Een rijm van Nijhoff.
In zijn bijdrage voor het album-Kaiser schreef Faddegon: ‘Met behulp van [] oscillogrammen heeft Dr Kaiser met stelligheid vastgelegd []: de gedekte vocalen a, e, i, o, u zijn evenals de ie, oe, uu van korte duur in tegenstelling met de ndl. ee, oo en eu en de zeer lange aa. Dit resultaat is belangrijk en wordt achteraf volkomen bevestigd door ons taalgevoel. Immers in de onomatopee pief, paf, poef verzinnelijken de ie en oe evenals de a de plotselinge ontploffing van het buskruit; en in kukeleku en kikereki symboliseren de uu en ie de snelle geluidswisselingen van het hanegekraai.’
Een zeer bekende strofe van Nijhoff luidt:
Steeds dupe van toegeeflijke intrigen,
Bewust behaagziek en melancholiek,
Weet ik, zonder scrupule, als voor publiek
In iedren oogopslag een ernst te liegen.
Natuurlijk is aan de dichter niet ontgaan dat het rijm intrigen: liegen bij normale uitspraak van de beide woorden niet gaaf is. Om welke reden hij het toeliet, of zelfs wilde? Dat hij, niet een affectieve nuance, een verlenging van de klinker in liegen bedoeld heeft, lijkt, mede in het licht van andere rijmvrijheden, te onwaarschijnlijk, stuit trouwens af op de corresponderende rijmwoorden in het volgende kwatrijn. Nemen wij dus feitelijke onzuiverheid aan, dan constateren wij dat die voortkomt uit de door Kaiser vastgelegde oorzaak: de ie van liegen is kort, de klinker van intrige bewaart de kwantiteit van het franse woord. Dezelfde verhouding heeft tot gevolg dat een zuiver rijm op intrige met een ndl. woord niet kan worden gemaakt.
In andere opzichten dan juist dat van de hoofdvocaal vertoont intrige een ndl. klank-karakter: in-, g en het vaste uitspreken van de eindklinker. Intrigant en intrigeren hebben de korte ie, ook dit in overeenstemming met het Frans.
L.C. Michels.
Auteursrechtelijk beschermd