Om de slaap brengen
In Kasteel in Ierland van Jan Gerhard Toonder, het boekenweekgeschenk 1970, lezen we op blz. 64: ‘O, God; en die beesten schreeuwden maar, en de veranderde Hilda behekste hem met gefluister over kleine wezens, ten einde hem om de slaap te brengen, over de verdrevenen en de doden, opdat 's nachts de zo nodige rust hem ontgaan zou terwijl alles wat vergeefs geweest, en nu voorbij was, hem weer bezocht.’
Het mnl. kent reeds het werkwoord ommebringen =verkwisten, teloor doen gaan. In de 16e en 17e eeuwse taal komt het tamelijk veelvuldig voor. In het tweede couplet van het Wilhelmus is sprake van: ‘Om landt om luyd ghebracht’, terwijl we in het Antwerpener Liederbuch vom Jahre 1544 no. 182, 3e couplet lezen: ‘Si bringhen v om landen en steden’. In Hoofts Nederlandse Historiën treffen we aan: ‘Hoofden der regeeringe verdreeven. Vorsten om land en luiden geholpen.’
Verder lezen we o.a. bij Cats: om haer eer brengen, en om het lijf brengen, en bij Vondel: om hals en have brengen, om lijf en ziel brengen, en om goet en bloet en leven brengen.
Toonders om de slaap brengen zou, gezien bovenstaande voorbeelden, een archaïsering kunnen zijn, maar omdat in het Duits um den Schlaf bringen een gewone uitdrukking is, en de bovengeciteerde zin de gedachten weergeeft van de Duitstalige hoofdpersoon Franz Krause, lijkt ons om de slaap brengen een met opzet gebezigd synchronisch germanisme.
Roermond
paul c.h. van der goor
Auteursrechtelijk beschermd