De Nieuwe Taalgids. Jaargang 51

Nogmaals klaar-overtjes

In zijn artikel De Amsterdamse jeugd in het verkeer (Ons Amsterdam 2, 264) schrijft J. Bolmeyer: ‘Op 27 October 1947 werd door de kinderen van de school der Nieuwe Schoolvereniging aan de Van der Veldestraat in navolging van de Amerikaanse “school-patrol” een proef genomen met het invoeren van een z.g. schoolbrigade.’

Het hoofd van deze school verstrekte nog de volgende bijzonderheden: ‘In het allereerste begin van de verkeersbrigade riepen de brigadiertjes alleen maar “Over!” In de praktijk bleek dit echter niet te voldoen en indachtig aan de commando's in de militaire dienst, die ook uit twee delen bestaan heb ik de verkeerspolitie toen voorgesteld aan het uitvoeringscommando “Over!” het waarschuwingscommando “Klaar?” te laten voorafgaan. Dit is door de

[p. 219]

verkeerspolitie overgenomen en sindsdien wordt er gesproken van “klaarovers”.

Ten aanzien van de omschrijving in Koenen zou ik willen opmerken, dat ik de naam “klaar-overtjes” nimmer heb horen gebruiken voor de kinderen die overgebracht worden, doch uitsluitend door hen, die het spiegelei hanteren’.

Wat betreft de opmerking dat dit jonge woord ‘nog geen algemene toepassing heeft gevonden’ kan worden meegedeeld, dat behalve in Amsterdam, op het ogenblik in Rotterdam, Den Haag, Utrecht, Gouda en Zwolle gebruik wordt gemaakt van deze schoolbrigadiers. Ook in deze plaatsen heeft de benaming ‘klaarover’ ingang gevonden. In deze gevallen is echter sprake van het overnemen van een aanduiding, die in Amsterdam reeds gebruikelijk was geworden. Wat België betreft: in een voorstad van Brussel is men pas zeer onlangs met het toepassen van dit systeem begonnen. De benaming van de instelling als geheel is aldaar (uit het Frans vertaald) ‘schoolpolitie’ De benaming van de leden van deze schoolpolitie is mij niet bekend.

Wat het buitenland betreft: de schoolbrigadiers vinden hun oorsprong in de Verenigde Staten. In verscheidene plaatsen aldaar werd reeds sedert 1927 gebruik gemaakt van een instelling die ‘Junior Safety Squad’ is genaamd. Een Amsterdams politieman, die in 1947 Grand Rapids bezocht, bracht het systeem naar A'dam, waar het in hetzelfde jaar werd ingevoerd. Omstreeks dezelfde tijd vond het (onafhankelijk van de toepassing in A'dam) ook ingang in andere Europese landen, zoals in Denemarken, in Engeland en in Duitsland, in welk laatste land men de schoolbrigadiers ‘Schülerlotse’ noemt. In de Engels-sprekende landen spreekt men over ‘school-patrols’ en de kinderen hebben er pseudo politierangen, nl. kapitein, luitenant en - eenvoudig - ‘lid’ van de school-patrol. Over een aanduiding die met het hier te lande gebruikelijke ‘klaarover’ te vergelijken valt, is bij de Amsterdamse verkeerspolitie niets bekend.

Alkmaar.

C. Kostelijk.