De Nieuwe Taalgids. Jaargang 63

[p. 338]

‘Oone’, lees ‘crone’

In dit tijdschrift (62, 344) heeft dr. J.B. Drewes een evident korrupte plaats uit het liedboek van Liisbet Ghoeyvaers geëmendeerd. In de versregel:

Hy (nl. Christus) es een hemelsce oone daer hy met lonen sal
Soe wie die mah besitten
Hi heeft vercreghen al

verbetert hij oone in lone.

In tegenstelling tot wat de emendator meent, ligt mijns inziens deze verbetering niet voor de hand en geeft zij bovendien geen korrekte tekst. Mijn bezwaren van grammatikale en stilistische aard kan ik als volgt samenvatten:

1.	In normaal Middelnederlands moet die objekt zijn van besitten en terugwijzen naar een vrouwelijk substantief. Loon echter is mannelijk of onzijdig en de bijvorm lone komt volgens Verdam slechts ‘eene enkele maal’ voor.
2.	Lonen met een loon klinkt vrij armoedig en getuigt van weinig vindingrijkheid.

Wie verwerpt of kontesteert moet met iets beters komen. Daarom zou ik willen voorstellen om in plaats van oone hier crone te lezen.

1.	Crone is de gewone vorm en van het vrouwelijk geslacht.
2.	Crone maakt het vers minder stuntelig doordat de herhaling lone/lonen wordt vermeden.
3.	Dat de kopiist in zijn legger een o las in plaats van cr is paleografisch gemakkelijker te verklaren dan een o in plaats van l.W. de Vreese heeft in zijn Paradox^1 reeds gewezen op cr die voor een a werd aangezien. De verwording van het woord zou men zich als volgt kunnen voorstellen: crone > aone > oone.
4.	De kroon (corona gloriae, corona vitae of corona aeterna) komt in liturgische taal vaak voor als symbool van het leven der uitverkorenen^2, die na hun overwinning in de aardse strijd als atleten of soldaten van Christus hun prijs, palm of trofee ontvangen. Het onderhavige liedboek bevat daarvan verschillende voorbeelden: de kroon van Maria (Lied xxiv, str. 1; xxxviii, 3), van Franciscus (xv, 4) of van Clara (xx, str. 8). Voor de verbinding hemelsche crone kan ik verwijzen naar Theophilus v. 1430.

Wie nog mocht twijfelen of men Christus wel een kroon kan noemen, leze Isaias 28,5 of de litanie van de naam Jezus, waarin hij de aanroeping ‘Jesu, corona Sanctorum omnium’ zal aantreffen. Mocht men niet zo ver willen zoeken, dan sla men dit liedboek open p. 101, waar Apoc. 4,2-10 tamelijk vrij aldus wordt weergegeven:

Hi (Sint Jan) versach den hoechsten trone,
Dat god was hare alre crone...

Ik heb ook gedacht aan de mogelijkheid van een verkeerde splitsing van twee woor-

1 Over handschriften en handschriftenkunde (ed. Vermeeren, Zwolle 1962) p. 156.

2 Zie bv. Albert Blaise, Le vocabulaire latin des principaux thèmes liturgiques. Brepols 1966, § 306, p. 456.

[p. 339]

den: hemelsce oone i.p.v. de originele lezing hemel scoone. Maar zulke vergissing, die bij Louis Havet¹ mécoupure liée à une faute heet, acht ik in deze kontekst toch minder waarschijnlijk.

Korbeek-Lo, sept. '69

r. lievens

1 L. Havet, Manuel de critique verbale appliquée aux textes latins. Paris, 1911, p. 169, § 673.