen
Jules Welling - Best
De Tweede Wereldoorlog heb ik - gelukkig - niet meegemaakt, maar ik heb er vele verhalen over gelezen en gehoord. Ook zeer curieuze. Onder sterk gewijzigde omstandigheden kunnen woorden of begrippen, blijkens die verhalen, van betekenis veranderen. Dat gebeurde onder meer met het devies van de Oostenrijkse keizer ‘A.E.I.O.U.’ - alle klinkers in alfabetische volgorde achter elkaar - dat stond voor 'Austria Erit In Orbe Ultima' (ofwel in Nederlandse vertaling ‘Oostenrijk zal het laatste rijk op de wereld zijn’). In de loop van de geschiedenis veranderde dat eerst tot ‘Austriae Est Imperare Orbi Universo’ - en dat betekent vertaald ‘Het is aan Oostenrijk over de gehele wereld te heersen’ - en later tot 'Aquila Electa lovis Omnia Vincit', hetgeen zoveel wil zeggen als ‘De uitverkoren adelaar van Jupiter overwint alles’. Hierbij wil ik, wellicht ten overvloede, vermelden, dat in dergelijke gevallen de ‘V’ wel vaker de functie van de ‘U’ overneemt.
Dergelijke ‘codes’ bestonden tijdens de Tweede Wereldoorlog ook in Nederland. Het presenteren van een ‘Verkade’-koekje hield in bepaalde milieus een boodschap in, want het acroniem VERKADE stond voor ‘Vrede En Rechtvaardigheid Kan Alleen Door Engeland’. Het werd ook in omgekeerde vorm gebruikt en dan stond EDAKREV voor ‘En Duitsland Alleen Kan Roven En Vernielen’. Voor een goed verstaander was daar geen verdere uitleg bij nodig; de boodschap was duidelijk.
Na de oorlog deed dit curieuze fenomeen in wat frivoler vorm de ronde. Op de vraag wat de afkorting ‘H.I.T.L.E.R.’ kon betekenen, moesten de meesten het antwoord schuldig blijven. Dat luidde dan: ‘Het Indische Leger Eet Rijst’. Enig nadenken leerde dat dat niet kon kloppen en daarop kwam dan ook steevast de geconditioneerde tegenvraag: ‘En die T. dan?’ Met het antwoord ‘Die drinken ze erbij...’, werden dan meestal wrange herinneringen weggespoeld.
Auteursrechtelijk beschermd