Straatnamen
Het is nu alweer meer dan tien jaar geleden, dat een lid van ons deskundig College in ons blad enkele opmerkingen maakte ten aanzien van de vraag of wij adjectieven van plaatsnamen (moeten) vormen door achtervoeging van -er of wel van -sche. En dit wel naar aanleiding van een vraag met betrekking tot de vorming: Waalsdorperweg.
Enkele opmerkingen slechts, want, zooals de schrijver aanvoerde: een volledig systematisch onderzoek zou te veel tijd kosten en ook te omvangrijk worden en te veel in bijzonderheden treden voor ons maandblad. (Wat niet wegneemt dat deze ‘enkele opmerkingen’ niet minder dan negen kolommen vulden in ons blad.)
De conclusie was: ‘Al kan men over een enkel geval dubieeren, de hoofdscheiding is duidelijk: -sch in den regel; -er alleen in enkele vaste verbindingen’.
De weg die naar Waalsdorp leidt wordt dus het best aangeduid met Waalsdorpscheweg; die naar Rijswijk, Loosduinen, of Scheveningen met Rijswijksche, Loosduinsche, Scheveningsche weg. Maar dit geldt niet voor straten die eenvoudig maar naar een gemeente of naar een ander aardrijkskundig begrip genoemd zijn, zonder daarmee in eenig wezenlijk verband te staan; straten, lanen, kaden in Den Haag b.v. genoemd naar de gemeenten Apeldoorn, Loenen, Soestdijk, Spakenburg, of naar het eiland Urk. Die zullen wij niet noemen Apeldoornsche laan, Loenensche straat, Soestdijksche kade, Spakenburgsche straat, Urksche straat, maar: Apeldoornlaan, Loenenstraat, Soestdijkkade, Spakenburgstraat, Urkstraat.
Men zal met sommige plaatsen moeite krijgen met de uitspraak: Zeiststraat, Soeststraat. Die late men dan maar weg; daarmee is geen man overboord.
Het Duitsch pleegt adjectieven te vormen van persoonsnamen door achtervoeging van -sch. Het is nog niet zoolang geleden dat wij ons hier aan zulke vormingen bezondigden, getuige de (nu gelukkig verdwenen) uitdrukkingen: Weillsche ziekte, Geisslersche buizen, Plancksche constante om maar eenige te noemen. Gelukkig is dit misbruik nimmer doorgedrongen tot de naamgeving van straten: Krugersche straat, Trompsche laan zijn ons bespaard gebleven. Wij kennen slechts Krugerstraat, Tromplaan, Vondelkade enz.
Een straat naar Jan Swammerdam genoemd, heet Swammerdamstraat. Bodegraven zou een Zwammerdamschestraat kunnen hebben; Den Haag daarentegen Zwammerdamstraat.
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd