De Nieuwe Taalgids. Jaargang 50

Als regel - in de regel.

In het W.N.T., 12e deel, 3e stuk, 11e aflevering, 1292 leest men: ‘als regel, hetz, als het oudere in den regel. Naar het eng. as a rule en op dezen grond thans nog door puristen afgekeurd. Het heeft echter door het alg. gebruik burgerrecht verkregen’.

Een zevental citaten met dit secundaire als regel illustreren deze uitspraak.

In een ontvangen brief van Prof. Dr. L.C. Michels vraagt deze zich af of het wel juist is dit secundaire als regel zonder meer ‘hetzelfde’ te noemen als in de(n) regel: ‘Ik heb zelf het gevoel, dat men bij in de regel iets gemakkelijker bedacht is op een uitzondering’.

Deze mening vond ik bevestigd bij een enquête die ik bij 100 leerlingen uit de hoogste klassen hield. De in het W.N.T. bij als regel geciteerde zin: Als regel wordt de (klei)massa in vochtige kelders bewaard, dicteerde ik ook met in de regel en stelde als vraag bij welke van beide zinnen men iets gemakkelijker bedacht was op een uitzondering, dan wel of men vond dat de betekenis van beide zinnen gelijk was. Van de ondervraagden vond 65% dat men bij in de regel, 21% bij als regel iets gemakkelijker bedacht is op een uitzondering; 14% van de leerlingen vond de betekenis van beide zinnen gelijk.

Juist dit nu wel vaststaande betekenisverschil tussen als regel en in de regel zal ook een, waarschijnlijk onbewuste, factor geweest zijn voor het veld winnen van als regel, waarvan men het succes weerspiegeld ziet in de bovenstaande bewoordingen en citaten van het W.N.T. Men kan zich nl. gemakkelijk omstandigheden voorstellen, waar het secundaire als regel beter op zijn plaats is dan in de regel.

Deze gedachte zag ik treffend bewezen bij de volgende zin uit een reclamefolder van een verzekeringsmaatschappij: Bij invaliditeit van de verzekerde eindigt als regel de premiebetaling. Bij informatie lichtte een der directeuren mij als volgt in over het gebruik van als regel:

‘Bij het opstellen van de door U aangehaalde tekst hebben wij spontaan de term als regel gekozen. In de regel is daarbij zelfs niet ter sprake gekomen. Nu wij echter met de twee mogelijkheden worden geconfronteerd, blijven wij toch het meeste gevoelen voor als regel, omdat in de regel naar onze mening meer kans op afwijkingen van de regel kan suggereren’.

De op de middelbare scholen gebruikte stijlboekjes behandelen naar mijn weten deze subtiele nuance tussen als regel en in de regel niet en staan alle wat het gebruik van deze uitdrukkingen betreft op puristisch standpunt; de schrijvers dienen in nun nieuwe drukken de bovenvermelde gezaghebbende uitspraak van het W.N.T. recht te laten wedervaren.

Alkmaar.

C. Kostelijk.