De Nieuwe Taalgids. Jaargang 42

Uit de tijdschriften.
(Januari-Februari).

De Gids. Jan. B.A. van Groningen bespreekt het eerste deel van Huizinga's Verzamelde werken.

Febr. H. de Waal levert een studie over Nederlands- Duitse tegenstellingen in de geschiedschrijving der renaissance. In de Kroniek der Nederlandse Letteren schrijft Anton van Duinkerken over Memoires van Jan Prins. Na een inleiding over gebundeld en verspreid werk van deze auteur publiceert hij onuitgegeven Gegevens aangaande mijn levensloop. - In de Bibliografie beoordeelt J.M. Kramer de Algemene Versleer van A.W. de Groot, en L. van den Ham de Verzamelde Gedichten van L.Th. Lehmann.

De Nieuwe Stem. Jan. A.H. van der Feen schrijft een artikel over De improvisator Willem de Clercq.

Febr. Victor van Vriesland publiceert een fragment van een inleiding over F. Bordewijk. - In een Kroniek der Afrikaanse Letteren bespreekt J. Greshoff de poëzie der jongeren in de bundel Stiebeuel.

Critisch Bulletin. Jan. A. Donker (Medousa, De triomf over de slangen) beoordeelt het uitvoerige gedicht Medousa van P.N. van Eyck. - Hendrik de Vries noemt Marja's bundel Van Mens tot Mens: Marja in zelfkeur. - Victor Varangot (Buiten de literaire modes) beoordeelt Jo Boer's Melancholie der verzonken jaren. - Ed. Hoornik noemt Gerard Walschap's roman Zwart en Wit: Mensen in de val. - O. Noordenbos bespreekt P.H. van Moerkerken's historische roman Adriaan Koerbagh, een verhaal van Zeventiende-eeuwse ketterjacht.

Roeping. Nov.-Dec. Jef Notermans geeft een interessante beschouwing over De visie van Augusta de Wit op Indonesië, waarin hij haar werk als romanschrijfster en als journaliste karakteriseert en waardeert.

Jan. Dit gehele nummer is gewijd aan de zeventigjarige Limburgse schrijfster Marie Koenen. De redakteur André Munnichs beschrijft in een uitvoerige Hulde aan Marie Koenen haar leven en haar letterkundige verdiensten. Daarna is de gehuldigde zelf aan het woord met 't Verhaal over m'n verhalen, de wording van haar lange reeks geschriften. Een veertiental medewerkers sluiten zich daarbij aan, om te vertellen hoe ze met Marie Koenen en haar werk kennis gemaakt hebben, om hun waardering daarvoor uit te spreken. Ten slotte is een artikel herdrukt, waarin Maria Viola reeds in 1912, in Van onzen Tijd, met grote ingenomenheid de verschijning van De witte burcht begroette.

[p. 110]

Het Boek van Nu. Jan. G. Stuiveling betreurt De dodendans der tijdschriften, als bewijs van een ‘geestelijk tekort’, dat ‘tragische gevolgen dreigt te hebben in de komende jaren’. - Gerard van Eckeren beoordeelt de novellenbundel Moedwil en Misverstand van W.F. Hermans, onder het opschrift Peilingen in den afgrond. - A. Marja bespreekt de Verzamelde Gedichten I en II van J. Slauerhoff (Met gemengde gevoelens). - P.H. Ritter's Vertoog en Ontboezeming, verzameld essayistisch proza, geeft C. Gerretson aanleiding tot een Synthese tussen 1860 en 1880.

Febr. G.H. 's Gravesande publiceert een gesprek met de romanschrijfster en schilderes Jo de Boer. - Gerard van Eckeren noemt Anna Blaman, de auteur van Eenzaam Avontuur, ‘een stoutmoedig schrijfster’, maar tegen haar roman ontwikkelt hij ernstige bezwaren. - Pierre H. Dubois ziet in de Verzamelde Gedichten van Jan van Nijlen ‘een groeiend licht’. - G. Stuiveling beoordeelt het Panorama der Nederlandse Letteren en beschouwt dit ‘Handboek in essays’, ondanks verdienstelijke bijdragen niet als ‘een datum in onze litteraire historiografie’. - Onder het opschrift Een zwerver gekooid schrijft J. Greshoff over zijn tegenwoordig leven in Zuid-Afrika. - Verder bevat deze aflevering een aantal korte boekbeoordelingen en opgave van verschenen boeken.

De Vlaamse Gids. Jan. Jan Greshoff publiceert een reeks spreuken met het opschrift Dit alles en een korrel zout.

Febr. P.G. Buckinx huldigt Herman Teirlinck op zijn zeventigste verjaardag wegens zijn verdiensten voor de romankunst, waaraan hij een nieuw en ruimer uitzicht gegeven heeft, en het toneel, dat hij ‘in nieuwe banen geleid heeft’. - André de Ridder geeft Indrukken en overwegingen van een jurylid. De driejaarlijkse staatsprijs voor Vlaamse letterkunde gaf hem aanleiding om te constateren dat de periode 1945-1947 voor de Vlaamse letterkunde van ongewone betekenis geweest is. Met voldoening gaf hij voor de bekroning, met alle andere juryleden, zijn stem aan Het dwaallicht van Willem Elsschot. - Daarop volgt een artikel van Frans Smits, die eveneens Willem Elsschot's Dwaallicht prijst als ‘een zuiver en meesterlijk geschreven verhaal’. - C.L. Sciarone (Verdediging van Suzanna) toont zijn bewondering voor Marnix Gijsen's roman Het Boek van Joachim van Babylon, terwijl Jan Schepens zeer ingenomen is met Daisne's Rembrandtieke tweede roman, nl. De man die zijn haar kort liet knippen. - Jan Greshoff beoordeelt, in een artikel Vlaams proza uit de verte gezien, het werk van Toussaint van Boelaere, van Willem Elsschot - wiens Dwaallicht hij ‘te lang’ vindt - en Marnix Gijsen, die in zijn Joachim van Babylon een ‘meesterstuk’ leverde. - Louis Paul Boon schrijft over Drie auteurs... en toch drie uitersten, nl. Willem Putman (Pruiken), Anton van Duinkerken (De Ravenzwarte) en Marnix Gijsen (Joachim van Babylon).

Nieuw Vlaams Tijdschrift. Jan. Hubert Lampo wijst op De betekenis van De Bom. In een Kroniek geeft K. Jonckheere in een zeer uitvoerig artikel, Zeven seizoenen Vlaamse poëzie, kritische beschouwingen over alle Vlaamse dichters, van wie in de afgelopen twee jaren bundels verschenen zijn, en dat aantal is niet gering! In bonte rij komen een paar tientallen dichters aan de beurt, waaronder enige van de belangrijkste, maar ook beginnelingen met nog onbekende namen.

[p. 111]

Dietsche Warande en Belfort. Dec. R.F. Lissens eert en karakteriseert de tachtigjarige Emmanuel de Bom, medeoprichter van Van Nu en Straks, auteur van Wrakken, maar in zijn later leven vooral essayist en chroniqueur, die een halve eeuw Vlaams geestesleven waargenomen en beschreven heeft. - Albert Westerlinck opent een reeks studies, getiteld Gesprek in Europa. Beschouwingen over de moderne Europese literatuur. - Onder de Boekbesprekingen beoordeelt Albert Westerlinck de jongste dichtbundel van Bert Peleman: Bij Zandloper en Zeis, in de gevangenis geschreven. Deze dichter, die in 1937 veelbelovend debuteerde, bleef aanvankelijk op hetzelfde peil door te weinig zelftucht, maar toont in deze bundel een verheugende vooruitgang door geestelijke groei en innerlijke strijd.

Jan. Albert Westerlinck zet zijn bovengenoemde Beschouwingen voort. - Kristien D'Haen vertaalde drie bekende gedichten van G. Gezelle in het Engels. - In de Kroniek van het Vlaamse proza beoordeelt R.F. Lissens de roman Zwart en Wit van Gerard Walschap als ‘een document van het menselijk tekort’, terwijl Joos Florquin de roman Land van Belofte van Em. van Hemeldonck gunstig beoordeelt onder het opschrift Van Hemeldonck zoekt vernieuwing. - In de Kroniek van Zuid-Afrika toont Abel Coetzee Een aspek van die strewe na taalsuiwerheid, nl. de politieke zijde van de taalzuivering. - In ‘De laatste ronde’ wordt o.a. eer bewezen aan de zeventigjarige Marie Koenen (door Jef Notermans) en aan de zeventigjarige N. van Suchtelen (door Albert Westerlinck. Onder de Boekbesprekingen beoordeelt André Demedts de roman Die Held van C.M. van den Heever.

Standpunte III. No. 4. Rob. Antonissen levert een degelijke studie over Die Vlaamse en Afrikaanse Beweging. Paralleltrekke in hul ontstaan en in hul verband met die letterkunde. - P. du P. Grobler is vol lof over de Schets van den ontwikkelingsgang der Zuid-Afrikaanse Letterkunde door Rob. Antonissen, als ‘'n mooi sintese wat 'n nuwe standaard vir die Afrikaanse literatuurgeskiedskrywing gestel het’.

IV. No. 1. Een Greshoff-nummer met bijdragen van Noord-Nederlanders, Vlamingen en Afrikaners om de zestigjarige redakteur te huldigen. - W.L.M.E. van Leeuwen (Een zelfportret in proza) geeft een overzicht van zijn letterkundige ontwikkeling. - J.C. Bloem (Het debuut) haalt persoonlijke herinneringen op. - S. Vestdijk schrijft over Greshoff's vooroorlogse poëzie en Gerard van Eekeren over J. Greshoff als moralist, D.A.M. Binnendijk over J. Greshoff als tijdschriftleider. - Aan de verdiensten van Greshoff voor de Zuidnederlandse letterkunde herinnert Marnix Gijsen. Twee Afrikaners sluiten zich bij de huldiging aan, namelijk D.J. Opperman, Die digter J. Greshoff erend, en N.P. van Wijk Louw, die een diepgaande beschouwing geeft van Greshoff se intellektuele houding. Een uitvoerige Bibliographie, door 's-Gravesande, besluit de aflevering.

Ons Eigen Blad. Jan. Nummer 1-2. In een artikel Op de gracht wonen gaat Gerlach Royen uitvoerig het gebruik van op, in, te na, bij namen van straten, grachten en steden.

Tijdschrift voor Levende Talen XIV, 8. H. Uyttersprot publiceert een studie over Het Heinebeeld in de Franse en Nederlandse letteren, waarvan het laatste gedeelte berust op een eigen, onuitgegeven studie over H. Heine

[p. 112]

en zijn invloed in de Nederlanden. - Pr. Closset bespreekt uitvoerig en waarderend de betekenis van J. Greshoff, naar aanleiding van zijn Verzameld Werk, gevolgd door een bibliografie. - E. Blancquaert geeft een Naschrift bij zijn lezing over de Huidige stand en toekomst van de Nederlandse taalkunde, waarbij hij verheugende mededelingen doet over de samenwerking van Noord- en Zuidnederlandse taalkundigen. - L. Maréchal vestigt de aandacht op de praktijk van Toneel op school.

Driemaandelijke Bladen. Eerste jaargang. No. 1. Dit herrezen tijdschrift voor taal en volksleven in het Oosten van Nederland, onder redaktie van Dr H.J. Bezoen en Dr J. Naarding, opent met aanwijzingen omtrent De spelling van het dialect. Uit de verdere inhoud vermelden wij een artikel van M. Schönfeld over Enige facetten van het Gronings, van G. Roelofs over Vriezenveense bijnamen, van K. ter Laan over Een merkwaardige klankwijziging in het Gronings, nl. -ij > -ee, van B. van den Berg over Marktrayons en taalrayons met een kaartje met de namen voor de schommel, waaruit verband blijkt tussen de verbreiding van de term met het marktgebied, en van J. Naarding over ‘binden’ en ‘strikken’, in de betekenis van: een geschenk geven. Verder bevat dit nummer korte dialektteksten.

Ad Interim. Dec. F.W. van Heerikhuizer bespreekt het tweede deel van Herman Gorter's Verzamelde Werken als een belangrijke aanwinst voor de Gorter-studie. - Barend de Goede beoordeelt B. Hunningher's Toneel en Werkelijkheid, C.G.L. Apeldoorn's proefschrift over Willem Doorenbos en F.W. van Heerikhuizen's studies In het kielzog van de romantiek.

Jan. Emmy van Lokhorst beoordeelt de roman Eenzaam Avontuur van Anna Blaman.

Neophilologus XXXIII. M. Valkhoff begint, in aansluiting bij zijn proefschrift over Les mots français d'origine néerlandaise, een reeks Etymologies néerlandaises, o.a. over het praefix ca, dat in verband gebracht wordt met een pejoratief praefix in Vlaamse dialekten, dat met allerlei varianten van kak of ka (kla, kra, ko enz.) voorkomt.

Paedagogische Studiën. Febr. K. Heeroma publiceert zijn afscheidscollege aan de School voor Taal- en Letterkunde in Den Haag, getiteld: De leraar in het Nederlands.

C.d.V.