Onze Taal. Jaargang 17

[Varia]

In hun vergadering van 20 Maart j.l., te 's-Gravenhage gehouden, hebben de leden met eenparige stemmen

Prof. W.F.J.M. KRUL

tot lid van ons Bestuur verkozen.

Wij behoeven Prof. Krul niet aan onze lezers voor te stellen: lid van ons Genootschap van vele jaren, onvermoeide werker voor de belangen van onze taal, energieke Voorzitter van de Centrale Taalcommissie voor de Techniek...

Staande de vergadering heeft de nieuwbenoemde zijn plaats aan de bestuurstafel ingenomen.

Het gaat goed met Onze Taal!

‘Is de volgende schrijfwijze goed: “Wij hebben de inhoud aan ons kantoor te... doorgegeven”? Of kan het woord “inhoud” niet in concrete betekenis worden gebruikt, zoals b.v. wel geschiedt bij “een opdracht” doorgeven? Verdient het misschien de voorkeur in zo'n geval te schrijven: “Wij hebben de inhoud ter kennis van ons kantoor te... gebracht”?’

Ve.

§§ - Er is o.i. niets tegen, het begrip inhoud ‘concreet’ te nemen; het onderscheidt zich in dezen niets van ‘opdracht’. Maar wel zou men aanmerking kunnen maken op dat ‘doorgeven’, en het zou aanbeveling kunnen verdienen in plaats van ‘doorgeven aan’ te zeggen: ‘ter kennis brengen van’. Toen men ons eens gevraagd had: Hoe denkt gij over doorleveren, doorverkoopen, doorberekenen, en wij daarop geantwoord hadden dat wij niet het minste bezwaar tegen deze vormen hadden; ‘doorvertellen, doorgeven, doorsturen, doorzenden’, met ‘door’ i.d.b.v.: verder, voort - toen kregen wij een opmerking te hooren van een lid van ons deskundig college: wij moesten maar een beetje voorzichtig zijn met dit ‘door’. ‘Doorleveren’; de commissionair levert de stukken niet ‘door’, zoomin als een deurwaarder een vonnis ‘door’geeft, of een grossier aan den winkelier ‘door’levert. Als er brand is en hulpvaardige buren aanrukken met leeren emmertjes die zij elkaar in lange rij aangeven, dan kan men zeggen dat zij elkaar die emmertjes ‘doorgeven’; maar als het kantoor te Amsterdam een brief krijgt en den inhoud daarvan aan het kantoor te Rotterdam overbrengt, den inhoud ter kennis brengt van dat kantoor, dan hebben wij niet te doen met een voortgezette handeling; en is ‘door’ niet op zijn plaats.

Gaarne zou ik Uw mening leren kennen over de schrijfwijze van de volgende uitdrukking: ‘Hij verrichtte werkzaamheden, bestaande uit (of: in) het stoken van een oven’. Naar mijn mening behoort hier bij het werkwoord bestaan het woord uit gebruikt te worden, zoals b.v. in de zin: ‘De verzameling bestaat uit enige fraaie schilderijen’, enz.

In de Arbeidswet komt daarentegen de zin voor: ‘... bestaande in het door trappen voortbewegen van een driewielig rijwiel’.

Ba.

□ - Wij bezigen ‘bestaande uit’ ter aanduiding van de bestanddelen; b.v.: Het gezin bestaat uit zes personen, den vader, de moeder, twee zoons en twee dochters. Bestaan in iets wil zeggen: gevormd worden door, datgene zijn wat de bepaling aanwijst. B.v.: Het hoogste geluk bestaat in het geven van zegen aan anderen. Zijn werk bestaat in het verzamelen van gegevens; wordt daardoor gevormd.

Zoudt U iets over de oorsprong of de afleiding van het woord ‘teerling’ kunnen vermelden. Het is een woord, dat alleen nog maar in bepaalde uitdrukkingen leeft en dat volgens Koenen betekent ‘dobbelsteen’ en ‘kubus’. Ik kan mij echter geen zin herinneren, waarin ‘teerling’ voor ‘kubus’ wordt gebruikt.

Hu.

□ - Teerling, vroeger: teerninc; vermoedelijk afgeleid van het ofr. woord ‘terne’, een worp waarbij de dobbelstenen hetzelfde aantal ogen vertonen.

Teerling voor ‘kubus’ is in N.-Ndl. in de dagelijkse taal weinig in gebruik. Een bestek uit 1882 vermeldt: ‘Te metselen... onder de kolom in het gymnastieklokaal, een bekwame teerling’. In Z.-Ndl. komt het meer voor.

‘In Uw nummer van Augustus j.l. geeft U als voorbeelden: leidraad, glijbaan, snijmachine, scheikunde, enz. Naar mijn bescheiden mening is het voorbeeld leidraad hier onjuist. Het woord betekent m.i.. niet lei-draad, maar leid-raad; een boekje of een geschrift dat een goede raad geeft welke leidt (leiden kan) tot een bepaald doel. Is deze mening juist?

Go.

§§ - ‘Een goede raad, welke leidt (leiden kan) tot een bepaald doel’? Maar doet dat niet elke raad; goed of slecht? Neen; het is stellig een lei-draad, een draad die leiden kan; Hd. Leitfaden. De draad, die Ariadne meegaf aan haar (toenmaligen) vriend Theseus, toen deze zijn politioneele actie tegen den Minotaurus ondernam; de draad die het hem mogelijk moest maken zijn punt van uitgang weer te bereiken.