Onderscheid
Men zal er goed aan doen inzake plaatsnamenpolitiek twee dingen te onderscheiden:
1. | Een plaatsnaam kan door politieke omstandigheden door een geheel andere officiële naam worden vervangen: Nieuw-Amsterdam werd New York, Sint-Petersburg Leningrad en Stalingrad Wolgograd. |
2. | Een plaatsnaam A kan etymologisch identiek zijn met een plaatsnaam B, maar ervan in vorm verschillen volgens taal A en taal B. Dat zijn gevallen zoals Keulen-Köln, Parijs-Paris, Gent-Gand, Nijmegen-Nimègue, enz. |
Het doet er niet toe of de etymologie van de naam nu in oorsprong Latijns, Keltisch, Galloromaans of Germaans is. Beide tradities A en B zijn in beide talen in levend gebruik en hebben burgerrecht. Geen Fransman die eraan denkt Gand Gent te noemen of Bruges met haar Vlaamse naam te tooien, immers Gand en Bruges zijn sinds duizend jaar of meer een wezenlijk en onvervreemdbaar bestanddeel van de Franse taal, net als Strasbourg en Florence.
Dat brengt ons terug tot Dantzig en Gdansk. Tot welke categorie nu behoort het laatste paar? Ongetwijfeld tot categorie 2, want beide namen zijn etymologisch identiek, maar de ene naam behoort tot de Duits-Nederlandse, de andere tot de Poolse traditie. Toen Dantzig Duits was, heeft geen enkele Pool ooit geaarzeld om die stad Gdansk te noemen. Zo spreekt elke Tsjech van Lipsk en niet van Leipzig, en hij heeft gelijk. Zo mogen wij ook van onze oosterburen niet verlangen dat zij een stuk Duits taalgoed zullen prijsgeven. Dantzig behoort bovendien ook nog tot een oude Nederlandse taaltraditie. Nederlanders hebben niet voor niets deelgenomen aan de opbouw en ontwikkeling van deze oude Nederduitse Oostzeestad. Ik houd het dus bij Dantzig. Maar ik besef maar al te goed dat officiële propaganda en goedbedoelde maar taalkundig misplaatste ijver Dantzig tot de status van Kantelberg kunnen degraderen.
In de hierboven genoemde gevallen 1 is er echter geen keus. De oude namen zijn onmogelijk geworden, ze zijn gedoemd - als tenminste de politieke ontwikkeling de zaak niet terugdraait - om te verdwijnen en vergeten te worden.