Onze Taal. Jaargang 52

[p. 143]

Reacties

Duits of Engels

Met andere talen van het Europese vasteland staat de onze voortdurend bloot aan een bombardement van Amerikaanse en Britse woorden, waarvan hier ongetwijfeld duizenden vooral sedert 1945 zijn ingeslagen.

Ik noem daarvan ter illustratie slechts honderd items die vrij modern zijn; ze verschijnen in advertenties van Nederlanders voor Nederlanders en worden naar mijn mening zelden of nooit in het Nederlands vertaald:

aftershave, anklets, baby-doll, barbecue, bodylotion, bulkcarrier, bungalow, caravan, carport, chips, coated, compact disk, computer, copywriter, container, cruise, cup, dashboard, disk-jockey, dispenser, drive-in, dropping, duster, equalizer, festival, fitness, follow-up, free-lance, gospel-song, grill, hairstyler, hardware, hatchback, hifi, hostess, intensive care, item, jerrican, jogging, joint venture, jumpsuit, king size, know-how, layout, lcd (liquid crystal display), led (light emitting diode), low noise, marker, marketing, metallic, mixer, motocross, multipack, musical, offshore, oldtimer, overdrive, oversized, panty, paperback, placemat, planning, pop-art, portable, privacy, processor, public relations, quartz, rack, rally, recorder, recycling, research, scanner, sex-appeal, shelter, software, solid state, spoiler, spot, spray, sticker, strapless, stress, stretcher, strip, sweatshirt, telecopier, terminal, timing, tophit, touring, trimming, T-shirt, tubeless, tuner, unisex, unit, walkie-talkie.

Nu denkt gij, lezer(es), misschien dat bij voorbeeld een Hongaars meisje heel veel Engels geleerd moet hebben voordat zij aan een studie van het gewone abn begint.

Waarschijnlijk zijt gij dan volgens de Belg Paardekooper, hoogleraar taalkunde, volkomen abuis.

Dat meisje moet heel veel Duits geleerd hebben, vindt hij ongetwijfeld. Waarom? Omdat hij in een advertentie, verschenen in de Nieuwe Rotterdamse Courant van Nederlanders voor Nederlanders, niet minder dan zeven Duitse woorden heeft ontdekt en toen tot de volgende conclusie is gekomen:

‘Nu blijkt ook waarom we zoveel Duits moeten leren om te kunnen begrijpen wat Nederlandse firma's in Nederlandse kranten aan Nederlandse klanten te zeggen hebben’ (zie ‘Onze Taal’ januari 1983, p. 2 derde kolom).

Voor zover ik het mij kan herinneren, zijn helaas op een onze taal verschrikkelijk bedervende wijze de volgende Duitse woorden reeds allemaal onvertaald in het abn gepenetreerd:

Ausputzer, Langlauf, Ober, Rauhfaser, Schnitzel, sowieso, überhaupt

en vermoedelijk nog een heleboel die me niet zo vlug te binnen schieten als die paar Engelse indringers.

Zijt gij, lezer(es), bereid de bewering van prof. Paardekooper te staven met circa vijfentwintig verontrustende voorbeelden uit het Duits die ik niet heb genoemd (nee, ‘Bubikopf’ en ‘Rutschbahn’ zegt men hier niet meer), dan wil ik graag proberen daar nog een honderd kalmerende voorbeelden uit het Amerikaanse en Britse Engels tegenover te stellen.

Hans Kielich

vertaler

Hengelo

Nogmaals namen met ‘van de’

In het juninummer 1983 van ‘Onze Taal’ houdt de heer Laar v.d. W.A.B, een pleidooi voor het alfabetiseren van familienamen volgens de absolute beginletter in plaats van volgens het hoofdwoord. Als technicus die momenteel wordt geconfronteerd met dit probleem, wil ik op dit artikel reageren.

Sinds enige tijd houd ik mij bezig met het automatiseren van een telefonische inlichtingendienst, te vergelijken met 008 van de ptt. De mensen, werkzaam bij zo'n instantie geven inlichtingen over telefoonnummers, adressen en dergelijke van abonnees. Zij zitten voor een beeldscherm met toetsenbord en moeten op zo eenvoudig mogelijke wijze van het complete abonneebestand het deel op hun scherm kunnen krijgen waarin de gegevens van de gezochte abonnee zitten. Om dit te bereiken moet een optimum gevonden worden tussen twee zaken, namelijk:

1 Het aantal in te toetsen tekens moet zo klein mogelijk zijn; dit bevordert de snelheid en verkleint de kans op fouten.

2 De deelverzameling moet zo klein mogelijk zijn en liefst bestaan uit slechts 1 element, de gegevens van de gezochte abonnee.

Jaren geleden heeft de ptt zich al gebogen over dit probleem en heeft toen een in de praktijk zeer goed werkzaam compromis geïntroduceerd. Hierbij moeten 6 letters worden ingetoetst: 3 voor de plaatsnaam en 3 voor de eerste drie letters van de familienaam. In de gevallen dat de hierbij behorende deelverzameling te groot is, zal het intoetsen van een vierde letter van de familienaam of de eerste letter van de straatnaam voldoende zijn om een zo kleine deelverzameling te produceren dat het gevraagde antwoord kan worden gegeven. Namen als Jans(s)en en de Vries blijven struikelblokken.

Bestudering van de telefoongids leert dat minstens 20% van de familienamen wordt gevolgd door ‘van’, ‘van de’, ‘van der’ en andere naamdelen die u naar voren geplaatst wenst te zien. Door deze delen voor de familienaam te plakken ontstaat de noodzaak om in 20% van de gevallen een ongeveer dubbel aantal tekens in te toetsen en moet men precies weten of de gezochte abonnee ‘Vandelaar’, ‘Vandenlaar’ of ‘Vanderlaar’ heet. Heette hij maar ‘Wandelaar’.

Frits Sibille

informaticus

Eindhoven