De Nieuwe Taalgids. Jaargang 37

Uit de tijdschriften.
(Maart-April).

De Gids. Maart. F. Kossmann beoordeelt de bundel Liederen uit de oude doos II van D. Wouters, en geeft daarbij enige aanvullingen.

April. J.W.F. Werumeus Buning schrijft met grote verering een In memoriam P.C. Boutens. - C.L. Schepp voegt daaraan toe Iets over Boutens als mensch. - J. Lindeboom bespreekt Becker's uitgave van de Wellevenskunst van D.V. Coornhert.

De Nieuwe Gids. Febr. J.G. de Ridder neemt, in een artikel Tachtig voor de vierschaar, Willem Kloos en Jeanne Reyneke van Stuwe in bescherming tegen de afbrekende beschouwingen van Colmjon, in zijn boek over De Renaissance der Cultuur in Nederland in het laatste kwart der negentiende eeuw, dat hij als een ‘mislukte proeve’ scherp veroordeelt.

Maart. A.A. Haighton beoordeelt Drie Tooneelstukken van F. Bordewijk.

Stemmen des Tijds. Febr. Het proefschrift van W.J.C. Buitendijk: Het Calvinisme in de spiegel van de Zuidnederlandse literatuur der Contra-Reformatie wordt met veel lof besproken door T[azelaar].

Maart-April. T(azelaar) bespreekt met veel lof het proefschrift van P. Minderaa over Karel van de Woestijne. Hij acht dit werk van belang, omdat het niet alleen een monografie biedt over een belangrijk dichter, maar tevens ‘het gansche uitgebreide gebied der ars poëtica omspant’, en dus voor iedere beoefenaar der poëzie interessant is.

Groot-Nederland. Maart. Een opstel van P.J. Meertens handelt over Valerius en wij. Hij wil aantonen ‘in hoeverre het werk

[p. 142]

van Valerius nog belang heeft voor onze tijd’. Niet in zijn litteraire verdiensten ligt het zwaartepunt; juist ‘omdat hij niet boven het middelmatige uitsteeg, konden zijn woorden de stem van geheel een volk worden’.

Roeping. April. J.M. Kramer houdt een Pleidooi voor Poot, met de bedoeling, een critisch onderzoek in te stellen naar ‘het waarheidsgehalte van de meest voorkomende en dikwijls slechts gedachteloos herhaalde bedenkingen’ tegen zijn gedichten.

Levende Talen. Febr. Cath Ypes bespreekt uitvoerig, in een artikel Het Rapport-1941 en het Gymnasium, die gedeelten, waar het rapport te weinig rekening houdt met de speciale behoeften en eigenaardigheden van het gymnasiale onderwijs. - Willem van Doorn verdedigt in een beschouwing over Dichter en Spreektaal de opvatting dat de dichter zich bij de levende volkstaal dient aan te sluiten: ‘Hadden de tachtigers aandacht besteed aan Burns (in plaats van aan Shelley en Keats) dan waren ze verre gebleven van hun heilloos, vereenzamend gezwoeg’. Volgens sommigen zou de spreektaal banaal zijn, maar ‘het zuiver-eenvoudige en essentiële is nooit banaal’. - Gerlach Royen spreekt nog eens over Het raadsel van paps en mams. Definitief kan hij het raadsel - ook na veelzijdige toelichting - niet oplossen, maar hij voelt het meest voor verkorting uit papsie en mamsie. - S.J. Lenselink schrijft een artikel over De opera ‘Mareike von Nymwegen’, met een libretto, dat een zeer vrije bewerking van ons mirakelspel biedt. De schrijver is de Oostenrijkse dichter Herbert Alberti.

Taal en Leven. Maart. In een vijfde artikel over Filologie en Taalwetenschap bespreekt E. Kruisinga uitvoerig: Als en Dan na de Komparatief, uitgaande van de beschouwing van M. de Vries in het Ned. Wdb. Van belang acht hij het, dat de komparatief vaak niet dient om twee graden van een eigenschap te vergelijken, maar een tegenstelling uitdrukt. Als Vondel later als in dan verandert - en dat niet eens konsekwent - dan doet hij niet anders als een recept toepassen. Ten slotte trekt hij ook een parallel met het Duits en het Engels. - Gerlach Royen bestrijdt in een artikel Nederlands spraakgebruik een criticus die zijn ‘Ongaaf Nederlands’ beoordeeld had. Polemisch is ook zijn artikeltje Van een kool en een geit, gericht tegen ‘de taalzuiveraar

[p. 143]

van De Tijd’. - E. Kruisinga beoordeelt het laatste geschrift van W. de Vries: Iets over de verbreidheid en herkomst van het Fries, en het Nijmeegse proefschrift van J. Kats: Het phonologisch en morphologisch systeem van het Roermondsch dialect.

Tijdschrift voor Ned. Taal- en Letterkunde LXII, afl. 3. C. Minis behandelt De ἀπò Νοινοῦ-constructie, vooral in den Ferguut, waarbij hij allerlei gevallen in het Mhd. en het Mnl. nauwkeurig beschouwt, vooral om na te gaan of de caesuur vóór of na het gemeenschappelijke deel gelegd wordt. - D. Th. Enklaar publiceert Studiën over het Antwerpsche Liedboek. Uitvoerig bespreekt hij het motief van Het liedeken van Sint Jacob, in allerlei redakties. Het blijkt dat ‘ons liedeken het resultaat van invloeden van verschillende zijden is, het meest van de Spaansche versie der legende’. Beknopter wordt Het liedeken van den regenboghe toegelicht. - A.A. Verdenius maakt Opmerkingen over 17de-eeuwse relicten met eu < o, en over ‘een Fries relict’: Oetoe (oerdoe) rakkert. - R. van der Meulen verzamelde weer een lange reeks etymologische Sparsa. - J.M. Schalij (Richard van St. Victor en Hadewychs 10de brief) ontdekte de bron van de zogenaamde tiende brief van Hadewijch en van een traktaat in de Limburgse Sermoenen, nl. de Explicatio in Cantica Canticorum van Richard van St. Victor. Uit een nauwkeurige vergelijking van de drie teksten blijkt dat het oorspronkelijke Mnl. traktaat het zeer verdienstelijke werk is van een onbekende auteur, gelijk Mej. Dr Van der Zeyde reeds betoogd heeft. - C. Minis bespreekt een plaats uit de Heimelykheid der heimelykheden (vs. 1617 vlg.). - A. Zijderveld ontwikkelt in een beoordeling van J.L. Walch's Nieuw Handboek tot de Nederlandsche Letterkundige Geschiedenis zijn bezwaren tegen de opzet en enkele onderdelen van de vier verschenen afleveringen.

Tijdschrift voor Levende Talen IX, afl. 1. In een studie Invloed van het Spaans op de Westeuropese talen geeft J. Delattre o.a. een opsomming van de woorden die uit het Spaans in het Nederlands opgenomen zijn. - G. Vannes gaat Hypercorrectheden in de uitspraak na, nl. De slot-(e)n. - In de rubriek Nederlandse Letteren bespreekt Fr. Closset o.a. de verzen van Raymond Herreman en van Herwig Hensen, de romankunst van Willem Elsschot en een studie van Frans Smits over deze belangrijke Vlaamse romanschrijver.

[p. 144]

Leuvensche Bijdragen XXXIV, afl. 3-4. Steph. Axters gaat in een opstel Hadewijch en de Scholastiek na, in hoeverre de dichteres met de scholastiek bekend geweest kan zijn. - W. Dols publiceert Een handschriftfragmentje van een middelnederlandsch dichtwerk over ‘menschkunde’ en onderzoekt twee zeldzame woorden: Mnl. waye en sweetse. - Gilb. Degroote verzamelde archiefgegevens voor het bewogen leven van de losbandige rederijker E. de Dene (1505-±1578) en publiceert enige gedichten die met zijn biografie in verband staan.

Bijblad. afl. 1-2. L. Grootaers geeft een verslag van het Zuidnederlandsch dialectonderzoek in 1941 en de uitgezonden Vragenlijsten. - H. Draye dringt in een gemotiveerd betoog aan op Een toponymische studie over de wouden boschnamen en over de ontbossching. Uit de reeks Boek- besprekingen vermelden wij die van M. Brauns over Van Mierlo's uitgave van Hadewijchs Strophische Gedichten; van E. Rombauts over G. Kuiper's proefschrift: Orbis Artium en Renaissance (de bronnen van Coornhert) en over Van Mierlo's Theophilus-uitgave; van V. Verstegen over L.C. Michels' proefschrift, en over J.A. Meyers' Taal en Leven; van R.F. Lissens over J.F. Heybroek's proefschrift De Fabel.

Neophilologus XXVIII, afl. 2. Karl Haag publiceert een beknopte taalfilosofische bijdrage, getiteld Der Sprechdenkbau.

Afl. 3. Een artikel van J.H. Scholte: Philipp von Zesen in Frankrijk brengt ook zijn verblijf in Holland opnieuw ter sprake. De studie van C. Soeteman Ueber den isolierten Nominativ heeft eveneens belang voor de Nederlandse zinsbouw. A.G. van Hamel (Arthur van Brittannië en Aneirin) behandelt het vraagstuk van Arthur's historiciteit.

Ons Eigen Erf. Dec. Een uitvoerige studie van L.M. Fr. Daniels O.P. is getiteld Van den seven ghetyden der passiën onses heren.

Museum. Febr. Th. d'Angremond beoordeelt een uitgave van H. Bruch: P.C. Hooft's Boexken van Cornelis Tacitus van de gelegenheit zeeden ende volken van Germanien.

Maart. B. Becker beoordeelt het proefschrift van G. Kuiper: Orbis artium en Renaissance I Cornelius Valerius en Sebastianus Foxius Morzillus als bronnen van Coornhert. J. Heinsius beoordeelt De Statenbijbel en zijn voorgangers van C.C. de Bruin.

C.d.V.