Een gallicisme?
C.A. Zaalberg
Een krant bericht dat ze in een ziekenhuis in Louisville een elektronisch ‘kunstoor’ hebben ontwikkeld en het al zijn gaan toepassen. ‘Met dit kunstmatige middenoor hoopt men de 25-jarige en 75-jarige patiënten te hebben bevrijd van hun doofheid’. Wat gek, denk je als je dat leest - waarom doen ze niks bij hun andere patiënten? Maar uit de rest van het bericht blijkt dat die er niet zijn, en dat er één patiënt van 25 en een van 75 jaar behandeld is. Dat klopt helemaal niet met de zin uit de krant, want die veronderstelt méér patiënten, niet een van elke soort.
Hoe het uitgedrukt had moeten worden haalt u uit de Algemene Nederlandse Spraakkunst. In het boeiende, oorspronkelijke hoofdstuk over de samentrekking staat dit voorbeeld: ‘op het economische en het humanitaire gebied’. (Dus niet: ‘de economische en humanitaire gebieden’ - dat zou wat anders betekenen, als het iets betekenen kan tenminste.) Toegepast op ons geval: ‘de 25-jarige en de 75-jarige patiënt’.
De fout komt in de beste families voor. In de voorrede van deel XI van het WNT is sprake van ‘de Nederlandsche en Belgische Regeeringen’, en daar is niet bedoeld: ‘de achtereenvolgende kabinetten’ of iets dergelijks.
Van puristische zijde heb ik de fout wel eens een gallicisme horen noemen. Maar in de Grammaire de l'Académie française van 1932 staat uitdrukkelijk: ‘on évitera de dire: (...) Les langues grecque et latine; on dira (...) La langue grecque et la langue latine.’ Maar ja, in de ANS staat ook meermalen ‘(uitgesloten)’ achter constructies zoals je er geregeld gedrukt ziet. Wil iemand hier licht laten schijnen?
Auteursrechtelijk beschermd