Onze Taal. Jaargang 52

[p. 158]

Door Taalunie naar taaleenheid (vervolg)
Door integratie naar taalintegratie

In het eerste deel van dit betoog (‘Onze Taal’ november 1983) is al duidelijk geworden dat vele taken voor de Taalunie zijn weggelegd. De omstandigheden dienen namelijk te worden geschapen waardoor een doorstroming van Noord naar Zuid én van Zuid naar Noord mogelijk wordt, waardoor het hele taalgebied geïntegreerd wordt, zodat een evolutie zich niet meer in een deel van het taalgebied alleen kan doorzetten.

We denken hier in de eerste plaats aan het onderwijs. In het Cultureel Verdrag was al sprake van het uitwisselen van studerenden en leerkrachten. De tijd lijkt me aangebroken om een stap verder te gaan. Een geleidelijke harmonisering van de onderwijssystemen in Nederland en Vlaanderen kan de mobiliteit van studerenden en onderwijsgevenden over de rijksgrens heen bevorderen. Er kan aan een systeem worden gedacht waarbij leerkrachten bij het begin van hun loopbaan een jaar of twee aan de andere kant van de staatsgrens gaan onderwijzen.

Ik denk verder aan radio en televisie. Radio Delta zou vanzelfsprekend een succesvolle bekroning van de integratiegedachte zijn, maar zal vanwege de crisis wel niet gemakkelijk zijn te verwezenlijken. Maar integratie hoeft niet per se geld te kosten, ze kan zelfs geld besparen. Bij reportages over grote internationale gebeurtenissen zoals een troonsbestijging, de begrafenis van een staatshoofd, verkiezingen in het buitenland, de Ronde van Frankrijk enz., wordt door de beide omroepen een reporter of een ploeg reporters gestuurd. Als nu bij dergelijke gelegenheden beurtelings door de b.r.t. en door Hilversum een reporter of een ploeg werd uitgestuurd, zou dat niet alleen een grote besparing betekenen maar de Nederlanders zouden Nederlands van een Vlaming horen en de Vlamingen Nederlands van een Nederlander. Dit zou zeker de doorstroming van het Nederlands bevorderen en zou Noorden Zuidnederlanders het gevoel kunnen geven te behoren tot één taalgebied.

Taalunie als orgaan voor taalzorg

Wat het spellingsprobleem betreft, zijn vast alle ogen op de Taalunie gericht. Iedereen verwacht terecht dat eindelijk een einde wordt gemaakt aan de spellingchaos en dat in elk geval de vervelende keuzemogelijkheid van het groene boekje wordt afgeschaft. Ik hoop dat de Raad voor de Nederlandse Taal en Letteren de oplossing van het spellingsprobleem als een van zijn allereerste taken zal beschouwen. Verder dient ook aan de spelling van de aardrijkskundige namen te worden gedacht. En zou Nederland niet het Vlaamse voorbeeld willen volgen en zijn plaatsnamen aan de geldende spellingregels aanpassen?

Op 15 december 1982 heeft de Vlaamse Raad een resolutie aangenomen waarin wordt gevraagd een lijst op te stellen van de Nederlandse benaming van buiten het Nederlandse taalgebied gelegen plaatsen. Ook over dit probleem zal de Taalunie zich dienen te buigen.

Op het gebied van de terminologie heeft de Taalunie al een eerste resultaat bereikt. Op 7 april laatstleden kwam het eindverslag Aardrijkskundige termen in Nederland en Vlaanderen klaar, een project uitgevoerd door het Informatie- en Documentatiecentrum voor de Geografie van Nederland en de Vereniging Leraars Aardrijkskunde in België, onder auspiciën van de Nederlandse Taalunie. Het project dient nog te worden voortgezet zodat vervolgens afspraken voor een gemeenschappelijk woordgebruik kunnen worden gemaakt.

Een veel moeilijker terrein is dat van de juridische terminologie. Het Taalunieverdrag (art. 4, c) spreekt uitdrukkelijk van ‘een gelijke terminologie ten behoeve van wetgeving en officiële publikaties’. Dat de ambtenaar van het Openbaar Ministerie in België ‘Procureur der Konings’ heet en in Nederland ‘Officier van Justitie’, is slechts één eenvoudig voorbeeld van de vele terminologische verschillen in de rechtstaal van Noord en Zuid, die trouwens meestal met verschillen in het rechtssysteem gepaard gaan.

In België houden zich verschillende commissies met deze problemen bezig: de Centrale Commissie voor de Nederlandse Rechtstaal en Bestuurstaal in België; de Commissie belast met de voorbereiding van de Nederlandse tekst van de grondwet, de wetboeken en de voornaamste wetten en besluiten; de Terminologische Commissie. Het is de bedoeling van de Taalunie om afgevaardigden van deze commissies en Nederlandse deskundigen samen te brengen.

Een zelfde zorg verdient de technische termiriologie. Hierbij sluit enigszins het probleem van de nieuwe begrippen aan, waarvan gewoonlijk klakkeloos de vreemde naam wordt overgenomen. Is het bij voorbeeld niet jammer dat een goede woordvondst als ‘droogzwierder’ alleen in Vlaanderen ingang vond? Is het niet jammer dat woorden als ‘schaatsplank’, ‘plankschaatsen’, ‘zeilplank’ en ‘plankzeilen’ eigenlijk pas gepropageerd worden als de vreemde woorden ‘skateboard’ en ‘surfen’ al ingeburgerd zijn? Een erg alerte commissie die er telkens vlug bij is, zou hier prachtig werk kunnen verrichten.

Verbeteringsraad en taaladviesbureau

In België bestaat een ‘Verbeteringsraad’ - een gekke naam die zelf wel aan ‘verbetering’ toe is -, een commissie die er onder meer op toeziet of het taalgebruik van de schoolboeken door de beugel kan. Ook dit zou op initiatief van de Taalunie een heel-Nederlandse aangelegenheid kunnen worden.

Hetzelfde kan worden gezegd van de Raad voor Taaladvies bij het Ministerie van Nederlandse Cultuur in Brussel. Elke burger kan voor de oplossing van welk taalprobleem ook bij deze Raad terecht, telefonisch of schriftelijk. Ik meen dat er ook in Nederland behoefte is aan een dergelijk taaladviesbureau. Een Nederlandse tegenhanger van de Vlaamse Raad voor Taaladvies zou bovendien het voordeel hebben dat de twee bureaus bij elkaar hun licht kunnen opsteken en op hun manier de taalintegratie bevorderen.

We hadden nog kunnen spreken over de Algemene Nederlandse Spraakkunst (a.n.s.), waarvan de voltooiing - onder auspiciën van de Taalunie - eind 1983 verwacht kan worden. Deze spraakkunst zal ongetwijfeld een handig werkinstrument worden voor het hele Nederlandse taalgebied.

[p. 159]

Ik druk de hoop uit dat door de taalintegrerende initiatieven van de Taalunie de taalverschillen tussen Noord en Zuid hoe langer hoe kleiner zullen worden zodat het uiteindelijke doel - de taaleenheid - dichterbij zal komen te liggen.

F. Debrabandere

hoofdmedewerker taalonderwijs bij de

Nederlandse Taalunie i.o.