De Nieuwe Taalgids. Jaargang 47

Uit de tijdschriften.
(Maart-April).

De Gids. Febr. Daan van der Vat verhaalt van zijn gedachtenwisseling met Martinus Nijhoff over Awater in het Engels, en drukt zijn vertaling af als uitkomst van onderling overleg.

Maart. A. Lehning publiceert Brieven van Slauerhoff, die karakteristiek zijn voor deze auteur. - Anton van Duinkerken herdenkt met waardering de onlangs overleden Frans Mijnssen. - G.H.M. van Huet geeft een beknopte beschouwing over Critici en critiek. - In de afdeling Nieuwe Boeken ont-

[p. 172]

wikkelt W.H. Staverman zijn bezwaren tegen Colmjon's Geschiedenis van de Nederlandse Letterkunde in de negentiende eeuw.

Critisch Bulletin. Febr. Onder het opschrift Costers weerzien der meesters bespreekt Anthonie Donker de derde herziene druk van de bloemlezing Nederlandse Poëzie in honderd verzen. - Victor Varangot (Twee romandebuten) beoordeelt de roman De grote zaal van Jacoba van Velde en Met lege handen van H.J. Oolbekkink. - G. Kamphuis (De literatuurgeschiedschrijver als standwerker) acht Colmjon's poging om op nieuwe grondslag en naar betere maatstaf de geschiedenis van de Nederlandse letterkunde in de negentiende eeuw te beschrijven, grotendeels uitgelopen op een mislukking.

Maart. P. Minderaa (Een vleugje jaloezie) geeft herinneringen aan de Vlaamse poëziedagen te Merendree. Daartegenover geeft Ger Schmook jeugdherinneringen aan Noordnederlandse lektuur. - Anthonie Donker's Het geloof der Muzelmannen (woordspelend met ‘Het geloof in de Muze’) is bedoeld als een inleidende beschouwing tot de jongste poëzie van Gerrit Achterberg. - Jeanne van Schaik-Willing beoordeelt de roman De Ontmoeting van Pierre H. Dubois. Haar kritiek is samengevat in het opschrift: Over ‘ik’ dat ‘hij’ had moeten zijn. - Even kritisch is het opschrift bedoeld van Annie Romein-Verschoor: Een ‘historische’? roman, als zij een afbrekende kritiek geeft op de roman Elisabeth van Jan Mens, die daarin vergeefs getracht heeft ‘ons de sfeer van de Hollandse 18de eeuw te suggereren’ en ‘ons iets nader te brengen tot de figuur van Betje Wolff’. - F.W. van Heerikhuizen prijst J.C. van Schagen's Zeeuwse Reflexen (Een oude, altijd weer nieuwe bekende). - J.J. Klant beoordeelt En de kookaburra lacht van Koos Schuur, de dichter die naar Australië uitgeweken is. Uit zijn brieven hebben zijn vrienden dit verhaal samengesteld. - Pieter G. Buckinx toont grote waardering voor Een nieuwe geschiedenis van de moderne Vlaamse literatuur, van 1780 tot Heden, verdienstelijk werk van Dr R.F. Lissens. - G. Kamphuis wijst op Een misverstand inzake Nyhoff's poëzie, als zou deze dichter op zijn teksten niet ‘gewerkt’ hebben.

Het Boek van Nu. Febr. Raymond Brulez eert de vijf-en-zeventigjarige Herman Teirlinck.- G. Stuiveling (Coolen redivivus) ziet in Anton Coolen's roman De vrouw met de zes slapers een vernieuwing van zijn talent. - Pierre H. Dubois bespreekt het werk van twee debutanten (Talent en Meesterschap), nl. Met lege Handen van de jonge H.J. Oolbekkink, met talent maar zwak van compositie, en De grote Zaal van Jacoba van Velde, een voortreffelijk begin. - P.J. Ritter Jr. schrijft een gevoelig In memoriam van Frans Mijnssen en van Samuel Goudsmit. - Alfred Kossman is ingenomen met de Spiegel van de Nederlandse Poëzie van Victor E. van Vriesland, maar oppert enige bezwaren. - G. Stuiveling besluit zijn opstel over De Nederlandse Letteren in de wereld en acht het voorbeeld van Zuid-Nederland aanbevelenswaardig om werken van blijvende waarde in goede vertalingen met rijkssteun te verspreiden.

Maart. G. Stuiveling bespreekt Twee belangrijke herdrukken, namelijk Het Bosken en het Theatre en Epitalameon oft Houwelijxc Sanck van Jan van der Noot, beide bezorgd door Dr W.A.P. Smit. - Pierre H. Dubois beoordeelt En de kookaburra (d.i. de Australische ijsvogel) lacht ..., samengesteld uit brieven door de dichter Koos Schuur uit Australië aan vrienden gezonden. - G. Stuiveling (Eenheid of verscheidenheid?) beoordeelt de roman De ontmoeting van Pierre H. Dubois, waarin hij overeenkomst opmerkt met

[p. 173]

zijn eerste, historische roman Een vinger op de lippen, maar die eer een verbinding van vier novellen dan een eenheid geworden is. - C.J.E. Dinaux (De dichter Herwig Hensen, Van de Woestyne ... en verder) heeft grote bewondering voor deze dichter, die reeds negen dichtbundels uitgegeven heeft. Zijn laatste, Alles is verband, beschouwt hij als een hoogtepunt. Aanvankelijk leerling van Karel van de Woestyne, heeft hij ‘zich verpuurt tot diens voltooier’.

Roeping XXVIII No. 9. Harry G.M. Prick publiceert een reeks Gedachten en Opmerkingen van Lodewijk van Deyssel, een keuze ‘uit het opmerkelijk vele dat hij nog na zijn 76ste, en tot in zijn 88ste levensjaar (1940-1952) aan het papier heeft toevertrouwd’. - In een uitvoerig artikel Poëzie en Nonsens bestudeert B. Wolken de ‘nonsens-litteratuur’, niet alleen in de Nederlandse letterkunde (van de zestiende eeuw over de Schoolmeester en Piet Paaltjes tot moderne proeven) maar ook in het Duits en het Engels. - Gerard Brom vraagt aandacht voor de verhouding tussen Schaepman en Ariëns.

Amsterdams tijdschrift voor letterkunde II. Maart. In een opstel Het drama van de enkeling brengt Sjoerd Leiker werk van Vestdijk, o.a. De Kellner en de Levenden en van Sierksma (Grensconflict) ter sprake, met het oog op de tegenstelling tussen nihilisten en christenen. - Joh. B.W. Polak (Mijn hart neemt velerlei gestalten aan) maakt enige kanttekeningen bij J. Kamerbeek's verklaring ven Leopold's gedicht in De N. Taalgids XLV. - Simon Vinkenoog schrijft een open Brief aan de redactie ter verdediging van zijn kunstopvatting. Een kritiek daarop laat de redaktie achterwege.

Maatstaf I No. 12. In een beknopt artikel De criticus als ingenieur levert Paul Rodenko een betoog voor de ‘autonomie van het vers’, in tegenstelling met de opvatting dat het gedicht ‘uitdrukking’ of ‘weergave’ van iets anders zou zijn.

De Vlaamse Gids. Febr. Vital Celen wijdt een studie aan de Frans-Vlaming Emmanuel Looten, Vlaams van geest, maar als dichter zich bedienend van het Frans. - M. Rutten bestrijdt in een artikel Opstandigheid, nutteloze Arend J. Walravens, die in hetzelfde tijdschrift een lofuiting op de modernistische verzen van een vijftal jongere Vlaamse dichters gepubliceerd had, met het opschrift Opstandigheid, verrukkelijke Arend. Rutten is daarentegen overtuigd dat we ‘in volle verwarring zitten’ en dat dit streven van de jongeren ‘met het hedendaagse poëtisch kunstwerk wel weinig, zoniet niks niemendal te doen heeft’. - Boontje (De Amerikaanse roman overtroeft, oefent kritiek op de romanstijl van Piet van Aken en Maurice D'Haese. - Pieter G. Buckinx vraagt meer waardering voor Virginie Loveling als ‘eenvoudig en ongekunsteld’ dichteres en als romanschrijfster.

Maart. De redaktie opent de aflevering met een In memoriam Julius Hoste. - Robert Foncke schrijft over Openluchtmusea voor Volkskunde. - R. Herreman polemiseert met Jan Walravens over moderne poëzie (Arend, verrukkelijke opstand). - Daan Boens geeft Jeugdherinneringen aan Prof. René Verdeyen: Een Neerlandicus te Ostende.

April. Maurice Gilliams brengt in De Vlaamse Academie Hulde aan Lode Baskelmans bij gelegenheid van zijn 75ste verjaardag. - Valère Coopmans geeft een uitvoerige, van belezenheid getuigende beschouwing over De Dichter en de Mens, waarin hij o.a. nagaat de verhouding tussen de artistieke en de menselijke hoedanigheid van de dichter, en de betrekking tussen de

[p. 174]

dichter en de gemeenschap. - In zijn Multatuliana gaat Henri A. Eth na hoe de Multatuli-studie verrijkt is door de opsporing en bestudering van allerlei dokumenten, vooral brieven.

Dietsche Warande en Belfort. Febr. Lievin Rens schrijft Iets over de katholieke roman in Vlaanderen. Tegenover de opbloei in Frankrijk en Duitsland konstateert hij een tekort bij de Vlaamse katholieke romanciers, die ‘in hun romantisme overwegend vast blijven’. - In de Kroniek der Poëzie prijst Albert Westerlinck Een belangrijk Katholiek dichter, namelijk Hubert van Herreweghen, die in zijn laatste bundel Gedichten het bewijs levert van ‘gestadige rijping’. - Joos Florquin (De historische roman op zijn best) heeft veel waardering voor Emiel van Hemeldonck's roman Soet Antwerpen, Adieu, die in het zestiende-eeuwse Antwerpen speelt. - Rob. Antonissen stelde een uitvoerige Kroniek der Zuidafrikaanse Letteren samen, over ‘die van Gisteren en die van Heden’. In de aanvang herdenkt hij Totius. Daarop volgt een lange rij beoordelingen van gedichten, toneelstukken en verhalend proza, waarbij de kritiek niet gespaard wordt. Ook tegen Opperman's proefschrift Digters van Dertig oppert hij bezwaar. Beperkte lof heeft hij voor de romanschrijvers De Klerk en Van Berk, maar meer verwachting heeft van de twee laatste romans van F.A. Venter (Swart Pelgrim en Die Drosters). Ten slotte heeft de bekroning van de hoogbejaarde schrijfster M.E. Rothmann door de Suid-Afrikaanse Akademie zijn volle instemming.

Nieuw Vlaams Tijdschrift VIII. Gelegenheidsnummer bij Herman Teirlinck's vijf-en-zeventigste verjaardag. In warme bewoordingen wordt in dit nummer door een zestiental letterkundigen hulde gebracht aan de veelzijdige verdiensten van deze leider op het gebied van letterkunde en toneel.

No. 2. Onder het opschrift Poëzie en Experiment publiceren Karel Jonckheere en Erik van Ruysbeek een publicatie van een briefwisseling, waarbij Karel zijn bezwaren toelicht tegen de avant-garde dichtkunst, die door Erik met overtuiging verdedigd wordt.

Leuvense Bijdragen XLII, Nrs 3-4. G. de Smet besluit zijn artikel over Gedolt en geduldig bij Hendrik van Veldeke. - W.J.C. Buitendijk bespreekt Een Anti-Geuzenlied, het zogenaamde, door J. Fr. Willems uitgegeven ‘Beeldenstormlied’ van 1566. Dit blijkt een mystificatie te zijn. Het is namelijk een door R. Verstegen bewerkte psalmtekst, die betrekking heeft op brandstichting in kerken tijdens een veldtocht van de ‘geuzen’ in Vlaanderen (1622). - W. Krogmann betoogt dat een volkslied Het is een booiken komen in lant niet Nederduits van oorsprong is, maar afkomstig uit de Friese delen van de Nederlanden. - Fr. van Coetsem bespreekt Nogmaals Fries hoanne-woanne. - Chr. Stapelkamp vervolgt zijn Lexicographische Notities ter aanvulling van het Middelnederlands Woordenboek.

Tydskrif vir Letterkunde IV Nommer 1. P.J. Nienaber waardeert Dr. P.C. Schoonees: sy standpunt het geseëvier. Reeds in 1920 heeft de student de strijd aangebonden ‘teen wat hy genoem het di “vertroeteling” van ons letterkunde’. In zijn proefschrift van 1922 is die strijd voortgezet. In de derde druk van 1939 en de voortzetting van Ons Mooiste Proza (1950) toont hij zich 'n ewewigtige criticus, 'n betroubare gids. - Abel Coetzee (Die Bantoe en de Afrikaanse Letterkunde kondigt ‘die eerste Afrikaanse roman van 'n Bantoe-skrijwer’ aan, nl. Johannie Giet Die Beeld van Arthur Fula, waarvan

[p. 175]

‘die Afrikaans keurig versorg is’. - S.J. Pretorius geeft een beschouwing over Die Digterskap van Ernst van Heerden, naar aanleiding van Die Bevrijding en Reisiger. - Marcel R. Breyne ('n Vlaamse digter verower Berlijn) wijst op het grote sukses dat Felix Timmermans in Duitsland ten deel viel. - C.M. van den Heever bespreekt de moeilijkheden waarmee Die Jong Skrijwer te kampen heeft. - In de rubriek Boekbespreking beoordeelt Ernst van Heerden de roman Jaffie van Eitemaal. - E. Lindenberg kondigt de reeks Zwolse drukken en herdrukken aan. - S.C. Hattingh beoordeelt de journalistieke essays Beelde en Stemme van Jannie Kruger.

Levende Talen. Febr. No 173. W.H. Staverman bespreekt de bundel Keur uit zijn werk als een waardig ‘In memoriam’ voor Dr A. Zijderveld. - Jef Notermans publiceert het eerste gedeelte van een artikel Een kwart eeuw Veldeke-studien. - A.J.J. de Witte geeft een beschouwing over De plaats van de tekstverklaring in de Nederlandse les van Gymnasium, Kweekschool, H.B.S., middelbare meisjes- en jongensschool. - Onder de Boekbesprekingen vermelden wij een waarderende beoordeling van A. van Elslander's boek over Het refrein in de Nederlanden tot 1600, en beoordeling van N.A. Donkersloot's Beeld van Tachtig en van Gerben Colmjon's De Nederlandse Letteren in de Negentiende Eeuw, beide door C.A. Zaalberg.

Tijdschrift voor Levende Talen XX, 2, De weergave van het gesproken woord in het werk van Herman Teirlinck heet een artikel van Hermes Aalvoet, waarin hij een drietal romans van deze schrijver stilistisch vergelijkt, om aan te tonen dat in het laatste, Maria Speermalie, de zogenaamde ‘vrije indirecte rede’ op meesterlijke wijze toegepast wordt. - Henri A. Ett schrijft over Balthazar Huydecoper en zijn kring, waarvoor hij ruim gebruik kon maken an het Huydecoper-archief. - In de rubriek Nederlandse Letteren bespreekt Fr. Closset beknopt een groot aantal boeken, waaronder Liefde's verbijstering van Belcampo, De Schandalen van S. Vestdijk en Terugkeer naar Atlantis van Hubert Lampo.

Verslagen en Mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie. Dec. Ter inleiding van de Plechtige Openbare Vergadering in November hield Julien Kuypers een toespraak: (Even voorstellen? - De Vlaamse Academie ...) waarin hij wees op de grote betekenis voor de Vlaamse cultuur, en met nadruk meer financiële steun voor de uitgave bepleitte. De tekst is volledig afgedrukt. Dat geldt ook voor de interessante feestrede van Prof. Dr W.J.M. Asselbergs ver Schaepman als Letterkundige. A van Loey geeft een nieuwe verklaring in Trijntje Cornelis vs. 188, waarin hij enwat als één woord (= etwat) opvat. - In een uitvoerige studie Ter datering van den roman van Walewein betoogt J. van Mierlo S.J. dat het werk van Pennink uit omstreeks de jaren 1175-1190 kan dateren, terwijl Vostaert zijn aandeel ‘wel niet zo veel later heeft gedicht’, Hij grondt dit onderzoek op een studie van rijm en maat, de in de dertiende eeuw veranderde woorden en de inhoud, vergeleken met geschriften van tijdgenoten.

Mededelingen van de Vereniging voor Naamkunde te Leuven en de Commissie voor Naamkunde te Amsterdam XXIX, afl. 3-4. In deze dubbele aflevering vindt men o.a. de volgende bijdragen: S.J. Fockema Andreae: Iets over kasteelnamen. - M. Gysseling: Enkele Oudnederlandse woorden in het Frans. -

[p. 176]

M. Schönfeld: Dubbelvormen bij waternamen (Amstel-Angstel; Eem-Amer/sfoort; Dubbel-Devel). - A. Weijnen: Enkele Noordbrabantse geslachtsnamen. - J. van Gorp: Kempische persoonsnamen (Familienamen in de 12e, de 13e en het begin der 14e eeuw). - J. Naarding: De veldnamen van Onnen. - K. Roelandts: Het naamkundig onderzoek in Skadinavië III. - M. Schönfeld: Kleine mededelingen (Stinkendewale). - O. Leys: De anthroponymie van een 14e-eeuws Renteboek uit Maritiem-Vlaanderen (voordracht op het XXe Vlaams Filologencongres te Antwerpen, 1953). - D.P. Blok: Naamkundesymposion te Amsterdam.

Taal en Tongval V, afl. 4. A. Teeuw schrijft Over een dialectgeografisch onderzoek in Indonesië, nl. over de taal van Lombok en Bali. - V. Verstegen bespreekt D na n en l in een groep Oostlimburgse dialekten. - F. den Eerzamen (Dijk en dialect in Goeree) vermeldt enige speciale woorden, betrekking hebbende op het dijkwezen. - J. Goossenaert geeft een verklaring van äsklippel d.i. het dwarshout in een paardentuig. - B. van den Berg wijst op een Hollandse vorm nouw = nieuw. - A. Weijnen prijst, naar aanleiding van A. Sassen's proefschrift over Het Drents van Ruinen, het Dialectonderzoek uit de Groninger school. - In de rubriek Boekbesprekingen beoordeelt P.J. Meertens o.a. Gerlach Royen's Taalrapsodie, de inaugurele rede van W.J.H. Caron over De reductievocaal in het verleden en twee Duitse publicaties als woordonderzoek voor de Deutsche Wortatlas.

Volkskunde XII No. 4. H.H. Knippenberg geeft mededelingen over Het Sint-Jansfeest; Pr. Janssens over Bezweringsformulen uit het Land van Waas. - Johannes Koepp beschouwt, naar aanleiding van Johanna Daans' proefschrift, Wieringse Volksliederen van een Duits Gezichtspunt. - Maurits van Coppenolle schrijft over Het ‘Keizerrijden’ in de Antwerpse polders; P.J. Meertens over Volkskundige elementen in het werk van Jeroen Bosch, als kanttekeningen bij het proefschrift van D. Bax.

XIII No. 1. Chr. Stapelkamp behandelt tweeërlei planten: Scheren, kaarden in volkstaal, volksleven en volksgeneeskunde. - Maurits van Coppenolle schrijft over Bridigamaandag te Beveren-aan-de-IJzer; S.J. van der Molen over volksprofetieën van Jarfke, Johannes en Tryntjen in Friesland. - Rob. Roemans publiceert bibliografische aanvullingen bij De wetenschappelijke bedrijvigheid van Prof. Dr. Jan Gessler (1948-1952). - M. de Meyer stelde een overzicht samen van Hedendaagse sprookjesstudie 1945-1954, ook in het buitenland.

Museum. Nov. G. Kazemier beoordeelt W H. van Tricht's monografie P.C. Hooft. Ondanks enige bezwaren - voornamelijk de opvatting van Hooft's godsdientig gevoel - heeft hij daarvoor veel lof.

Januari. P. Minderaa beoordeelt het derde en vierde deel van G. Knuvelder's Handboek tot de Geschiedenis voor de Nederlandse Letterkunde. - A.R. Hol beoordeelt Het klankkarakter van het Venloos door F.J.P. Peeters.

Maart. J.C. Brandt Corstius beoordeelt het vijfde deel van de Geschiedenis van de Letterkunde der Nederlanden, bewerkt door G.A. van Es. - Jo Daan beoordeelt Het Drents van Ruinen, een proefschrift van A. Sassen.

Paedagogische Studiën. April. Mej. H.C.M. Ghijsen vraagt waardering voor Betje Wolff's Proeve over de Opvoeding, een menskundig en liefdevol ‘zo uit het leven gegrepen pleidooi’.

C.d.V.