heet die stad nog altijd Danzig en heeft hij in het Pools altijd Gdansk geheten. En dat de Pruisische stad Dantsig nu Pools bezit is, kan voor ons geen reden zijn om hem met zijn Poolse naam te noemen. We spreken toch ook niet van Strasbourg, ook al ligt Straatsburg in Frankrijk; we spreken ook niet van Bailleul, Bergues of Dunkerque, ook al liggen Belle, Sint-Winoksbergen en Duinkerken in Frankrijk?
In elke taal trouwens worden vreemde plaatsnamen aan de eigen articulatie en de eigen fonologische structuur aangepast. In namen als Berlin en Paris is de i met de Nederlandse klankontwikkeling meegeevolueerd en dus gediftongeerd tot ij in Berlijn en Parijs. Je moet dan al heel erg met je sympathieën te koop lopen, als je de ‘onuitspreekbare (inderdaad!) naam Sczeczin’ verkiest boven de bij ons al lang ingeburgerde vorm Stettin. Ook de Poolse naam Gdańsk is door een Nederlandse mond niet uit te spreken. Nieuwslezers en omroepers maken er dan ook vaak ‘Gedansk’ van. Maar de g in Gdansk is een occlusieve g, zoals in Duits gut of Engels good; bovendien klinkt het Poolse (G)dansk helemaal niet zoals in het Nederlandse woord danskoord, maar wel ongeveer als ‘gdaj'sk’. Aangezien de Nederlandse fonologische woordstructuur geen gd in de anlaut van een woord verdraagt, is het heel normaal dat de naam Gdansk al in het Middelnederlands als Danzicke en Danzeke (1350-1550) werd aangepast. In 1568 komt in Brugge zelfs de vorm Dangswyck voor, duidelijk naar analogie van Brunswijk (Braunschweig) en Sleeswijk (Schleswig). En in de Noordzandstraat in Brugge steekt in een gevel nog altijd een gevelsteen met wapenschild en tekst ‘Hof van Danswyck’. Het is dus duidelijk dat, was er een autochtone Nederlandse vorm voor de stadsnaam overgeleverd, dit ongetwijfeld Danzik zou zijn geweest. Aangezien nu Pruisen lange tijd Duits bezit was, hebben we in de recente geschiedenis vooral de naam Danzig leren kennen. Die naam - eveneens met aangepaste d-anlaut i.p.v. gd - werd in het Nederlands overgenomen als Dantsig, met uitspraak ‘dantsech’. Deze nu al vrij lang ingeburgerde vorm Dantsig is heel zeker te verkiezen boven een voor ons onuitspreekbaar Gdansk, dat bovendien aan geen enkele traditie in
ons taalgebied beantwoordt.
Maar P.C.U.d.B. - eigenlijk ook wel onuitspreekbaar - gaat nog verder. Hij meent: ‘Waarom... vervangen we ook niet Warschau door War sawa... Toch zou ik Warsawa in plaats van Warschau een echter verbetering vinden’. Vooreerst wil ik erop wijzen dat de hoofdstad van Polen in het Pools Warszawa is (en niet Warsawa). En welke nieuwslezer zal die naam correct uitspreken? Om van de gewone taalgebruiker maar niet te spreken. En waarom zouden wij minder zelfrespect aan de dag moeten leggen dan andere talen? Warschau heet in het Engels toch Warsaw en in het Frans Varsovie. In alle talen bestaan er bovendien eigennamen voor vreemde steden. Het Italiaanse Milano heet in het Nederlands Milaan, in het Duits Mailand, in het Frans Milan en in het Engels Milan. En we spreken in het Nederlands toch ook niet van Liège, Namur, Tournai, Mons, Arlon, Lille, Cambrai, Paris, Lisboa, Roma, Praha, Moskwa, Köln, Aachen, København enz., maar van Luik, Namen, Doornik, Bergen, Aarlen, Rijsel, Kamerijk, Parijs, Lissabon, Rome, Praag, Moskou, Keulen, Aken, Kopenhagen. Ik hoop maar dat P.C.U.d.B. niet de mening gaat verkondigen, dat ‘Bruxelles in plaats van Brussel een echte verbetering’ zou zijn, alleen maar omdat het F.D.F. (Front des Francophones) in Brussel de plak zwaait.
F. Debrabandere, docent pedagogisch hoger onderwijs
Brugge
Auteursrechtelijk beschermd