Secretaris - secretaresse
In het juni-nummer lees ik in die aardige vierkantjesrubriek over het verschil in salariëring en sekse tussen een secretaris en een secretaresse. Terwille van de duidelijkheid waar wij zo zeer naar streven, hieronder een gedeelte uit één van de cursiefjes die ik tot voor kort in de Eindhovense TH-berichten wekelijks publiceerde:
In het dagelijks spraakgebruik is een secretaresse een dame die toegevoegd is aan een persoon van zeker gewicht, althans zwaarder dan het hare (figuurlijk bedoeld). Zij verzorgt zijn correspondentie, houdt zijn afspraken bij en ziet toe dat hij zijn representatieve verplichtingen in smetteloze kledij vervult. Een goede secretaresse heeft dan ook in haar bureau enig naaigerei, vlekkewater e.d. voorhanden.
In dat zelfde alledag-verkeer is een secretaris een persoon van gewicht die ene dame krijgt toegevoegd die hij ‘mijn secretaresse’ en bij de naam noemt (Els? Ja meneer!) en die..... (zie boven). Wat nu zegt Van Dale? A. ‘Een secretaresse is 1) een vrouwelijke secretaris; 2) “een particulier secretaresse” die aan een bepaald persoon verbonden is’. (Zoals bekend zijn de banden rekbaar). B. ‘Een secretaris is 1) een schrijver, iemand die voor een ander de correspondentie voert; 2) bepaald lid van enig lichaam of bestuur, belast met het voeren of leiden van de correspondentie, het houden der notulen enz.’
Een vrouwelijke secretaris kan dus volgens het spraakgebruik, geen secretaresse zijn, volgens Van Dale wel. Een secretaris kan echter wèl, een secretaresse nièt, een schrijver zijn, hetgeen niets voorstelt. Men schrijft niet meer, men typt. Een schrijver is dus typist, is secretaris (Van Dale B 1).
Stel dat de secretaris van een of andere stichting (Van Dale B2) een vrouw is (die best manlijk kan zijn), die een secretaresse (Van Dale A2) heeft die een man is. (De banden zijn dan doorgaans minder rekbaar).
Mijnheer X belt op; de mannelijke secretaresse (m.s.) neemt op:
m.s.: u spreekt met de secretaris van de secretaresse van de APE-KOLE
X: ???? Eh, ik wilde de secretaris van de APE-KOLE spreken.
m.s.: Dan moet u de secretaresse hebben. Ik verbind u door.
Ik hou maar op. U wordt er dol van, en ik ook. Als vrouwen zo verwoed blijven emanciperen dan draaien de rollen op den duur om. Men zal er goed aan doen zich daar nu reeds over te beraden. Rest mij, om mogelijke frustraties te voorkomen, op te merken dat 1) Van Dale niet Onze Lieve Heer is; 2) er zeker secretaresses (Van Dale A2) van formaat zijn die hun mannetje staan!
Sophie van der Beek, Eindhoven.
Met bibliothecaris/-esse is ook zo iets aan de hand. Men kan een hogere beroepsopleiding volgen tot bibliothecaris/-esse. Wordt zo iemand tewerkgesteld bij een openbare bibliotheek, dan komt hij/zij onder de directeur -trice te staan. In een universiteit of technische hogeschool echter staat aan het hoofd van de bibliotheek een bibliothecaris die academisch gevormd is, en bijgestaan wordt door, meestal academisch gevormde, afdelings-bibliothecarissen. Hier is dus sprake van verschil tussen beroep en functie. Aangezien die twee begrippen nogal eens verward worden, is duidelijkheid ook hier zoek. Een bibliothecair-gediplomeerde die aan de balie boeken uitleent, kan als beroep opgeven: bibliothecaris/-esse een prof. dr. in de psychologie die bibliothecaris van een universiteitsbibliotheek is: psycholoog. Hun functies zijn resp. bibliotheek-assistent(e) en bibliothecaris. En als de laatste een vrouw is? Ik weet het niet.
Ik weet wèl dat ook hier een verschil is in salariëring en, meestal, sekse, om van standing maar niet te spreken!
Auteursrechtelijk beschermd