De Nieuwe Taalgids. Jaargang 63

Alle(n) en allemaal

Ter ondersteuning van Paardekoopers opmerking op blz. 131 van de lopende jaargang van dit tijdschrift geef ik de volgende getallen:

op 50.000 woorden uit taal van sprekers met niet of weinig meer dan basisonderwijs komt allemaal 204 × voor, tegenover alle 23 ×. In 100.000 woorden romantaal komt allemaal 37 × voor. In 50.000 woorden krantentaal komt allemaal 3 × voor, alle(n) 2 ×. Het cijfer voor alle(n) in romantaal ontbreekt, daar dit onderzoek alleen de 300 meest frequente woorden betreft en alle(n) daarin niet voorkomt. De vergelijking van de drie onderzoekingen wordt bovendien nog bemoeilijkt door de verschillende werkwijzen.

Als we de getallen voor spreektaal en krantentaal verdubbelen om een vergelijking beter mogelijk te maken, ontstaat deze tabel:

	spreektaal	romantaal	krantentaal
allemaal	408	37	6
alle(n)	46	-	4

Hieruit is duidelijk dat het verschil tussen spreektaal en krantentaal in dit opzicht groot is. Op de getallen voor alle(n) zal een korrektie aangebracht moeten worden. Het aantal dat in de spreektaal voorkomt bevat zowel het bijvoeglijke als het zelfstandige woord, maar het eerste zal veel frequenter zijn. De verhouding zou slechts bepaald kunnen worden door de gecodeerde teksten nog eens door te nemen.

De romantaal staat, in de frequentie van allemaal, veel dichter bij de krantentaal dan bij de spreektaal. Dat kàn aan de gebruikte romans liggen, maar waarschijnlijk meer aan de romantaal in het algemeen. Voor een ‘schrijver’ is de aantrekkingskracht van de geschreven taal dikwijls onweerstaanbaar sterk. Dit kan een waarschuwing zijn om romantaal als een eigen taalsoort te beschouwen en de daarin afgedrukte gesproken taal niet als spreektaal in het algemeen te beschouwen.

De getallen zijn ontleend aan de volgende onderzoekingen: Voor gesproken taal aan een doctoraal scriptie van J. Pool; het gebruikte materiaal: genoteerde gesprekken van bewoners van Noord-, Zuid-Holland en Utrecht.

Voor romantaal aan W. Martin, De inhoud van krant en roman. (Uitgeverij Plantyn N.V. Antwerpen 1967).

Voor krantentaal aan J.A.Th.M. van Berckel e.a., Formal properties of newspaper Dutch (Mathematisch Centrum Amsterdam 1965).

jo daan