Hanteren
Heeft ‘hanteren’ iets te maken met het Franse ‘hanter’? Ik heb het steeds met ons woord ‘hand’ in verbinding gebracht, maar kon dan de t niet thuisbrengen. Nu lees ik in een artikel kort na elkaar: ‘... die beter dan wie ook van zijn tijdgenoten onze taal heeft weten te hanteren’ en ‘Hij was... een voortreffelijk mensenkenner, gehanteerd door een passie voor ontleden en begrijpen’. Is dit een normaal gebruik van het woord ‘hanteren’, in de letterlijke betekenis van ‘hanter’?
Mu.
‘Hanteren’ heeft niet alleen ‘iets te maken’ met het Franse ‘hanter’, het is dat woord, op onze manier geschreven. Een woord van onzekeren oorsprong en onbekende afleiding, waarvan wij dus moeilijk de grondbetekenis kunnen bepalen. Maar uiteraard kon het oorspronkelijk geen verband houden met ons ‘hand’; dat verband hebben wij gelegd (en trouwens ook het Hoogduits, het Zweeds, het Deens).
Wij passen thans hanteren bij voorkeur toe in den zin van: bezigen, gebruiken, van gereedschappen b.v., van wapens en dgl. Oudtijds was het gebruik van hanteren zeer uitgebreid: wij spraken van: iemand hanteeren, met hem omgaan (het: dis-moi qui tu hantes), een plaats hanteeren (Hy ende ic hebben de schole altijt te samen gehanteert); feesten, partijen hanteeren, vreugde, solaas, wellust hanteeren, een spel, liefde, goedheid, de deugd, godsvrucht hanteeren; ook dwaasheid, dwaling, ijdelheid; bedrog, list; wet, gerechtigheid, orde; vrijheid, kunst.
Gewoon is nog: een beroep hanteren. Of ‘gehanteerd door een passie’ tot het normale gebruik behoort; dus het woord gebezigd in den zin van hanté, haunted: bezocht, bezeten? Wij zouden zeggen van niet.
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd