Reacties
Streektaal en dialect
Onder deze kop reageert L. Polhuys in ‘Onze Taal’ nummer 7/8 op een brief van Fr. Daems. Op mijn beurt wil ik hierop weer inhaken.
Is het dialect inderdaad op zijn retour? In 1966 ben ik in Enschede een uitgeverij begonnen van uitsluitend streekboeken over Twente en de Gelderse Achterhoek. In tien jaar tijds gaf ik 160 streekboeken uit, grote en kleine, waarvan 60 in de streektaal. Ik had dit aantal nooit kunnen bereiken wanneer er voor deze boeken geen belangstelling was geweest.
Denkt u nu niet dat dit alles vlot verkocht werd. Over sommige dialectboeken (-jes) deed ik bijna tien jaar, maar ik had ook enkele successchrijvers (Johanna van Buren in Twente, Herman van Velzen in de Achterhoek) die dit weer goedmaakten. Toen ik met deze uitgaven begon, was de afkeer van de streektaal bij velen tamelijk groot (u weet wel, dat ordinaire boerentaaltje) of men was er onverschillig voor geworden (wat eigenlijk nog erger was). In die tien jaren is er echter wel iets veranderd. De streektaal is weer in tel, overal worden dialectkringen opgericht om de belangstelling te stimuleren, op vele plaatsen wordt ze weer meer gesproken en gelezen, ofschoon er van een andere kant afbrokkeling plaatsvindt.
De verstedelijking spreekt hierin een woordje mee. Hierdoor komt het ook dat in de Achterhoek, waar bijna geen grote plaatsen liggen (Doetinchem met ruim vijftigduizend inwoners is de grootste plaats) het meest dialect gesproken, gelezen en geschreven wordt; meer dan in Twente dat veel meer inwoners telt en steden heeft als Enschede (145.000 inwoners), Hengelo (80.000 inwoners) en Almelo (75.000 inwoners).
De tweetaligheid in de eerste klassen der basisschool zou het onderwijs zeer ten goede komen. Als een ‘dialectkind’ op school komt, is het Standaardnederlands voor hem een vreemde taal die nieuw geleerd moet worden. Prof. Entjes heeft begin 1970 voor deze tweetaligheid meermalen gepleit. Het departement van Onderwijs heeft dit eindelijk ook onderkend en hierover een enquête in onderwijskringen uitgeschreven. Het resultaat van deze enquête kunt u lezen in de publicatie Schooltaal, thuistaal (1978).
W.G. Witkam
uitgever
Enschede
Auteursrechtelijk beschermd