Upton Sinclair en Frederik van Eeden
In een tweetal recente Amerikaanse uitgaven: Mary Craig Sinclair, Southern Belle (1962) en The Autobiography of Upton Sinclair (1963), komt de relatie tussen de populaire Amerikaanse schrijver Upton Beall Sinclair en Frederik van Eeden uitvoerig ter sprake. Van Eeden effende voor Sinclair de weg voor een echtscheidingsproces in Amsterdam. In New York was het hem namelijk tot twee maal toe mislukt zijn huwelijk ontbonden te krijgen. Van Eeden had Upton Sinclair in 1908-1909 tijdens zijn lezingentournee in Amerika ontmoet en een hechte vriendschap met deze geestverwante schrijver gesloten, een vriendschap die tot een vrij uitvoerige briefwisseling tussen beide schrijvers heeft geleid. Sinclair gelooft dat Van Eeden zo begrijpend tegenover zijn huwelijksmoeilijkheden stond, omdat hij zich zelf een paar jaar daarvoor van Martha van Vloten had laten scheiden. Upton Sinclair en Mary Craig (met wie Sinclair later in het huwelijk zou treden) kwamen naar Nederland en werden door Van Eeden en diens tweede vrouw Truida (volgens Sinclair ‘jong in jaren maar oud in haar kleding’) bijzonder hartelijk ontvangen. Mary Craig had Van Eeden al eerder ontmoet in Londen bij de familie Wilshire waar Van Eeden als psychiater consult verleende. Hij had toen met haar een uitvoerig gesprek over het rassenvraagstuk in Amerika gehad. In tegenstelling tot Mary Craig geloofde hij dat de kern van dit vraagstuk een economisch probleem was.
In Nederland kreeg Mary Craig van de medicus Van Eeden wijze raadgevingen te horen, hoe zij haar a.s. huwelijk met Upton Sinclair tot een blijvend sukses zou kunnen maken. Volgens Mary adviseerde Van Eeden haar: ‘Houd hem beneden kookpunt, maar laat hem van tijd tot tijd zijn gang gaan.’
Met Upton Sinclair reisde Van Eeden in die tijd naar Duitsland om hem in contact te brengen met Erich Gutkind, Karl Kautsky en Karl Liebknecht om te spreken over de in oprichting zijnde Forte-Kreis. Samen ook bezochten zij Walter Rathenau met wie Van Eeden, zoals later ook duidelijk is gebleken, diepgaand van mening verschilde.
Van Eeden heeft Upton Sinclair na diens bezoek aan Nederland niet meer teruggezien. Van Eedens overgang tot de Rooms-Katholieke Kerk in 1922 leidde tenslotte tot een breuk ook al schreef Upton Sinclair in 1930 dan in Van Eedens Liber Amicorum dat hij gedurende twintig jaren een van zijn beste vrienden was geweest en een van zijn wijste en meest behulpzame critici.
Wim J. Simons.
Auteursrechtelijk beschermd