Onze Taal. Jaargang 56

Vraag en Antwoord
Redactie Onze Taal

Vraag:

Is het nu ‘Zowel Piet als Jan is gekomen’ of ‘Zowel Piet als Jan zijn gekomen’? Volgens mij is de tweede variant goed, want de zin kan vervangen worden door ‘Piet en Jan zijn (beide) gekomen’.

Antwoord:

Bij deze zogenaamde onderwerpsnevenschikkingen met zowel-als geldt de regel dat de persoonsvorm in het enkelvoud moet staan wanneer de nevenschikking vervangen kan worden door een nevenschikking met en waarbij de persoonsvorm in het enkelvoud staat. Dat betekent dat in de volgende zin:

(1) Er is zowel goud als zilver gevonden

de persoonsvorm in het enkelvoud moet staan, omdat dit ook het geval is in de zin

(2) Er is goud en zilver gevonden.

Wanneer bij de nevenschikking met en het meervoud vereist is en wanneer er een keuze is, bestaat er bij de parallelle zowel-als-constructie ook keuze:

(3) Piet en Jan zijn gekomen (meervoud verplicht)

(4) Zowel Piet als Jan is/zijn gekomen (beide mogelijk).

Omdat het enkelvoud bij voorbeeld (2) verplicht en bij voorbeeld (4) toegestaan is, kunt u deze vorm dus altijd gebruiken. Er zijn bovendien goede redenen om het enkelvoud te gebruiken. (4) kan namelijk worden beschouwd als een samentrekking van de volgende constructie:

(5) Zowel Piet is gekomen als Henk is gekomen

waarbij het eerste is gekomen is vervallen.

We kunnen u dus het volgende adviseren: gebruik bij zowel-als-constructies steeds het enkelvoud.