Plopper - Voorloper
Thomas Nix - Malaga
In de rubriek Over Taal van het NRC-Handelsblad van 10 september 1984 verklaart Camiel Hamans hoe het Maleise woord pelopor, voortrekker, wegbereider, van het Nederlandse woord voorloper afkomstig is. Tevens hoe deze term in de Indonesische onafhankelijkheidsstrijd door de nationalisten werd gebruikt voor hun vooroplopende vechters. Militairen die dienden in onze politiële actie vatten deze term daarentegen in een meer algemene zin op als ‘opstandeling’; zij spraken het woord uit als plopper.
Hamans verklaart aldus het woord in zijn vormverandering vanuit het Nederlands naar het Maleis.
Maar de verklaring ontbreekt hoe en waardoor dit Nederlandse woord nu juist in het Maleise of Indonesische taalgebruik is terechtgekomen. Kennelijk is het daarin al zeer lang in gebruik, want de Nederlanders herkenden in pelopor geen woord meer uit onze taal. Over het gebruik van voorloper als militaire term in het Kon. Ned. Ind. Leger, waarin ook inlandse soldaten dienden, kan ik niets melden omdat ik in die wereld niet genoegzaam thuis ben. Ik acht zulk een woordafkomst uit het militaire milieu zeer wel mogelijk.
Wel is mij een geheel andere betekenis van voorloper bekend, namelijk uit het reizen met de koets in de ‘goeie ouwe tijd’, toen de bergwegen primitief, smal en gevaarlijk waren. Een koets werd dan met meer paarden, eigenlijk paardjes van een klein ras, bespannen. Als wegverkenner liep er dan een voorloper, een paardje dat niet hoefde te trekken maar behendig de beste koers en het beste spoor koos om de bergweg te belopen en te berijden. De inlandse koetsier kende dus zeker de term voorloper, maar sprak deze naar zijn mondstand en tongval uit als pelopor.
Auteursrechtelijk beschermd