De Woordenaar
Commentaar bij Van der Schaar
J.J. Bakker
Kinderen heb ik niet, dus het probleem gaat me niet rechtstreeks aan, maar toch wil ik het vernoemingsbeleid van Nederlandse ouders eens aanroeren. Er wordt per slot heel wat afgepiekerd over geschikte namen voor een verwachte nazaat. Globaal zijn er twee stromingen: de Traditionelen, die hun kind naar een van zijn grootouders noemen, en de Originelen die buiten de familiekring inspiratie opdoen. Kinderen van Originelen heten meestal Dennis of Chantal.
Vooral voor de laatste groep is een voornamenboek een uitkomst. In onze taal is het Woordenboek van Voornamen van Dr. J. van der Schaar hèt standaardwerk. Een heerlijk boek, ook voor taalliefhebbers zonder procreatieplannen. Van der Schaar geeft zo'n 20.000 voornamen met varianten en afleidingen, een degelijk register en een informatieve inleiding. Hij kiest geen partij voor Traditionelen of Originelen, wat ik evenmin zal doen. Hij geeft ook geen adviezen aan naamzoekende ouders. Ik wel.
1. Kies een naam waarmee een kind niet voor gek staat. Geef z'n maatjes op het schoolplein geen aanleiding tot spotten, dus vermijd namen die rijmen op een taboewoord (Annelies, Chris, Greetje, Margot; de algemene ontwikkeling neemt toe, ik zou daarom ook terughoudend zijn met Herma). Drs. G. van Buren heeft eens een lijst opgesteld van ‘vaste scheldbegeleidingen’ bij voornamen, die een goed inzicht geeft in de diabolische kinderziel. Vrijwel alle scheldnamen berusten op rijm. Ze zijn bijna nooit geestig, uitgezonderd misschien IJsbrand, stoken maar dan wordt het ijs wel gaar. De helft begint met een p of een b, en kennelijk is de attractie van labiale plofklanken zo sterk dat er soms volslagen nonsenswoorden worden gevormd: Alie bombalie, Hansje pansje, Ilma depilma. Zo zal indertijd ‘peuter’ ook wel uit ‘kleuter’ zijn ontstaan (dacht je ook niet, Marlies?).
2. Ga zorgvuldig na of de naam niet samenvalt met een of ander gedeponeerd handelsmerk. Dat kan ongewenste associaties oproepen. Andy, Amira, Barbertje, Belinda, Cinderella, Cola, Diane, Flipje, Gero, Lola, Mona, Sabrina en Veronica generen zich dood wanneer de gelijknamige firma weer een bespottelijke reclamecampagne voert. Nu kunt u nooit van te voren weten of een naam niet eens commercieel misbruikt zal worden; als u op safe wilt spelen, kies dan een niet te exotische, goed-germaanse naam. Het is niet waarschijnlijk dat er ooit een aftershave Jan-Geurt genoemd zal worden.
3. Laat de voornaam harmoniëren met de achternaam. Een markant naambeeld, vergeet dat niet, is een bezit voor het leven. Een doodgewone achternaam (Meijer, De Jong, Jansen, Hollander, Dekker, Bosch, Blok, Beek) is zeer effectief op te fleuren met een aparte voornaam (Ischa, Jasperina, Leoni, Xaviera, Eduard Douwes, Hiëronymus, Dieuwertje, Johan Sebastiaan).
4. Zorg voor uitspreekbaarheid. Bedenk dat uw Keith zijn leven lang zal worden aangesproken met Kies, Kief of Kiet en dat Alice de keus laat tussen Alies, Aliese, Alietsje, Ellis en Elles.
5. Let ook op een goede aansluiting van voor- en achternaam, één die geen verwarring toelaat en beide componenten klankmatig tot hun recht laat komen. Ouderlijke onnadenkendheid in deze wordt nog dagelijks betreurd door Ru' ter Weijden, Kee' Stip, Frits Pits, Ham Peekel, Jang Kal, Rijk te Gooyer, Donal' Duck, Pied Burger, Tette Braak, Jam Blokker en Ja' Bakker.
Auteursrechtelijk beschermd