Onze Taal. Jaargang 52

[p. 80]

Het Rijmschap

Waarde Ivo,

Thomas Becket

H.H. Polzer

We spraken af dat we elkaar voor deze aflevering van Het Rijmschap het onderwerp voor een ollekebolleke zouden opgeven. Heinz vond het kennelijk nodig mij op te zadelen met de twee ongemakkelijke trocheeën van Thomas Becket.

Moord in het priesterkoor!
Thomas van Kantelberg
Tartte zijn vorst en
Verbeurde zijn huid

Dat dit geschiedde in
Elfhonderdzeventig
Komt mij vanmiddag
Bijzonder goed uit

U ziet: het is gelukt. Welke problemen had ik te overwinnen? Ik moest het korte Thomas Becket of het nauwelijks langere Thomas à Becket vervangen door iets passends. Zoiets is meestal wel te doen: Thomas, de martelaar; Becket, de aartsbisschop; Thomas (de heilige) etc. Vanzelfsprekend drong zich de titel op van het toneelstuk dat T.S. Eliot (Gut, wat toepasselijk! Thomas Stearns Eliot) over Becket schreef: Murder in the cathedral. Die titel diende ik echter wat bij te buigen. Al bladerend in encyclopedieën en heiligenlevens kreeg ik het benodigde zeslettergrepige woord gelukkig cadeau. Ik heb de historie weinig geweld aangedaan, maar kon begrijpelijkerwijs niet in details treden. Voor meer bijzonderheden behoef ik een tweede ollekebolleke.

Bloody Britannia!
Thomas of Canterbury
Had to be murdered
To settle the score

Royalists judged his death
Unsatisfactory
Some of them even exclaimed:
We want More!

Omdat ik niet zeker weet of mijn confrère akkoord gaat met het rijmpaar pastoor / More heb ik onze taal maar even niet gebruikt. De ollekebolleke-koorts loopt op. Gelukkig ga ik binnenkort met vakantie. De folders liggen om mij heen. Wat zal het worden? Indianapolis? Mesopotamië? Emmercompascuüm? Stop, voor ik vertrek, moet ik Heinz nog een briefje sturen!

Beste Heinz,

Jeanne d'Arc

Ivo de Wijs

Moeilijke opgave?
Thomas à Becket dus
Nee, dan Jeanne d' Arc
Hoe perfide! Hoe laag!

Kun je voortaan niet wat
Onmiddeleeuwsere
Namen verstrekken?
Het is maar een vraag

Dit moet u niet serieus nemen. Korte namen zijn juist heel gemakkelijk in twee dactyli te verwerken; bij lange namen wordt het nijpend, vooral als ze metrisch tegenwerken. Toch is er in de westerse wereld nog menige mouw aan te passen. Walter von der Vogelweide - Walter de minnestreel, of Walter van 't hoenderpark, of Walter (u weet wel wie); Eugenius van Savoye - Krijgsheer Eugenius; Saskia van Uylenburgh - Rembrandt zijn Saskia. Dosto.. eh.. jewski, ja is al rijkelijk wanhopig, en over Raden Adipati Aria Wiranatakusumu kunnen we kort zijn.

Maar u gaat natuurlijk niet uit van het onmogelijke en bekommert zich dus niet al te zeer om regel 2, laat staan regel 1, voordat u de twee echte problemen heeft opgelost: de afsluiting en regel 6, in die volgorde.

Een ollekebolleke moet namelijk sterk eindigen, liefst met een frappe; en als die pas in het laatste woord verschijnt, levert dat extra punten op (zie het Engelse schoolvoorbeeld van Ivo). In principe hoeft regel 6 geen echte uitschieter te zijn en mag u volstaan met allervervelendste of zoiets. Een zeslettergrepig woord als frappe echter doet plezierig aan - mits gevolgd door een competente afronding. Bij uitzondering kan de frappe zelfs al in regel 5 beginnen: Panem etcetera / Keizer Caligula / Schiep een bloeddorstige / Heidense eeuw // Christeneziele, die / Christenelichamen! / Zuchtte een jaguar / Tegen een leeuw (I. de Wijs). Denk vooral om het metrum. Als uw bijdrage (hoe oergeestig ook) daartegen zondigt, wordt ze geweigerd.

Uitzonderlijk misbakken ollekebollekes maken wel kans op plaatsing, met commentaar. Nu nog even J. d'Arc.

heden terechtstelling / Jeanne (de
geharnaste) / Kwam in Rouaan / Om
het leven door vuur // Omstanders
mopperden: / ‘Misericordia! / Mooi niet gevierendeeld - / Zeker te
duur...’

H.H. Polzer