Bloempjes van Catharina
C. Kostelijk - oud-leraar Nederlands, Sassenheim
Bij het lezen van de proeven van Management en organisatie: theorie en toepassing (Keuning/Eppink, Stenfert Kroese, Leiden) las ik op blz. 97: ‘Soms zal zelfs afgeweken worden van vroeger ooit eens vastgestelde regels, zeker als dit instructies blijken te zijn die hun geldigheid hebben verloren, niet meer aansluiten op de feitelijke en actuele situatie en waarvan eigenlijk niemand (meer) weet waarvoor deze voorschriften bedoeld waren. Dit worden bloempjes van Catharina genoemd.’
Deze uitdrukking was voor mij geheel nieuw. Daar de gebruikelijke naslagwerken geen enkele informatie hierover geven, heb ik de heer Keuning om nadere bijzonderheden gevraagd. Ik werd door hem gewezen op H.J. van der Schroeff, Leiding en organisatie van het bedrijf, blz. 128-129: ‘Het gevaar is latent aanwezig, dat voor incidenteel optredende afwijkingen corrigerende bepalingen in de instructies worden opgenomen, die na enige tijd hun geldigheid hebben verloren. Lering kan worden getrokken uit een anekdote omtrent Catharina de Grote, waaruit men kan zien tot welke vreemde consequenties het incidenteel opnemen van voorschriften leidt. De lezer wil mij toestaan, dat ik deze anekdote hier weergeef.
Eenmaal wandelde Catharina de Grote door de tuin van haar paleis, toen zij een soldaat tegenkwam, die bij haar nadering in de houding sprong aan de zijkant van het perk. Catharina zag hoe hij met zijn zware soldatenlaars op het punt stond een madeliefje in het gras te vertrappen. Zij beval hem een pas achteruit te gaan en gaf hem opdracht daar de wacht te houden. Teruggekeerd in haar paleis vaardigde zij de order uit, dat op die plaats een schildwacht zou worden gezet, opdat dit bloempje niet door anderen zou worden vertreden... Twee eeuwen na dato stond ergens in het park van het keizerlijk paleis een schildwacht en... niemand wist waarom!
Er zijn - dunkt mij - in de organisatie (trouwens ook in het leven!) vele bloempjes van Catharina. De zin van deze anekdote is, dat de instructie telkenmale zal moeten worden herzien.’
Mochten auteurs van spreekwoordenen gezegdenboeken ook deze Bloempjes van Catharina willen opnemen, dan behoeven zij - volgens de heer Keuning - niet te zoeken naar Franse, Duitse en Engelse equivalenten. Deze bloempjes gedijen alleen in ons land, en naar ik vermoed is de naam alleen bekend in de besloten wereld van de economen.
Auteursrechtelijk beschermd