Taalcuriosa
Het Rijm
Jules Welling - Best
Rijm is een vreemd verschijnsel. Het koppelt woorden niet door hun betekenis, maar door hun klank aan elkaar.
Hoewel het in aanleg zo oud als de taal zelf moet zijn, is het gebruik ervan van relatief recente datum. De klassieke meesters van de Griekse en Latijnse literatuur gebruikten het niet. Het werd pas in de middeleeuwen populair en dat is toch wel opvallend voor een zo voor de hand liggend fenomeentje. De aardigste vorm van rijm vind ik wat ik gemakshalve maar het ‘gebruiksrijm’ noem. Daaronder versta ik rijmpjes met alledaagse boodschappen om het leven wat minder onaangenaam te maken. Een paar voorbeelden: in België wordt de automobilist met de tekst ‘Vaart minderen/spaart kinderen’ een duidelijk advies gegeven. Heel bekend is ook het gebruiksrijm ‘Heren, bril omhoog/dames zitten ook graag droog’ op toiletten. Ook bekend, maar veel minder pregnant is het gebruiksrijm in Amsterdamse trams ‘Ziet u iemand staan/voor wie dat bezwaarlijk is/bied hem dan uw zitplaats aan’. In Aalst-Waalre staat voor café 't Huufke een bord met de niets aan duidelijkheid overlatende tekst ‘Waarom verder stappen?/Ons Riek zal hier wel tappen’.
In de Efteling in Kaatsheuvel hebben de prullenbakken een stem. Ze zeggen:
‘Papier?/Hier!’ Ook de tekst op het fonteintje op het Amsterdamse Beursplein is een fraai voorbeeld van gebruiksrijm: ‘Spoel/Uw smoel’.
Er moeten honderden van dit soort gebruiksrijmen in Nederland te vinden zijn. Om mijn verzameling aan te vullen hoop ik dan ook op een grote respons van de lezers van dit prachtblad, gaarne voorzien van de vindplaats. Een fotootje zou natuurlijk helemaal prachtig zijn. Er is wellicht een aardig boekje van samen te stellen.
Auteursrechtelijk beschermd