Onze Taal. Jaargang 54

Reacties

Zinloze diskussie
Jan Berits - oud-directeur PA Alkmaar

In Onze Taal van september '85 (blz. 110) diskussiëren F. van Tuil en W. van Peer over de beste manier om de werkwoortspelling te onderwijzen. Ze zijn bepaalt niet de eersten die dat doen. Dat komt doordat de werkwoortspelling niet leerbaar is en die onleerbaarheit wort op haar beurt veroorzaakt door het feit dat de werkwoordelijke spellingregels volkomen zinloos zijn. Teksten waarin de werkwoorden gespelt zijn volgens het fonologische beginsel (t = t en d = d) zijn even begrijpelijk of onbegrijpelijk als ze zouden zijn met ‘officieel goet’ gespelde werkwoorden. Er is dan ook geen enkel bezwaar tegen dat men aan het eint van een woort d of dt door t vervangt en in zogenaamde verleden tijden één t en één d gebruikt (het miste, hij lade). Het zal de lezer trouwens niet ontgaan zijn dat dit beginsel in dit artikel bij alle woorden is toegepast en dat die spellingverandering de inhout en de vlotte leesbaarheit onverlet laat. De Vereniging voor Wetenschappelijke Spelling pleit sints 1963 voor onder andere déze vereenvoudiging. In september '85 is een door het bestuur vervaardige brochure verschenen. Deze draagt de naam ‘Waarom, hoe, wanneer SPELLING-85’. Men ontvangt het boekje van 50 blatzijden, waarin onder andere alle wel eens gehoorde bezwaren tegen SPELLING-85 helder worden weerlegt, franko thuis na overmaking van f 5,- op giro 68 78 00 van de VWS in Breda.

De brochure maakt duidelijk wat Van Tuil, Van Peer, Assink, Oudkerk Pool, Winkels (de man van het Deeteetje genoemde busje) en vele andere ‘werkwoort-spelling-onderwijs-verbeteraars’ nog steets niet begrepen hebben: onze voortreffelijke werkwoortspelling wort beheerst door kinderen èn volwassenen die noot en weide kunnen schrijven...

Wort wakker, o leraren!

Beginletters
J.U.M. Roes - Amsterdam

In het septembernummer van Onze Taal doet de heer J.J. Bakker op blz. 111 een aantal nuttige aanbevelingen met betrekking tot de ‘benaming’ van kinderen. Volgens mij heeft hij één ding over het hoofd gezien: de combinatie van de voorletters. Die van mij luiden hetgeen meer dan eens - omdat ik tamelijk klein van stuk ben - leidde tot een vertederd ‘Jumpie’. Ik vond dat wel leuk, en heb er dus ook nooit mee gezeten. Maar een kind dat Antonius Albertus Petrus is genoemd, of Katinka Ursula Theodora, zal mijns inziens bitter weinig reden hebben om zijn ouders in dat opzicht dankbaar te zijn!

Naamcombinaties
J. van Donselaar - Bilthoven

Graag wil ik nog iets toevoegen aan de adviezen die J.J. Bakker op blz. 111 van het septembernummer aan ouders geeft betreffende de namen van hun (toekomstige) kinderen.

Niet alleen de voornaam of voornamen zelf, maar ook de beginletter(s) daarvan kunnen in combinatie met de achternaam ongewenste effecten opleveren. Ik geef twee voorbeelden. In Utrecht woonde lange tijd iemand die W.C. Beset heette. Dat stond nog op zijn voordeur ook! Ik heb op een school gezeten waar de heer P.A.J.A.M. Neu een van de leraren was. Het lag voor de hand, dat hij Pa Jamneus (zjemneus) genoemd werd.

Een rare combinatie van initialen alleen kan ook al in de gaten lopen. Mijn vrouw en ik ontdekten te laat, dat we onze oudste zoon met G.v.D. hadden opgescheept, maar hij heeft er gelukkig nooit last van gehad.

[p. 142]

Verbuigen
L.R. Montijn - Eefde

Op blz. 97 van het juli/augustusnummer geeft R.W. Asser uitdrukking aan zijn ergernis over het niet verbuigen van bijvoeglijke naamwoorden.

Asser hoeft zich niet te ergeren aan de niet-verbogen bijvoeglijke naamwoorden, althans niet in de voorbeelden die hij zelf geeft.

Ik meen dat deze niet-verbogen, dus bijwoordelijk gebruikte bijvoeglijke naamwoorden iets zeggen over de wijze waarop de persoon in kwestie zijn werkzaamheid uitoefent. Wel verbogen beschrijven ze deze persoon zelf. Een medisch adviseur adviseert op medisch terrein, een medische adviseur is een medicus. Een groot man is een man van allure, een grote man is lang. Een universitair docent doceert aan een universiteit: ik zou hem overigens liever een universiteitsdocent noemen.

Er zijn nog meer voorbeelden te noemen: een maatschappelijk werker is werkzaam op maatschappelijk gebied en een sociaal rechercheur verricht opsporingen op het gebied van de sociale wetgeving. Het is mogelijk dat deze heren geen maatschappelijke of sociale mensen zijn.

In het vakjargon van de rechterlijke macht staat crimineel voor streng. Zo spreekt men over een crimineel Officier van Justitie. Zou Asser hem een criminele Officier willen noemen? Mij zijn geen voorbeelden bekend van het gebruik van niet-verbogen bijvoeglijke naamwoorden vóór zelfstandige naamwoorden die geen persoon doch een zaak aanduiden. Ook Asser noemt hiervan geen voorbeeld, of het moet het tegenwoordig deelwoord zijn, dat hij terloops vermeldt.

Medisch adviseur
P. Starrenburg - Hattem

In zijn artikel Verbuigen in Onze Taal nummer 7/8 vraagt R.W. Asser op blz. 97 waarom de e wordt weggelaten achter ‘medisch’ in medisch adviseur.

Gedurende de jaren dat ik zelf als medisch adviseur gewerkt heb, verklaarde ik deze taalkwestie als volgt. De medisch adviseur is een specialist, die in de tak verzekeringsgeneeskunde van de sociale gezondsheidszorg een erkenning heeft als sociaal-geneeskundige. Naar analogie van de titel ‘sociaal-geneeskundige’ zou derhalve de medisch adviseur zich ‘medisch-adviseur’ moeten noemen.

Het lijkt er dus op, dat het koppelteken in de loop der tijd is weggeëvolueerd. Deze ontwikkeling valt momenteel ook al waar te nemen bij sommige minder taalgevoelige collega's, die zich met ‘sociaal geneeskundige’ betitelen. Het antwoord op de vraag van Asser is dan, dat er niet een e, doch een koppelteken is gesneuveld!

Groetwoorden
Hen Meijer - Venlo

In Onze Taal van juli/augustus 1985 laat de heer Leithuijser de afscheidsgroet ‘hoiju’ van het Noordbrabantse ‘houd oe’ afstammen. Mij lijkt dat de heer Leithuijser nooit Venlo heeft bezocht. Hier wordt namelijk meer dan zeventig jaar, en waarschijnlijk al honderden jaren langer, alleen maar en absoluut algemeen ‘hojje’ als afscheidsgroet gebruikt, al dan niet met het stopwoordje ‘hè’ erachter.

Terwijl ‘houd oe’ hetzelfde is als ‘houdt u’ in het Nederlands, zou dit in Venloos dialect ‘hald ôch’ moeten zijn. Enkele tientallen jaren geleden reisden de mensen niet veel en waren de communicatiemiddelen beperkt. In het Brabantse werd toen ‘houd oe’ gebruikt en in Venlo alleen maar ‘hojje’. Dit heeft niets met elkaar te maken. Veel waarschijnlijker is het dat het Venlose ‘hojje’ uit het Keltisch is overgebleven. Spelling en afleiding zullen, evenals voor het Groningse ‘moi’, moeilijk te ach terhalen zijn.

Waar de heer Leithuijser gemakkelijk over verbastering van ‘houd oe’ naar ‘hojje’ spreekt, meen ik te moeten opmerken dat plaatselijke dialecten meestal eeuwenoude taaloverblijfselen zijn, apart van en soms zelfs ‘verder ontwikkeld’ dan het Algemeen Nederlands.

Zo kent het Venloos dialect een geslachtsgebonden aanwijzend voornaamwoord, zodat de Venlonaar geen Koenen of Van Dale nodig heeft om het geslacht van Nederlandse woorden te bepalen.

‘Hoi’
D. Bloch - Den Haag

Met interesse las ik het artikel van de heer Heestermans op blz. 61 van het meinummer over het groetwoord ‘hoi’ en de reactie daarop van de heer Leithuijser op blz. 86.

De heer Leithuijser kwam diverse vormen van ‘hoi’ tegen in een aantal riviergebieden in Nederland.

Bij het zoeken naar de herkomst van het groetwoord ‘hoi’ moet ik denken aan het Engelse woord ‘ahoy’, het geliefde groetwoord van de zeelui. Vermoedelijk is dit woord afkomstig van de Engelse uitroep ‘hoy’. ‘Hoy’ staat ook voor een grote boot met maar één dek, meestal uitgerust als een sloep. In dat geval leidt men het woord ‘hoy’ af van het Oudnederlands ‘heu’ of het Vlaams ‘hui’.

‘Hoi’ doet me ook denken aan mijn tijden als Engelse student in Slowakije waar, onder de studenten, het normale groetwoord ‘ahoj’ was... en dat in een land dat heel ver van de zee ligt, maar wel aan de Donau.

Sint-Nicolaasgeschenk
St. Nicolaascadeau
Sinterklaassurprise
Pakjesavondpresent

Aan welk woord geeft u de voorkeur? Mocht u er ook niet uitkomen, abonneer dan iemand anders op Onze Taal opdat u van gedachten kunt wisselen over grote kadootjes en kleine geschenkjes.

Onze Taal is een ideaal Sinst-Nicolaasgeschenk. U bent een heel jaar lang als gever present, terwijl degene met wie u het feest van de goedheilig man viert, tienmaal een surprise ontvangt.

Wanneer u een jaarabonnement op Onze Taal cadeau wilt doen, is een briefkaart naar Prinsessegracht 23, 2514 AP Den Haag voldoende. U vermeldt naam en adres van de begunstigde en uw eigen naam en adres. U krijgt dan een acceptgirokaart van f 20,- en de begunstigde ontvangt alle nummers van 1986.

Wanneer u ons schrijft vóór 30 november, ontvangt u vóór 5 december een nummer van Onze Taal.