Zinsaccenten
A. Meijer - Voorschoten
Het valt mij op dat in een gesproken tekst het accent door de spreker vaak op het verkeerde woord gelegd wordt. Ik zou hierop willen reageren met de slagzin ‘Een goed accent kost geen cent!’
Veel radio- en televisie-omroepers menen het accent in een zin te moeten leggen op een manier die de indruk wekt dat ze blij zijn die zin achter zich te hebben gelaten!
Want wat doen ze vaak? Ze leggen het accent op het laatste woord, dat dan met enige nadruk hun zin afsluit en als het ware te kennen geeft: ‘Ziezo, daar ben ik van af!’
Enkele voorbeelden (het verkeerde accent van de nieuwslezer is gecursiveerd):
- ‘De PTT had een goed jaar in 1985 en voor het eerst werd een winst van meer dan een miljard gulden geboekt.’ Dit lijkt me een onjuiste accentuering. Immers, men mag aannemen dat het voor de mensen eerder nieuws is dat er een winst van een miljard gulden was, dan dat die winst ook nog geboekt is! De zin klinkt overtuigender als volgt:
‘De PTT had een goed jaar in 1985 en voor het eerst werd een winst van meer dan een miljard gulden geboekt.’
- ‘De olieprijzen zijn gedaald, waardoor veel gasverbruikers minder hoeven te betalen.’
Het belang van deze mededeling is niet het betalen - dat doen we toch wel - maar het minder betalen. Dus: ‘De olieprijzen zijn gedaald, waardoor veel gasverbruikers minder hoeven te betalen.’
Als we de Algemene Nederlandse Spraakkunst erop naslaan, dan lezen we over het zinsaccent het volgende: ‘In een groot aantal zinnen worden de informatief minder belangrijke elementen vóór de elementen met een grotere informatieve waarde geplaatst.’ (blz. 913) en:
‘Als de zin geschreven of gedrukt wordt, staat het minder belangrijke links van datgene wat informatief een grotere waarde heeft. Daarom noemen we dit verschijnsel het links-rechts-principe. Wordt de zin gesproken, dan draagt het informatief belangrijkste element in de regel het zinsaccent, dat wij hier definiëren als het voornaamste accent in de zin.’ Welnu, dàt doen dan veel radio- en televisie-omroepers verkeerd (en zij niet alléén!).
Nog enkele voorbeelden (een uurtje luisteren is voldoende voor een eindeloze rij):
- ‘De staatssecretaris is met een voorstel naar buiten gekomen.’ dit moet zijn:
‘De staatssecretaris is met een voorstel naar buiten gekomen.’
- ‘In Nieuw-Caledonië zijn een aantal mensen gearresteerd wegens wapensmokkel naar Nieuw-Caledonië.’
beter lijkt:
‘In Nieuw-Caledonië zijn een aantal mensen gearresteerd wegens wapensmokkel naar Nieuw-Caledonië.’
- ‘De Zuidafrikaanse regering heeft nog niet gereageerd op het feit dat Winnie Mandela naar een andere verblijfplaats is overgebracht.’
waarom niet:
- ‘De Zuidafrikaanse regering heeft nog niet gereageerd op het feit dat Winnie Mandela naar een andere verblijfplaats is overgebracht.’
Mijn overtuiging is, dat een goed accent geen cent kost.
Auteursrechtelijk beschermd