De Nieuwe Taalgids. Jaargang 42

[p. 61]

Uit de tijdschriften.
(November-December).

De Gids. Nov. In deze aflevering, geheel gewijd aan de herdenking van 1848, schrijft Mej. E. Verkade een belangrijk artikel over Thorbecke, Potgieter en De Gids, waarin zij de figuren en de karakters van de vooruitziende staatsman en de idealiserende dichter menskundig tegenover elkaar plaatst.

De Gids. Dec. W.H. Staverman publiceert een beschouwing over de verhouding van Da Costa en Potgieter in 1848.

Roeping. Okt. In de rubriek Boekbespreking beoordeelt P. Climacus Bayer O.F.M. de uitgave van Hadewijch's Brieven door J. van Mierlo.

De Nieuwe Stem. Okt. Anthonie Donker publiceert fragmenten uit zijn dagboek over de reis in Zuid-Afrika, met de titel De bliksem speelt om de Doringboom. Daarin vertelt hij o.a. over een bezoek bij Totius.

Nov. Anthonie Donker besluit de bovengenoemde bijdrage.

Dec. Het tweede deel van Gorter's Verzamelde Werken gaf J.C. Brandt Corstius aanleiding tot een artikel over Het voorspel van Mei. Daarin bespreekt hij het merkwaardige Lucifer-fragment en de vroegste sonnetten, waarin vooral de invloed van Perk nog duidelijk merkbaar is. - J.E. van Praag geeft het tweede gedeelte van een studie over De Romantiek, handelend over ‘De 19e Eeuw in het Teken van de Romantiek’. - De Friese kwestie wordt onder de aandacht gebracht door Sj. van der Schaaf, in een uiteenzetting van de Friese beweging. - Ten slotte wordt het boek van Top Naeff: Willem Royaards. De tooneelkunstenaar en zijn tijd geprezen als ‘een belangrijke bijdrage tot de geschiedenis van het toneel in Nederland’.

Katholiek Cultureel Tijdschrift Streven. Nov. In de Kroniek beoordeelt J. de Munter S.J. de Taalphilosophische Beschouwingen van Dr L. van Haecht.

Het Boek van Nu. Nov. In de Kroniek van het Proza beoordeelt Gerard van Eckeren Arthur van Schendel's Voorbijgaande Schaduwen. - Onder het opschrift Van Hendrik Tollens tot Hendrik Marsman bespreekt J.C. Brandt Corstius de tweede uitgave van Een eeuw Nederlandse Letteren door G. Stuiveling. - Ongunstig oordeelt Hendrik de Vries over Het Koningsgraf van Bertus Aafjes (Wankel Dichterschap). - P.H. Ritter Jr publiceert een interview Bij Cor Bruyn. - Josine Reuling schrijft over De oude sprookjes, een studie van J. Riemens - Reurslag.

Het Boek van Nu. Dec. Dit nummer, bij gelegenheid van Greshoff's zestigste verjaardag, begint met een openhartige Brief van Jan Greshoff aan Gerard van Eckeren. Daarop volgen vijftien Toasten op een afwezige jubilaris van bekende letterkundigen. - P.H. Ritter beoordeelt de Sprookjes voor grote mensen van Anton Coolen; G. Stuiveling het Eiland van Circe van Max Dendermonde (Het menselijk tekort). Gerard van Eckeren

[p. 62]

schrijft, onder het opschrift Van pauwen en pauweveren over het Verzameld werk van Top Naeff. - G. Stuiveling wijst op Nieuw licht op Boutens, naar aanleiding van Boutens en Bijbel door Hk Mulder.

Tijdschrift voor Levende Talen XIV, afl. 5. Albert de la Court schrijft over Het Nederlands als vreemde voertaal in Indonesië. In de Kroniek van de Nederlandse letteren bespreekt Fr. Closset een aantal werken o.a. van S. Vestdijk.

Levende Talen. Dec. Naar aanleiding van Ramecker's proefschrift schrijft Antal M. Sivirsky uitvoerig over De ontdekking van de Hongaarse literatuur en haar ontdekster A.S.C. Wallis. Hij bespreekt haar vertalingen uit het Hongaars en prijst haar roman Een Hongaarsche samenzwering, waarin Hongaarse motieven verwerkt zijn. - A.J. de Jong beoordeelt de uitgave van de Legende van Sint Servaes door J. Notermans; J.F. Buisman Jr beoordeelt Taal en Volk van Twente door H.L. Bezoen.

Dietsche Warande en Belfort. Sept.-Okt. P. Sobry publiceert een voordracht over Literatuurstudie en universiteit. - Anton van Duinkerken vervolgt en besluit zijn beschouwing over De Peel-romans van Antoon Coolen. - In de Kroniek der Poëzie bespreekt Hubert van Herreweghen Werk van jongeren, namelijk van A.K. Rottiers, Firmin van der Poorten, Jos. Coveliers, Remy C. van de Kerckhove en Erik van Ruysbeek. - In de Kroniek van Nederland geeft L.C. Michels zijn Nijmeegse herdenkingsrede In memoriam B.H. Molkenboer O.P. - Onder de Boekbesprekingen vermelden wij de beoordeling van Van Mierlo's uitgave van Hadewijch's Brieven door St. Axters en de beoordeling van Overdiep's Volkstaal en Dialektstudie door J. Leenen.

Nov. In de Kroniek van het Nederlands proza bespreekt André Demedts Werk van West-Vlamingen, nl. de jongste roman van Stijn Streuvels: Beroering over het dorp, en van F.R. Boschvogel: Niet wanhopen, Maria Christina. - Albert Westerlinck (Mijmerend over Ernest Claes) wijst op twee geschriften, aan deze auteur gewijd, nl. door Louis Sourie en door A. Boni. Hoewel hij het tweede belangrijker acht, ontwikkelt hij ook daartegen ernstige bezwaren. Onder Boekbesprekingen geeft dezelfde schrijver een overzicht van Literatuur en wetenschap in Nederland. Hij bespreekt de Verzamelde letterkundige opstellen van C.G.N. de Vooys, de Inleiding tot de stylistische interpretatie van literaire kunst van W. Kramer, het proefschrift over Het Nederlandsche Kwatrijn van J.D.Th. Warners, de uitgave van Vondel's Leeuwendalers door A. van Duinkerken, de verzamelde werken van Jan Greshoff en van H. Gorter, en noemt ten slotte nog enkele andere werken.

Nieuw Vlaams Tijdschrift. Okt. In een uitvoerige Kroniek schrijft Julien Kuypers een beschouwing Na twee jaar culturele samenwerking tussen Noord en Zuid.

Nov. Herman Teirlinck (Pointering 48) geeft een Bestek voor een dispuut over tooneelkunst en tooneelletterkunde in Vlaanderen. De zeventigjarige Top Naeff wordt gevierd in een huldigingsgedicht van Johan Daisne en een artikel (Een grote dame) van Maurits Roelants, terwijl zij zelf een uitvoerig overzicht geeft van de ontwikkeling der letterkunde sedert 1880 (Vluchtige balans).

[p. 63]

De Vlaamse Gids. Dec. Gerard Walschap huldigt de vijftigjarige Vest dijk. - L. Mantiers schrijft over Het Willems-fonds heden en morgen, om te betogen dat er op sociaal en economisch gebied voor de Vlaamse beweging nog een omvangrijke taak bestaat. - J. Greshoff geeft een uitvoerige kritische beschouwing over Nieuw Nederlands proza: over de laatste roman Naar de eenzaamheid van de z.i. niet genoeg gewaardeerde P.H. van Moerkerken. Minder gunstig is zijn oordeel over J.C. van Schagen (Flarden van den wind) en over Dola de Jong (En de akker is de wereld), over de te vroeg gestorven J.W.G. Verhage (Het onverbreekbare zegel) en over B. Rijdes (Twee tegen een). - In de Critiek van de Vlaamse dichtkunst geeft M. Rutten een grondige studie over Herwig Hensen, met de ondertitel ‘de zegen van het moeilijk dichterschap’. Na zijn vroegere studie over J. Daisne en B. Decorte is dus de trits van dichters voltooid, die hij onder het levende geslacht als de belangrijkste beschouwt. - M. de Vroede publiceert twee brieven uit 1881 van Conscience en Beets.

Ons eie boek. Sept. Gerhard Beukes herdenkt J.F.W. Grosskopf, als mens en kunstenaar. Groot is zijn verdienste als ‘die heraut van die kunsspel in Afrikaans’. Hij wijdde zijn volle aandacht aan ‘die Ideedrama’, maar slaagde het best in het realistische drama, waarvoor hij een degelijk fundament gelegd heeft. - P.C. Schoonees schrijft over de vrouwelijke auteur M.E. Rothmann, die sinds vijf-en-twintig jaren werkzaam is, maar eerst onlags haar verspreide schetsen en vertellingen gebundeld heeft. - De rubriek Op Taalwag geeft een studie over A.H. Jonker's taalgebruik (Op taalbesoek by A.H. Jonker). - Het Kritiese Bulletin geeft een lange reeks beknopte besprekingen van Afrikaanse en Nederlandse boeken. Uitvoeriger is een bespreking van F.E.J. Malherbe's Wending en inkeer, door S.P.E. Boshoff, en van Totius' laatste bundel Skemering, door Tj. Buning.

Ad interim. Sept.-Okt. In de Critische Bijlagen schrijft Miep van der Bom - Luitingh een opstel Over de Zuid-Afrikaanse dichter W.E.G. Louw. - Jan Spierdijk schrijft over F. Bordewijk. Een romantisch rationalistische bouwmeester.

Podium. Okt. Deze aflevering is geheel samengesteld uit bijdragen ter huldiging van de vijftigjarige S. Vestdijk, o.a.L. Vroman: Het spoor van de oude heer Visser; V. Varangot: Vestdijk als romancier; A.J.W. Kaas: S. Vestdijk en Anton Wachter; D. Opsomer: Bij een halve eeuw Vestdijk.

Wending. Nov. P. Minderaa geeft in de Kroniek over poëzie een samenvatting van wat in het laatste halfjaar verschenen is.

Museum. Aug.-Sept. C.B. van Haeringen beoordeelt Overdiep's Vormleer van het Middelnederlandsch der XIIIe eeuw, waarin hij ‘défauts en qualité's’ van Overdiep's werkwijze aantoont. - A. Weynen beoordeelt Taal en Volk van Twente van H.L. Bezoen.

[p. 64]

It Beaken. Des. Chr. Stapelkamp vindt in de Friese verbindingen bliken dwaen, gjin lichten dwaen, writen dwaen aanleiding om het gebruik van doen (hulpwerkwoord of zelfstandig) en allerlei Germaanse dialekten en talen na te gaan.

Acta linguistica IV Fasc. 3. Deze aflevering bevat o.a. een artikel van Alan S.C. Ross over The fundamental definitions of the theory of language, en een van Alan H. Gardiner over De Saussure's Analysis of the signe linguistique. In de Kroniek bespreekt Louis Hjelmslev La comparaison en linguistique van J. Vendryes.

Persoon en Gemeenschap. Nov. Willem Prée publiceert een kongresvoordracht van 1946 over Standaard-uitspraak van het Nederlands in België, waarin hij het betreurt dat het standaard-Nederlands in zijn vaderland nog zulk een geringe verbreiding gekregen heeft, maar niettegenstaande blijft hij overtuigd dat ‘een standaard-uitspraak hoognodig is’.

Leuvense Bijdragen XXXVIII, afl. 1-2. J. Hendrickx publiceert Fragmenten van oude Leuvense stadsrekeningen over de bouw van het stadhuis (1448). - J.L. Pauwels maakt opmerkingen over De alfabetische rangschikking der Van-namen. - L. van den Kerckhove behandelt De namen van de merel in de Zuidnederlandse dialecten.

Bijblad, afl. 1-2. Dit nummer bevat o.a. een bespreking van A. Bach's Die deutschen Personennamen door K. Roelants, van P.J. Meertens' Zeeuwse familienamen door J. Lindemans, van A.A. Verdenius' Studies over zeventiende-eeuws door J. Loenen, van Degroote's uitgave van Jan Smeken's Gedicht op de feesten ter eere van het Gulden Vlies te Brussel in 1516 door J. Gessler.

C.d.V.