Onze Taal. Jaargang 56

[p. 23]

ParlemenTaal
C.A. van Beurden en L.J.M. Rutten - parlementsstenografen

Hulp

In de adviezen van de Raad van State over wetsvoorstellen worden vaak redactionele kanttekeningen gemaakt. Meestal hebben die betrekking op onvolledige of onjuiste verwijzingen of wetstechnische onduidelijkheden. Soms voelt de Raad van State zich echter geroepen, de regering erop te wijzen dat zij correct Nederlands dient te gebruiken in haar memories van toelichting. Zo adviseerde de Raad om in de memorie van toelichting betreffende de goedkeuring van de Europese Akte niet te spreken van een relance van de Europese samenwerking, maar van een weer op gang brengen van die samenwerking. De zin De Akte plaatst zich in het perspectief van de Europese Unie werd op zijn advies gewijzigd in De Akte moet worden gezien in het perspectief van de Europese Unie. Volgens de Raad was het minder juist te stellen dat de regering het zou hebben verwelkomd indien een doelstelling was vermeld. Dit werd: toegejuicht. De zinsnede volgend op de mededeling dat nu voor het eerst een bepaalde verwijzing in het verdrag is opgenomen en daarmede eerdere politieke verklaringen ter zake in het verdrag geconsolideerd werd op advies van de Raad veranderd in waarmee eerdere politieke verklaringen ter zake in het Verdrag zijn geconsolideerd. Verder werd middels veranderd in door middel van, zijdens in van de kant van en ziet naar in heeft betrekking op. In een ander geval werd geadviseerd kostendekkendheid te vervangen door kostendekking en overheidsbetrokkenheid door betrokkenheid van de overheid. Wie de memories waarop de opmerkingen betrekking hebben, doorleest, vindt meer woorden of passages waarop de Raad van State taalkundige kritiek had kunnen oefenen. Het is duidelijk dat dit hoogste adviesorgaan van de regering in dezen zeer terughoudend is, maar ook dat het wel degelijk let op het taalgebruik in officiële stukken.

Wij zijn gelukkig niet de enigen die over slecht Nederlands vallen. Zo stootte een oud-griffier zich aan de zinsnede in een kamerstuk dat aanvaarding van dit amendement ons zeer zou betreuren. Een lid van de Eerste Kamer viel erover dat in de Aanmeldingsbrochure voor aanstaande eerstejaarsstudenten wetenschappelijk onderwijs 1986-1987, uitgegeven door het Ministerie van Onderwijs, werd meegedeeld: ‘N.B. Bezitters van een niet-Nederlands diploma dienen voor 15 augustus 1986 een bewijsstuk te overleggen van voldoende kennis van de Nederlandse taal.’ Schriftelijk vroeg hij de minister of van de betrokken eerstejaars een kennis van de Nederlandse taal wordt geëist die uitgaat boven die waarvan de steller van deze brochure blijk geeft.

Ambtelijke afkortingen

Afkortingen vormen een gruwel, zowel in de ambtelijke stukken als tijdens een debat. De belangrijkste producenten van afkortingen zijn de departementen. Wat daar niet allemaal verzonnen wordt! Natuurlijk, afkortingen zijn niet meer weg te denken in het schriftelijk taalgebruik, maar het is dan wel zaak dat het zinnige afkortingen zijn. Wat te denken van HB (huisbrandolie), RI (regionale inspectie), VW (vormingswerk), GLB (gemeenschappelijk landbouwbeleid) en MOL's (minst ontwikkelde landen)? Sommige van dergelijke afkortingen worden door kamerleden klakkeloos overgenomen. Tel uit je winst als men het bij een debat over ontwikkelingssamenwerking steeds over de MOL's heeft. Dat niet-specialisten zo'n debat niet kunnen volgen, is evident.

Doordat de afkorting een eigen leven gaat leiden, ligt het gehaspel met het juiste lidwoord voor de hand. MIP staat voor Maatschappij voor industriële projecten. Toch hoort men vaak spreken over het MIP. Zelfs een van de bekendste maatschappelijke organisaties van Nederland - de FNV - wordt vaak voor onzijdig versleten. Sommige afkortingen worden gewoon niet meer herkend. Hoe vaak hoort men niet spreken over het HAVO-onderwijs? Het komt ook voor dat een ambtelijke afkorting een debat binnensluipt en binnen enkele uren een eigennaam wordt. MINSK staat voor: mogelijkheden van interim-opslag in Nederland van bestraalde splijtstofelementen en KSA. Al tijdens het debat over de opslag van radio-actief afval werd opgemerkt: ‘Dan stoppen wij die rommel in de MINSK’, waarbij werd gedoeld op de opslagplaats.

Pluim

In onze artikelen hebben wij vaak - en onzes inziens terecht - kritiek gespuid op het taalgebruik op en rond het Binnenhof. Hierdoor zou de indruk kunnen ontstaan dat het, wat dit betreft, algehele malaise is. Dat is nu ook weer niet het geval. Er zijn wel degelijk politici die streven naar helder en onverhullend taalgebruik. Wij beseffen dat wie dit beaamt, niet kan volstaan met alleen maar een bevestiging; hij dient het te bewijzen.

Welaan, wij geven u als voorbeeld een zin die een werkelijk briljante typering inhoudt van een van 's lands bekendste ministers. U raadt zelf wel over wie het gaat: ‘Als een engel der wrake posteert hij zich met zijn vlammend zwaard voor het klaphekje dat toegang geeft tot het hofje van financiële kuisheid!’

Politieke apologische spreekwoorden

* Het is te lawaaiig, dacht de voorzitter, en hij sloeg met zijn hamer.

* Deze regeling moet worden afgebouwd, zei het lid, en hij stapelde zijn argumenten daarvoor op.

* Dat houd ik recht overeind, zei de minister van Financiën, want ik moet ombuigen.