De Nieuwe Taalgids. Jaargang 42

Infinitief met en zonder te (om te).¹⁾

De betekenis van te, dat oorspronkelijk een richting of doel aanduidde, is geheel verbleekt, zodat in grillige, zij het ook niet willekeurige afwisseling de infinitieven met en zonder te worden gebruikt. Men zou kunnen zeggen, dat in de tegenwoordige taal te het werkwoordelijk karakter van de infinitief versterkt. De verbleking van te leidde tot het opkomen van een nieuwe verbinding met om, dat eveneens een finale functie aangaf; de verbinding om(me) te is reeds mnl., en in de tegenwoordige taal is voor die finale functie om te de normale aanduiding (b.v. Wij gaan daarheen om feest te vieren). Echter is dit om te ook ver buiten de grenzen van zijn oorspronkelijk gebied in gebruik gekomen, zodat het vaak naast te wordt gebruikt. Het is moeilijk, hierbij vaste regels te geven, al zou men misschien kunnen zeggen, dat om te na een substantief zich hoe langer hoe meer op de voorgrond dringt, en verder dat de familjare taal er een voorkeur voor heeft. B.v. 't Is om te lachen. 't Is verstandig (om) te komen. De wens (om) daarheen te gaan.

M. Schönfeld.

1) Bovenstaande aanvulling, bestemd voor § 56 van de Nederlandse Spraakkunst van C.G.N. de Vooys, werd te laat geschreven om nog in de herdruk opgenomen te worden.