De Nieuwe Taalgids. Jaargang 47

Hoegenaamd niet.

Een collega Engels gaf onlangs een vertaling waarin voorkwam: not in the least. Verschillende leerlingen vertaalden dit door: hoegenaamd niet. Hij rekende dit fout, want voor hem betekent hoegenaamd niet: een klein beetje. (Hij is hoegenaamd niet verlegen = hij is een klein beetje verlegen).

Bij het naslaan in de Van Dale vindt hij echter: hoegenaamd niet = in het geheel niet, geenszins.

Bij enige enquêtes in verschillende klassen vond ik steeds dat voor een kleine meerderheid hoegenaamd niet = een klein beetje. Toen ik dit de Redactie W.N.T. meedeelde, schreef Dr. N. Bakker mij terug, dat ook zij bij een rondvraag in de Universiteitsbibliotheek de meningen verdeeld vond, en dat ook hier voor de meerderheid hoegenaamd niet betekent: zo goed als niet.

Alle Nederlandse woordenboeken zijn dus wat deze uitdrukking betreft op dit ogenblik onvolledig en geven een betekenis, die waarschijnlijk een minderheid er aan hecht.

Alkmaar.

C. Kostelijk.

Bijschrift van de Red.

De verandering van betekenis is o.i. niet onverklaarbaar. Als versterkend bijwoord is hoegenaamd vrijwel verdrongen door helemaal, en het eerste woord kreeg daardoor een zwevende betekenis. De bijgedachte aan een uitdrukking als ‘Dat mag geen naam hebben’ = dat betekent niet veel, kan de betekenisverandering in de hand gewerkt hebben, zodat bijv. ‘hoegenaamd geen geld op zak hebben’ ging betekenen: een klein beetje. Vooral bij achterplaatsing van hoegenaamd bijv. ‘De patiënt heeft geen koorts hoegenaamd’ d.w.z. vrijwel geen koorts.