Staande uitdrukkingen
zeiden we in januari, zie je soms geboren worden. Bijvoorbeeld zo ist gekoemen en nu ik ben doodziek van dat hele zwikje. □ Een woord als kretologie komt waarschijnlijk nooit in een woordenboek maar het is vooralsnog onmisbaar. □ Een zwikje is een ‘gemeenzame aanduiding voor enige bij elkaar behorende voorwerpen’, dus niets stuitends of ontluisterends. □ Opmerkelijk beroep: in Den Haag nodig als assistent op de Brandafdeling een fire underwriter. □ Oxybluïde is net zo'n woord als molkron; het (o.) zit in de kunstgebitreinigers. □ Een gate crasher is iemand die door het hek, de bewaking, dringt en dan naast de hoogwaardigheidsbekleder komt te staan, aandachttrekker dus. □ De waarheid is een zij, maar ‘De kleine waarheid’ is een televisiestuk, vandaar dat u kunt lezen ‘De kleine waarheid en zijn problemen’, ‘De kleine waarheid en zijn dienstmaagden, zijn grachtengeveltjes en zijn schalkse heren.’ De Waarheid is een krant. Hij of zij? Onze Taal weet het van zichzelf ook niet, taal met kleine letters is zij. □ Moeilijk in Maastricht, met die Fransewijnstraten: Médoc, Emillion, Chambertin. Voor een volgende wijk: er zijn veel vaderlandse namen voor een slokje. □ Wetenschapper nog tegen te houden? Lijkt eerder een vrije vorming dan een germanisme (in het Duits is de uitgang -ler). De moeilijkheid is dat sommigen niet meer wetenschapsman, wetenschappelijk werker, wetenschapsbeoefenaar, beoefenaar der wetenschappen enz. willen zeggen en dat is te begrijpen (men vergelijke: scholar, scientist, wissenschaftler); geleerde is op de terugtocht. □ ‘Accentsverschillen in denken’ stond in het communiqué over de bisschopsbenoeming: zeer, zeer behoedzame lijmtaal,
niet aankomen anders breektie. □ In zekere gedenkschriften staat dat de minister-president gezegd heeft ‘dat u (...) bent bedonderd.’ Daarop heeft het hoofd van de RVD ambtshalve verklaard dat dit onjuist is: ‘Het woord bedonderd heeft de minister niet gebruikt. Dergelijke uitdrukkingen komen bij hem niet voor, althans ik heb ze in de vier jaar dat ik hem nu ken nog nooit gehoord.’ Maar in HP 17-2 zegt de schrijver van de memoires dat ‘de premier niet over het woord bedonderd was gevallen’. Lamaar. □ Alles goed en wel, maar van hot pants kun je alleen nog het meervoud hot pantsen maken en dan valt er wat voor pentsen te zeggen (zoals de peperklipsen). □ De recreatieboer (ook kampeerboer genaamd) handhaaft in ‘boer’ het oude en voegt er het nieuwe (‘doen in iets’) aan toe. □ Over die opstelzin ‘thuisgekomen sneed moeder brood’ (O.T. februari 1971) nog gehoord dat die fout is omdat brood nu gesneden verkocht wordt. Verder gevonden in het Dagboek van Jacob van Lennep 1823 (Uitgave Utrecht 1942, blz. 69): ‘Te Dokkum aangekomen zijnde zochten wij de herberg De Posthoorn, bij de erven Pivé. Daar gekomen zijnde, wees men ons eene goede kamer aan, en riep ons te twee ure aan tafel.’ □ Trouwens, brood (gesneden of niet) is ouderwets. Het Bedrijfschap voor het Bakkersbedrijf stelt een aantal maatregelen voor teneinde ons meer brood te laten eten, o.a. het woord boterham vervangen door broodje of sandwich. Bang zijn voor woorden. □ Theo Koomen zelf heeft in VN 27-2 over dat ‘zwik’ medegedeeld dat hij de schaatsenrijders gevraagd heeft: ‘Geloven jullie nou echt dat ik met mijn Westfriese Zwik (handel) de kernploeg heb bedoeld?’ □ Opmerkelijk beroep - bij het
fluorideringsexperiment in Tiel - health educator. In het boek Sociale Geneeskunde (Amsterdam 1968, blz. 143-149) wordt gesproken over g.v.o., - gezondheidsvoorlichting en - opvoeding. □ De welvare leidsters die een advertentie vroeg, was natuurlijk een schrijf- of zetfoutje; eigen schuld. □ Nog een opmerkelijk beroep: spare parts manager. □ Enige snerpende deelwoordengejammer uit Gedroomd Paardrijden: ‘Ach! voer de najaarsstorm alleen maar door de hoven! / Wij zien ons vriend en maag, ons gade en kroost ontrooven, /Vereenzaamd bij de baar grieft boezemsmart zoo fel!’ □ En uit de Overwintering op Nova Zembla: ‘Maar naauw 't gevaar ontsnapt, dat hen had aangevallen, / Genaakt een nieuwe slag, die neerploft op hen allen.’ □ Tranentrekker zeer mooi woord naast smartlap. □ ‘Directeur H. ziet het niet zitten de uitlening van boeken bij te houden’; ander citaat waaruit op den duur, als er maar genoeg citaten zijn, de betekenis duidelijk zal worden: ‘Dat lange haar zie ik niet meer zo zitten.’
Auteursrechtelijk beschermd