De Nieuwe Taalgids. Jaargang 41

[p. 45]

Uit de tijdschriften.
(November-December).

De Gids. Nov. In de rubriek Bibliographie beoordeelt L.M. Fr. Daniëls Ruusbroec en de Middeleeuwse mystiek door W.H. Beuken. - C.J. Kelk bespreekt Het Oude Huis van A. van Schendel.

Dee. De Bibliographie bevat o.a. een paar bladzijden van Maurits Uyldert, Over romankunst, waarin hij geringschattend spreekt over de oorlogsromans en de naoorlogse litteratuur, maar een uitzondering maakt voor een psychologische roman van H.P. van den Aardweg: Het Onafwendbare.

De Nieuwe Stem, afl. 9-10. Jan Romein levert een uitvoerige studie over Huizinga als historicus.

Critisch Bulletin. Oktober. Max de Jong beoordeelt de Verzamelde gedichten van L.Th. Lehmann. - Anton van Duinkerken schrijft over de dichter J.C.J. van Schagen (Deemoed der velleïteit). - K. Jonckheere oordeelt zeer ongunstig over Daisne, fibroom in de Vlaamse letteren. - Johan van der Woude beoordeelt A. van Schendel's Het oude Huis (Een afscheid). - Anna Blaman noemt A. van den Doolaard, als schrijver van Het verjaagde water: De Waterman aan lager wal. - A. Mout beoordeelt G. Walschap's roman Ons Geluk (In de schoot van het onvolmaakte). - D. Bax herdenkt C. Louis Leipoldt.

Nov. Gerard Diels beoordeelt de jongste dichtbundels van Bert Voeten: Twee werelden. - Miep van der Boom-Luiting bespreekt het epische gedicht Raka van N.P. van Wijk Louw. - Victor Vangerot oordeelt zeer gunstig over het werk van de jong gestorven H. van Grevelingen (pseudoniem van J.W.C. Verhage), nl. Het onverbreekbare zegel en Spel zonder inzet (Afgesneden verwachting). - Sjoerd Leiker beoordeelt Vrouw en Vriend van Anna Blaman.

Roeping. Oct. Jan Leyten maakte een Aantekening bij de poëzie van Jan Jacob Slauerhoff, naar aanleiding van een boekje van Constant van Wessem, die z.i. te veel nadruk legt op het ‘gewone’ van Slauerhoff, in plaats van het ‘adembenemend gevecht met zijn tijd’. Ook tegenover de godsdienst stond hij vreemd.

Nov. A. van Duinkerken levert een bijdrage over Vondel's landspel van de Vrede, bestemd voor een herdenkingswerk over de Munsterse vrede, dat te Osnabrück verschijnen zal. Hij bestrijdt o.a. de mening dat Vondel als Katholiek ‘in het spel de vertegenwoordigers van de Zuidzijde van Leeuwendaal gunstiger geschetst zouden zijn dan de vertegenwoordigers van de Noordzijde’. Immers reeds in 1629 had Vondel de zaak van het Katholieke Zuiden bepleit.

De Vlaamse Gids. Nov. Pierre H. Dubois publiceert een voordracht over Nederlandse poëzie van vandaag. Als tegenhanger geeft Jan Walravens een beschouwing over De jonge poëzie in Vlaanderen. - Jan Schepens verzorgde de Kroniek van het Essay waarin o.a. een studie van D.A.M. Binnendijk over Boutens besproken wordt (Een protest tegen den tijd). - Willem Pelemans beoordeelt Het levende lied van Nederland, een verzameling van Jaap Kunst.

Dec. Leo Roelants stelt zijn eisen voor Literatuur vaor de jeugd. -

[p. 46]

Rik Lanckrock houdt Beschouwingen bij ‘Het Boek van Joachim van Babylon’ door Marnix Gijsen, waarin hij een ‘harmonische versmelting van het esthetische en het ethische’ ziet, en dat hij als kunstwerk ‘klassiek’ noemt. - In de Kroniek van het Essay, gewijd aan het Contact met Nederland, bespreekt Jan Schepens o.a. werk van M. ter Braak, Du Perron, Hendrik de Vries en Prometheus van Carry van Bruggen.

Nieuw Vlaams Tijdschrift. Nov. Camille Huysmans trekt een parallel tussen Reinaert en Ulenspiegel, de meesterwerken van de onbekende Vlaming Willem en van de Waal Charles de Coster, beide werken ‘de meest kenschetsende satyrische typen onzer nationale kunst’. Hij tekent deze auteurs als ‘apostels van de vrijheid’. - M. Rutter levert een bijdrage P.C. Hooft herdacht. - Hugo Walschap schrijft over Menno ter Braak en het onverzaakbaar minimum, naar aanleiding van zijn laatste werk (Journaal 1939 en Over waardigheid en macht), waarbij hij opkomt tegen de miskenning of verkeerde beoordeling van deze auteur.

Dietsche Warande en Belfort. Nov. De redactie opent de aflevering met een In memoriam Hugo Verriest. - In de Kroniek der Poëzie beoordeelt Albert Westerlinck zeer uitvoerig de verzamelde gedichten (1937-1944) vab Johan Daisne, die onder de titel Zevenreisboek verschenen zijn. - Bij de Boekbesprekingen beoordeelt André Demedts God en de Wormen, een fantastische roman van Anton van de Velde. Albert Westerlinck beoordeelt drie dichtbundels van jongeren, nl. Mors et Vita van Frank Meyland, De Verten scheiden niet van Firmin van der Poorten en Daar tegenover van Ivo Michiels. Dezelfde auteur geeft een kritisch overzicht van Essay en Critiek in Vlaanderen, waarin o.a. besproken worden: essays van Jan Schepens (over J. Daisne en A. Mussche), Clemens Bittremieux (over P.N. van Eyck) en Achilles Mussche (Herman Gorter, de weinig bekende, Jozef Versou) Stemmen der vrijheid en A. de Roover (De Doodsgedachte in de moderne Noordnederlandse Poëzie).

Levende Talen. Dec. G.G. Ellerbrock (‘Traduit du hollandais’) geeft een overzicht van wat in de loop der tijden uit het Nederlands in het Frans vertaald is. - J. Elema (Wat dode dichters zich moeten laten welgevallen) levert een vernietigende kritiek op vertalingen van Duitse poëzie door G. den Brabander. - Onder de Boekbeoordelingen bespreekt Ellerbroek het proefschrift van W.J.A. Manders over Vijf kunsttalen, J. Aler de rede van S. Dresden over Existentiephilosophie en Literatuurbeschouwing en Gerlach Royen het proefschrift van W.J.H. Caron over Klank en teken bij Erasmus en onze oudste grammatici.

Tijdschrift voor Levende Talen, afl. 5. E. Blancquaert publiceert zijn Leuvense voordracht over de Huidige stand en toekomst van de Nederlandse Taalkunde. Hoewel er in de twintigste eeuw vrijwat gepubliceerd is, toont hij zich onvoldaan, en ontwikkelt hij een plan voor wat nog te doen is op het gebied van taalgeschiedenis, moderne en historische grammatica, dialektstudie en lexicografie. - In de rubriek Nederlandse Letteren bespreekt Fr. Closset in beknopte vorm de jongste romans en gedichten, die in Noord- en Zuid-Nederland in de laatste maanden verschenen zijn. - In een artikel De Naamvals-n in het Lager Onderwijs? protesteert de Zuidnederlandse Vereniging tot Vereenvoudiging van onze Spelling tegen de handhaving van de buigings-n bij het L.O. in België.

[p. 47]

Daarin wordt gewezen op de zonderlinge redenering: ‘aangezien de genus-n soms (in dialekt) gezegd wordt, behoort de casus-n steeds geschreven te worden’. In het belang van het onderwijs wordt aangedrongen op herroeping van dit onhoudbare voorschrift.

Criterium. Nov. In een Kroniek over De nieuwe poëzie beoordeelt W.F. Hermans de Gedichten van Leo Vroman.

Verslagen en Mededelingen van de Kon. Vlaamsche Academie. Jan. 1945. De Bestuurder H.J. van de Wijer brengt een gevoelige hulde aan de nagedachtenis van August Vermeylen en Arthur Cornette. - A. Carnoy behandelt De etymologie van Beauvoorde, dat hij als Belfort wil verklaren. - J. van Mierlo zocht naar De vroegste geschiedenis van het woord ‘Begijn’. Hij blijft zijn etymologie uit Albigensis verdedigen, aangezien de oudste betekenis ‘ketterin’ geweest is. - A.J.J. van de Velde besluit zijn studie over Het lapidarium van Vondel, aansluitend bij de onderzoekingen van M. Sabbe. Hij bespreekt o.a. Vondel's houding tegenover de alchemie en zijn uiteenzettingen van de vier elementen. - Frank Baur leverde een In memoriam Gerrit Siebe Overdiep, met veel waardering voor ‘de veelzijdig begaafde en toegewijde arbeider’.

De Gulden Passer XXV No. 1 en 2. A. van Elslander bestudeerde De fragmenten van de Istory van Troyen. Uit de vijftien fragmenten blijkt dat er elf Mnl. handschriften van Maerlant's werk hebben bestaan: 3 grote hss. met 3 kolommen en 8 hss. met 2 kolommen. In het biezonder vraagt hij aandacht voor drie nog onuitgegeven fragmenten. Het quasivolledige handschrift van Wissen blijkt vrijwat slordigheden en lacunes te hebben. - Dezelfde auteur bespreekt en prijst Verdeyen's uitgave van Het Naembouck van 1562.

Nederlandsch Archief voor Kerkgeschiedenis XXXV, afl. 4.. J.J. Mak schrijft over Het Satansproces in de Middelnederlandse letterkunde, ter aanvulling van Van Stockum's artikel in de vorige jaargang. Hij wijst op de betekenis van het strijdgedicht in verband met de latere satansprocessen.

Museum. Aug.-Sept. G.G. Kloeke bespreekt de vijfde druk van Lecoutere's Inleiding tot de Taalgeschiedenis, geheel omgewerkt en aangevuld door L. Grootaers. - C. Kruyskamp beoordeelt Verdeyen's uitgave van het Naembouck en verwijt hem onbillijkheid tegenover het Mnl. en Ned. Woordenboek. - P. Polman bespreekt Beuken's boek over Ruusbroec en de Middeleeuwse mystiek.

Standpunte II No. 3 Julie. W.E.G. Louw publiceert het eerste gedeelte van een uitvoerige studie over Vormprobleme by Leipoldt. Hij stelt Leipoldt tegenover Marais, als twee typen van dichters: de eerste gaan af op hun ingeving, zonder behoefte aan vormvolmaking, de tweede zijn niet bevredigd voordat zij de juiste vorm, na langdurige overweging gevonden hebben. Leipoldt's poëzie vertoont de deugden maar ook de gebreken van de eerste werkwijze. - H.A. Mulder wijdt een uitvoerige en diepgaande beschouwing aan P.C. Hooft en karakteriseert in de slotrubriek Aantekeninge de poëzie en het proza van Maurice Roelants, die deze aflevering met een gedichtencyclus Pygmalion opende.

[p. 48]

Handelingen van de Koninklijke Commissie voor Toponymie en Dialectologie. Eerst nu bereikten ons de Handelingen XVI-XX (1942-1946), waaruit wij de volgende artikels vermelden. In alle delen vindt men een uitstekend verslag van de Nederlandse Dialectstudie van het vorige jaar, door L. Grootaers en van De Plaatsnamenstudie door H.J. van de Wijer en H. Draye.

XVI. V. Verstegen schrijft over De Westgermaanse -sk in de Zuidnederlandse dialecten. - H. Draye vervolgt zijn studie over De gelijkmaking in de plaatsnamen.

XVII. J. Lindemans brengt Toponymische verschijnselen (nl. akker - veld) in kaart. - A. van Loey bespreekt ‘kwacht’ en ‘kweb’, en Het suffix( -er in plaatsnamen. - V. Verstegen behandelt Enkele gevallen van ontronding.

XVIII. A. Carnoy: De toevoeging van h in voorgermaanse benamingen. - A. van Loey: De nasaal in pampier. - J.L. Pauwels: Het bijwoord te met adjectivische uitgang en een paar andere verschijnselen uit de flexie. - V. Verstegen: De aklergrens en de grenssteen in de Zuidnederlandse dialecten. - J. Leenen: Theorie en praktijk van de straatnaamgeving.

XIX. A. Carnoy: Iets meer over den oorsprong van ‘bakkelein’. - J. Lindemans: Toponymische verschijnselen, geógrafisch bewerkt (nl. de namen van het grasland). - L. van de Kerekhove: ‘Liquiritia’ in de Zuidnederlandse dialecten.

XX. A. van Loey: Rijmonderzoek en Mnl. dialectologie. - M. Gysseling: Etymologie van Walcheren. - Fr. Vanacker: Enkele tijdsbepalingen te Aalst in de 16e en de 17e eeuw. - V. Verstegen: Bijdrage tot de fonologie van de Oost-limburgse,dialecten. - L. van de Kerckhove: Captiare in de Z. Ned. dialecten.

Lingua I, afl. 1. Van dit nieuwe internationale tijdschrift, met bijdragen in het Frans en het Engels, verscheen de eerste aflevering. Redakteuren zijn de Amsterdamse hoogleraren A.W. de Groot en A.J.B.N. Reichling. Voorop gaat de in het Engels vertaalde oratie van Reichling: What is general linguistics? Andere bijdragen zijn o.a.: De la linguistique comme science de lois, door Henri Frei, Ou en est la phonologie? door André Martinet, Le sens des mutations consonantiques door Jerzy Kurylowiez. - Onder de Comptes rendus vermelden wij een uitvoerige bespreking van A.W. de Groot's Algemene versleer door C.F.P. Stutterheim. - A. van Loey geeft verslag van L'activité linguistique en Belgique. - De aflevering wordt besloten met drie In memoriam's: Henri Frei herdenkt Charles Bally; J. Wils herdenkt Jacques van Ginneken en P.A. Erades herdenkt Etsko Kruisinga.

C.d.V.