Onze Taal. Jaargang 54

Een On-woord (10): Kreatorium

Robert-Henk Zuidinga

What's in a name?

Sinds winkelbedrijven, toneelgezelschappen en popgroepen het rechte pad van eigennamen (Vroom en Dreesmann, Peek en Cloppenburg, Bassie en Adriaan), branche-gebonden verwijzingen (Arena, Theater, Haagse Comedie) en al dan niet ironische hints (René and his Alligators, wat sloeg op de Bill Haley-hit See you later, alligator) verlaten hebben, is het tobben met het bedenken van een bruikbare naam. Het verval zal ongeveer ingezet hebben met het verschijnen van ZZ en de Maskers, die, hoewel de zin daarvan nooit duidelijk is geworden, in elk geval nog met maskers voor de ogen op het toneel stonden. Het patroon vond in die tijd - midden jaren '60 - veel navolging, waarvan het bekendste voorbeeld Ei Ei en de Klutsers was, die evenwel nooit met een garde of handmixer op de bühne betrapt zijn.

Sindsdien zijn de merkwaardigste namen geïntroduceerd: Pigeon Drop, V.O.F. De Kunst, Jump Billy Jump, alles lijkt geschikt, als het maar in het oog springt. (Uit eigen ervaring puttend, kom ik op het voorbeeld van the Sensational Soul Sound Society, een fraaie alliteratie, die echter het etiket zou moeten worden van een groepje scholieren die van alles speelden behalve dat wat ook maar een beetje in de buurt kwam van ‘soul’. Dit ondanks het feit dat de verzamel-elpees That's Soul I, II en III integraal in het repertoire waren opgenomen.)

Dat een naam de aandacht trekt, lijkt me - te zamen met het enigszins dekken van de lading - een vereiste. Maar waar de goedwillende beschouwer misschien nog aarzelt of hij van doen heeft met de eerste de beste platitude of met het resultaat van langdurig en diep denkwerk, neem ik keer op keer aanstoot aan de gemakzucht waarvan al die vondsten mij het resultaat lijken te zijn.

In Amsterdam moest er een expositieruimte bijkomen (want die heb je daar nog niet zo veel) en dus, als het even kon, ook een opmerkelijke naam. Het moest aanduiden dat het hier een ruimte betrof waar kunstscheppingen te bezichtigen zouden zijn. En na ingespannen - een hele fles whiskey - en uitgebreid - ik schat toch zeker een minuut of drie - associëren, werden oratorium (bidruimte) en creatief (schepdriftig) aaneengesmeed tot Kreatorium. Een toonbeeld van wansmaak, waar maar één reactie op past: veel zand erover.