De Nieuwe Taalgids. Jaargang 41

Uit de tijdschriften.
(Maart-April).

De Gids. Maart. Mej. E. Verkade behandelt Een letterkundige twist voor honderd jaar, namelijk een geruchtmakende polemiek over Jacob Geel's Sterne-vertaling. - In de Kroniek der Nederlandse Letteren bespreekt Anton van Duinkerken Top Naeff's verzenbundel Klein Witboek, in oorlogstijd verschenen. - In de Bibliografie kondigt L. van den Ham de Bijeengebrachte Gedichten van Jan Prins aan.

April. C.G.N. de Vooys bespreekt H.J. Schimmel als letterkundig criticus in de Gids. Reeds tien jaren vóór Busken Huet, van 1852 tot 1861, heeft Schimmel, onder inspiratie van Potgieter, de oorspronkelijke Gids-gedachten vertolkt en het krachtiger optreden van Huet voorbereid. - In de Kroniek der Nederlandse letteren gaat Anton van Duinkerken de betrekkingen na tussen Vondel en Michiel le Blon, aan wie Vondel zijn Leeuwendalers opgedragen heeft. - In de Bibliographie bespreekt L. van den Ham Doornroosje van Gerrit Achterberg, Jacht in de diepte van Adriaan van der Veen en Maria Sibylla Merian van Bertus Aafjes.

De Nieuwe Stem. Febr. Jan Romein vervolgt zijn Schets eener cultuurgeschiedenis van de negentiende eeuw.

Maart. R. Nieuwenhuis schrijft over Nederlandse romanliteratuur in Indonesië sinds 1930 een artikel, bedoeld als vervolg van Gerard Brom's Java in de kunst. Hij bespreekt werk van Szekely-Lulofs, Beb Vuyk, Du Perron en W. Walraven.

Critisch Bulletin. Febr. S. Leiker beoordeelt Thuishaven van M. Revis. - B. Verhagen bespreekt Djajadêwa van B. Faddegon als Het drama ener wedergeboorte.

[p. 141]

Maart. F.W. van Heerikhuizen (Morgenlicht in de avond) beoordeelt de dichtbundel De Dauwtrapper van Jan van Nijlen. - Miep van der Boon-Luitingh kondigt Een nieuwe bundel van Elisabeth Eybers aan, nl. Die ander Dors. Anna Blaman beoordeelt de novellenbundel Bij Gaslicht van F. Bordewijk. - Fokke Siersema schrijft over De Friese dichter Anne Wadman. - Onder het opschrift Ironie en Mededogen kondigt A. Mout een keuze aan uit het werk van Frans Coenen, door B. de Goede (40 jaar Commentaar).

Roeping. Febr. J. Wils bespreekt de inaugurele reden van Anton Reichling: Wat is algemene taalwetenschap?

Maart-April. H.J.E. Endepols maakt Enige kanttekeningen bij Everyman, a comparative study van H. de Vocht. Hij is niet overtuigd door De Vocht's betoog dat Everyman oorspronkelijk is.

Streven. Katholiek Cultureel Tijdschrift. Maart. In de afdeling Literair Mozaick brengt Em. Janssen o.a. Hugo Verriest en Felix Timmermans ter sprake.

Het boek van Nu. Maart. Bij de dood van Jan Prins waardeert en prijst G. Stuiveling deze dichter als ‘een karakteristiek Nederlandse geest’. - Gerard van Eckeren (Stuc, verguldsel en fluweel) wijst op de ongelijke waarde van F. Bordewijk's werken, maar toont veel waardering voor het bundeltje Bij gaslicht van 1947. - P.H. Ritter Jr publiceert een interview Bij Antoon Coolen, die hem vertelt over een toekomstige roman. - Hendrik de Vries beoordeelt Anthonie Donker's verzamelde gedichten De Einder en ziet daarin ‘Geslaagde zelfherziening’. - G. Stuiveling (Hooft- en Bijzaken) toont zich teleurgesteld door de onlangs gedrukte redevoeringen bij de Hooft-viering. Die van Prof. Romein en Mr de Roos acht hij intussen ‘superieur aan die van Prof. Donkersloot en Victor van Vriesland’. - G. van Eckeren eert de zeventigjarige Top Naeff. Verder bevat de aflevering beknopte beoordelingen van nieuwe boeken in binnen- en buitenland.

April. Gerard van Eckeren beoordeelt Nogmaals Bordewijk, nl. zijn roman Noorderlicht, waarin hij een stijging ziet, al is dit boek ‘maar voor de helft geslaagd’. - F.W. van Heerikhuizen beschouwt De Keuze van A. Marja als Een geslaagd episch gedicht. - G.W. Huygens oordeelt ongunstig over G. Colmjon's boek De oorsprongen van de Renaissance der litteratuur in Nederland in het laatste kwart der 19e eeuw (Een Nederlandse Renaissance?) wegens tekorten in vorm en geest, al waardeert hij de ‘enorme materiaalverzameling’.

Criterium. Maart. Hendrik de Vries bespreekt de verzamelde gedichten De Einder van Anthonie Donker.

Ons Eigen Erf. Febr. P. Daniels beoordeelt het proefschrift van W. Delteyk over Jan van Leeuwen.

Wending. Maart. In een Litteraire Kroniek bespreekt P. Minderaa een aantal dichters, die in de laatste maanden bundels publiceerden.

Dietsche Warande en Belfort. Febr. C.G.N. de Vooys doet enige grepen Uit de geschiedenis van de taal- en letterkundige congressen, die tussen 1849 en 1908 beurtelings in Zuid- en in Noord-Nederland gehouden werden,

[p. 142]

om aan te tonen dat ‘allerlei vraagstukken die later actueel zouden worden, daar ter sprake gebracht of voorbereid zijn’. - In een Kroniek uit Nederland wijst Karel Meeuwesse op Barok-aspecten der moderne Katholieke poëzie in Noord-Nederland, n.l bij Cola Debrot (Bekentenis in Toledo) en bij Robert Franquinet (Charaksis). - In de rubriek Zuidafrikaanse letteren bespreekt Abel Coetzee Bydrae van nie-Europese groepe tot die Afrikaanse letterkunde. - Stephanus Axters O.P. (Vlaamse cultuur in het buitenland) wijst op een Italiaanse vertaling van Hadewijch's gedichten door Romana Guarnieri. - Onder de Boekbesprekingen vindt men een essay van Paul de Vree over Maurice Gilliams, beoordeeld door Ver. Van de Vijver, en een aankondiging van Conscience's werken, in nieuwe bewerking, door Albert Westerlinck.

Maart. In de Kroniek Vlaams Proza na de bevrijding beoordeelt André Demedts een drietal romans, nl. Jan Tervaert van De Pillecijn, Alleen de Dooden ontkomen van Piet van Aken en De Man die zijn Haar kort liet knippen door Johan Daisne. - In de Kroniek van de Middelnederlandse Letterkunde beoordeelt J. van Mierlo zeer uitvoerig het boek van J.J. Mak over De Rederijkers, waarop hij vrijwat aan te merken vindt. - Onder de Boekbesprekingen beoordeelt André Demedts o.a. Triptiek van de onvervulde Liefde door Hubert Lampo en Kroniek der onnozele Kinderen door Ernest van der Hallen. - Alb. Westerlinck beoordeelt als Vlaamse Poëzie o.a. De Goddelijke Harpenaar van Gery Helderenberg en Dichtwerk van Vlaamse Jongeren o.a. Preludium van Nic. van Beeck, Het Verzuurde Hart van Remi Broeckaert en Uit Hart en Geest van Willy Biliet.

Nieuw Vlaams Tijdschrift. Maart. Boven zijn Kroniek zet Herman Teirlinck: Alain zegt. Nadat hij vastgesteld heeft dat het Noordnederlands proza een vaster en bestendiger eenheid vertoont dan het Zuidnederlandse, beveelt hij als leider bij de schrijfkunst de Franse filosoof E.A.Ch. Alain aan, die in zijn Système des Beaux-Arts het wezen van het letterkundig proza bestudeerde. Aan dit werk ontleent hij allerlei interessante beschouwingen. - Maurits de Vroede levert een goed gedokumenteerde historische beschouwing over Het orangisme in de Vlaamse beweging, dat de groot-Nederlandse samenwerking in latere jaren mogelijk gemaakt heeft. - Julien Kuypers schrijft over Onze letteren en de Staat, namelijk over de mogelijke middelen om van staatswege de letterkundige ontwikkeling te bevorderen. Met ingenomenheid kondigt hij het plan aan, subsidie te verlenen aan de letterkundige tijdschriften.

De Vlaamse Gids. Maart. Gerard Walschap publiceert een Tweede brief aan een jong Vlaamsch Romanschrijver over het ethisch criterium in de romankunst. - Jan Schepens brengt met ingenomenheid o.a. de Zuidafrikaanse litteratuurgeschiedenis van R. Antonissen ter sprake in de Kroniek van het Essay (Een reis om de wereld in 2000 bladzijden). - Paul van Keymeulen beoordeelt de Triptiek van de onvervulde Liefde, een drietal novellen van Hubert Lampo.

April. In een artikel Maurits Sabbe in de kring der humanisten eert G. Stuiveling deze Vlaming als gids en ontginner van de grote kunst en kunde der zestiende- en zeventiende-eeuwse Antwerpse aristocratie. - K. Jonckheere polemiseert met Jan Walravens onder het opschrift De

[p. 143]

helderziende. Daarna is Jan Walravens aan het woord met een artikel Helden uit de achterbuurt. - In Litteratuur zonder staart geeft Hugo Walschap een beschouwing over de litteratuur van de jongere generatie. - Jan Schepens waarschuwt tegen ‘eindeloze polemieken’ onder de jongeren (‘Oostduinkerke’ voorlopig afscheid). - Maurice Roelants geeft een bewonderende beoordeling van De dauwtraper van Jan van Nijlen, een dichtbundel, na zijn Verzamelde gedichten verschenen. - Leo Schevenhels verkondigt de Lof der verdraagzaamheid, naar aanleiding van nieuw werk van Simon Vestdijk (De vuuraanbidders) en van P.H. van Moerkerken (Naar de eenzaamheid).

Standpunte. Jan. J.G(reshoff) oordeelt zeer ongunstig over een drietal boeken. Onder het opschrift Wacht u voor de weduwe veroordeelt hij Het menschelijk Beeld van Willem Kloos door Mevr. Kloos-Reyneke van Stuwe. Ook Het eerste boek over Van Schendel, nl. van R. Pulinckx, laat hem onvoldaan. Onder het opschrift Tachtig und kein Ende schrijft hij een afbrekende kritiek over G. Colmjoin's vermerderde uitgave van De oorsprongen van de Renaissance der Litteratuur in Nederland. - W.E.G.L(ouw) vestigt de aandacht op 'n Proewe van Afrikaanse kritiek in 1919, nl. Grosskopf's beoordeling van de poëzie van F. van den Heever. - D.J.O(pperman) levert een bijdrage Oor die Kwatryn.

Tydskrif vir Wetenschap en Kuns. Nov. 1947. J. du Plessis Scholtz publiceert het tweede gedeelte van zijn Leksikologiese aantekeninge uit ou Kaapse bronnen.

Volkskunde VI No 3. P. de Keyser geeft een uitvoerig overzicht van De organisatie van het folklore-onderzoek in Zweden. - Jacques R W. Sinninghe deelt een en ander mee over Nederlandse sagengestalten, namelijk De Wilde Jacht, Derk de Beer en Spookwagens. Als ‘kleine mededeling’ schrijft J. Gessler over de spreekwijze: ‘'t is boter aan de galg gesmeerd’. - Tj. W.R. de Haan bewijst dat De Juffer van Grunsfoort, ontleend aan de Alemannische dichter Hebel, ten onrechte als een Veluwse sage beschouwd is. - De aflevering besluit met enige Boekbesprekingen en een Tijdschriftenschouw.

Tijdschrift voor Levende Talen XIV, afl. 1. A.L. Corin bespreekt als Philologische sprokkelingen een drietal woorden bij Ruusbroec, namelijk ghehert, branderen en behoren. - J. van Mulders publiceert een Statistisch onderzoek naar de plaats van de hulpwerkwoorden, waarvoor hij het materiaal verzamelde uit een boek ‘zonder literaire pretentie’ van Cissy van Marxveld. - Zeer uitvoerig is weer de Kroniek van de Nederlandse letteren door Fr. Closset, waarin een groot aantal romans en dichtbundels uit de laatste tijd besproken of beoordeeld worden.

Museum. Jan. L.M. van Dis beoordeelt de uitgave van Twee onbekende tafelspelen door Stutterheim. - J.M. Willeumier - Schalij beoordeelt het proefschrift van W. Delteyk over Jan van Leeuwen.

Neophilologus. Jan. De rede van Ch. Bruneau: Regard d'ensemble sur la langue française d'aujourd'hui is wegens de parallel met hedendaags

[p. 144]

Nederlands ook voor Neerlandici interessant. - C. Soeteman bestudeerde Das lateinische Gerundivum und die germanischen Sprachen, waarbij terloops ook de Nederlandse constructie (infinitief + te) ter sprake komt.

Studia Neophilologica XX No 1-2. Uit deze omvangrijke aflevering vermelden wij een opstel van Gustav Stern: The Definition of the Sentence een een van Friedrich Schubel: Aufgaben und Ergebnisse der allgemeinen Linguistik.

Niederdeutsche Mitteilungen. Jahrgang 3 (1947). Deze uitgave van de ‘Niederdeutsche Arbeitsgemeinschaft zu Lund’ bevat o.a. een artikel van Theodor Frings over Das märkische det ‘das, dass’, waarvoor hij tegenover de verklaring uit vermenging van Nederlands dat en het een nieuwe verklaring geeft, waarbij ook dit een rol speelt.

Paedagogische Studiën. Maart. Onder de Boekbeoordelingen bespreekt V.d. E[nt] Gerlach Royen's brochure Taalkundig inzicht voor school en leven.

Zuid-Afrika. Maandblad. Maart. D. Bax vervolgt zijn overzicht van de Nieuwe Afrikaanse poëzie. Hij behandelt daarin het werk van W.E.G. Louw (Terugtog) 1940; Adam en ander Gedigte, 1944) en van Elisabeth Françoise Eybers (Die stil Avontuur, 1945; Die ander Dors, 1945). Dit nummer bevat verder, behalve de reisindrukken van de redakteur P.J. van Winter, een Herinnering aan S.J. du Toit.

The Debating. Revue mensuelle des étudiants germanistes (Université de Liège) IV No 2. A.R. Janssen levert een kleine bijdrage over Taaltoestanden in het Noorden van de Provincie Luik, nl. in een Nederfrankische strook ten Zuiden van de Nederlands-Limburgse grens.

No 5. Een bijdrage van Arm. Bocleau is getiteld: Bestaat er een Duits-Nederlandse Taalgrens?

Neerlandia. April. Een uitvoerig hoofdartikel van Anton van Duinkerken handelt over Vondel's Landspel van den Vrede, waarin behalve de aard van het spel ook de opvoeringen en uitgaven in de loop van de tijd besproken worden.

C.d.V.