Onze Taal. Jaargang 54

Taalcuriosa
Wandelingen

Jules Welling - Best

Sommige letters of lettergroepen hebben de neiging te gaan ‘wandelen’, een eigenschap waarvan vooral de schrijvers van cabaretteksten nogal eens gebruik maken. ‘Huisje Weltevree’ van Henk Elsink is daar een goed voorbeeld van. In de literatuur komt het verschijnsel nauwelijks voor, maar het heeft wel een naam. Het heet ‘contrapetterie’.

Het beroemdste voorbeeld ervan is ongetwijfeld ‘De kat krabt de krullen van de trap’. Tienmaal snel achter elkaar uitgesproken levert dat zinnetje bij vrijwel iedereen vermakelijke versprekingen op. Waarom dat zo is laat ik graag aan wetenschappers over. Hier

[p. 39]

gaat het alleen maar om het curiositeitsgehalte.

Het verschijnsel doet zich af en toe in het dagelijkse leven voor. Veel mensen zeggen ‘percies’ als ze ‘precies’ bedoelen, waarbij de ‘e’ en de ‘r’ aan het ‘wandelen’ slaan.

Het is bepaald niet eenvoudig een normale zin te ontwerpen waarbij het verschijnsel zich voordoet. Uit de voorbeeldzin ‘De kat krabt de krullen van de trap’ kan echter opgemaakt worden, dat alliteratie en binnenrijm mogelijke ingrediënten zijn.

Een zin van vijf woorden kan vrijwel iedereen binnen vijftien seconden moeiteloos tien keer herhalen. Bijvoorbeeld: ‘De bakker bakt de broden’. Hoewel deze zin iets korter is dan ‘De kat enz.’ ontstaat er geen wandeling, ook al is er gebruik gemaakt van de genoemde ingrediënten.

Met een ander, vergelijkbaar zinnetje scoorde ik echter negenennegentig keer op honderd proefpersonen. De helft van hen slaagde er binnen de gestelde tijdslimiet niet eens in de zin vijfmaal goed te herhalen. Probeer het zelf maar eens met de volgende zin: ‘De koetsier poetst de postkoets’. Als u die zin binnen vijftien seconden tienmaal foutloos kunt herhalen bent u zelf een curiosum...