Onze Taal. Jaargang 40

Vrijdag de dertiende

I

‘Zij vond de foto's helemaal niet erg en het wel een leuk boekje. Het verhaaltje wat er in staat heeft zij zelf geschreven.’ Aldus een bekende krant op vrijdag 13 november 1970. Het ging over een klein meisje, dat gefotografeerd in een boekje staat. De fouten in de tweede volzin kunnen in ons gezelschap onbesproken blijven. Maar de overspannen samentrekking in de eerste zin hoort niet tot de samentrekkingsfouten waartegen de spraakkunstboekjes plegen te waarschuwen. Samentrekking (het achterwege laten van de herhaling van een stuk zin) is in verzorgde taal uitgesloten als er iets met het ‘samengetrokken’ (eenmaal inplaats van twee of meer malen gebruikte) woord zelf aan de hand is: betekenisverschil (hij zag bleek en sterretjes) of functieverschil (haar kind werd uit het brandende huis gered, maar heeft men niet in leven kunnen houden.) In ons voorbeeld is het echter het klemtoonverschil tussen niet samengetrokken zinsdelen (‘de foto's’ en ‘het’), hetgeen de samentrekking tot een fout maakt. ‘Zij vond de foto's helemaal niet erg en vond het wel een leuk boekje’, of ‘Zij vond de foto's helemaal niet erg en het boekje wel leuk’ zou onberispelijk zijn geweest.

II

‘Sulzberger is één van de heel weinige journalisten geweest, die de Gaulle regelmatig heeft kunnen ontmoeten.’ Aldus dezelfde krant op diezelfde 13de november 1970. Het is wel zeker dat deze inlichting onjuist is. Waarom zou De Gaulle niet ook andere journalisten geregeld hebben kunnen spreken? (De taalminnende lezer merkt op, dat geregeld en spreken verbeteringen zijn van regelmatig en ontmoeten.)

Van de krantelezer wordt tegenwoordig veel geëist. Niet alleen dat hij zoekgeraakte regels opsnort en woorden die verkeerd afgebroken zijn rekonstrueert, ook dat hij in een zin als de hier aangehaalde heeft verbetert in hebben.

J. v.d. N.