Top-vijftig van misspelde woorden
G. Lansink - Enschede
Onze Taal van juli/augustus 1984 presenteerde onder de kop Toptien van mishandelde woorden een verzameling van frequent foutief gespelde woorden. Blijkens de vele reacties op het artikel wordt met zo'n top-tien het woordenleed zwaar ondergewaardeerd. Vandaar dat we hier - zonder gekweld te worden door angst voor devaluatie - stevig uitpakken met een collectie van vijftig woorden die in een identiteitscrisis dreigen te geraken. Met ook nu de zekerheid dat het slechts de top(vijftig) is van een x-maal zo volumineuze, verraderlijke berg...
Voordat het meteen bittere ernst wordt, eerst een paar relativerende regels. Geschreven taal dient middel te zijn, géén doel. Wat er geschreven wordt is veelal belangrijker dan hoe het geschreven wordt. Een foutief gespelde onjuiste visie blijft ook na verwijdering van spelfouten onjuist, net zoals een defecte, groene auto niet weer aan de praat komt door hem rood te verven (voor de zekerheid sluit ik hier legervoertuigen uit).
Toch mag het voorgaande niemand een vrijbrief geven om er maar op los te spellen. Alleen al uit hoofde van duidelijkheid en beleefdheid jegens de lezer is correct spellen gewenst.
Daarom hier als waarschuwing vijftig voorbeelden met - voor de goede orde - (tussen haakjes) de juiste schrijfwijze.
1. accomodatie (accommodatie)
Twee c's, nou vooruit. Maar twee m's? ‘Overdaad schaadt’, vindt de calvinistische Nederlander en hij spelt voort... Ook mijnheer Van Dale gaat hier niet vrijuit.
2. dichtsbijzijnde (dichtstbijzijnde)
De b is hier vermoedelijk de boosdoener, want dichtst op zichzelf levert geen probleem op.
3. barbeque (barbecue)
Afgelopen ‘zomer’ lang zo vaak niet in de tang genomen...
4. onmiddelijk (onmiddellijk)
Zelfs in een artikel van Nico Scheepmaker ben ik deze fout weleens tegengekomen. Maar hier volgt de revanche onmiddellijk:
5. Cruyff (Cruijff)
In hoofdstuk 5 van Cruijff, Hendrik Johannes, fenomeen brengt Nico Scheepmaker klaarheid in de y/ijkwestie. Door hun ‘makkelijke’ achternamen moet voor de carrière van talenten als Van Basten en Been worden gevreesd. Gullit kan nog net.
6. pré (pre)
Vooral veel personeelsadvertenties solliciteren via dit woord naar een corrector.
7. persé (per se)
Bijna altijd goed voor een foutje.
8. intervieuw (interview)
Het wachten is nu op de eerste tokshow...
9. pyama (pyjama)
Ook correct is piama. Maar alleen al de aanblik van dat woord bezorgt je slapeloze nachten.
10. gebeurd (o.t.t.) (gebeurt)
Als onderwerp en werkwoordsvorm door een aantal woorden worden gescheiden, moet gebeurt het bijna altijd afleggen tegen het voltooid deelwoord. Omdat ge- zo voltooid aandoet?
11. miniscuul (minuscuul)
Is minu-rok dan de overtreffende trap van mini-rok?
12. fietster (fietsster)
Fietsster kan zowel op fietsrijdster als op Joop Zoetemelk duiden.
13. te samen (te zamen)
Samen is natuurlijk nog beter. Maar waarom zullen we makkelijk doen als het fout kan?
14. hopenlijk (hopelijk)
Maar wel weer gezamenlijk in plaats van gezamelijk.
15. Deventernaar (Deventenaar)
Taal is alfa, dat bewijst dit voor bètamensen onlogische woord nog eens.
16. cassette's (cassettes)
In andere meervoudsvormen kan de apostrof (weglatingsteken?) wel onmisbaar zijn. Faraos in plaats van farao's zou zelfs de grootste kenner van gesneden stieren in opperste verwarring brengen.
17. stiekum (stiekem)
Het gaat hierbij dan ook niet om een dorp in Noord-Nederland, maar om een woord van Hebreeuwse oorsprong.
18. eensgezinswoning (eengezinswoning)
Hoewel het zeker niet rampzalig is wanneer de bewoners van zo'n woonstede enigszins eensgezind zijn.
19. woordvoerdster (woordvoerster)
Toen alleen mannen het nog voor het zeggen hadden, leidde deze fout een embryonaal bestaan.
20. fluoriscerend (fluorescerend)
Goed luisteren betekent in dit geval fout spellen.
21. byou (bijou)
Vergeeflijk. Voor ons Nederlanders sluiten uitspraak en spelling hier allesbehalve naadloos op elkaar aan. Hoewel het voor de PTT-ideologen wel net zo logisch zal zijn als...
22. vyverlaan (vijverlaan)
Zie de Bybels van ons Staatsbedryf (telefoongids, postcodeboek) waarin het analfabetisme letterlijk wordt beleden.
23. variéteiten/variëté (variëteiten/variété)
Het kruisbestuivingseffect: als een van beide woorden het loodje legt, zal het percentage spelfouten meer dan evenredig dalen.
24. chique (chic, sjiek)
De q staat elegant, toegegeven. Doch letterlijk vertaald vanuit het Frans is tabakspruim nog de meest sjieke mogelijkheid.
25. vijf en twintig (vijfentwintig)
De Engelse ziekte als gevolg van de invasie der spaties. Tegen overlegging van 25 keiharde guldens is De Nederlandsche Bank bereid u te confronteren met een specimen van vijfentwintig in uiteengerukte vorm. In schaamrood, dat wel...
26. nederlandse (Nederlandse)
Het individu staat tegenwoordig centraal. Moeten daarom massatermen - zoals bijvoeglijke naamwoorden die nationaliteiten aanduiden - hun hoofdletter inleveren?
27. teveel (te veel)
De overdadige, schadelijke invloed van het zelfstandig naamwoord teveel. Teweinig komt (nog) niet voor.
Auteursrechtelijk beschermd