De Nieuwe Taalgids. Jaargang 29

Uit de tijdschriften.
(Juli - Augustus).

De Gids. Juli. A. Cornette prijst de studie van M. Rutten over De lyriek van Karel van de Woestijne.

Aug. Uit de tegenwoordige veelstemmige redaktie klinken twee stemmen: de ene acht de poging om een standaarduitspraak van het algemeen-beschaafde Nederlands vast te stellen ‘verheugend en bemoedigend’; de ‘tegenstem’ stelt ‘de moedertaal boven de grammofoonplaat’. - J.A. Daman publiceert Het verhaal van een schipbreukeling op de Javazee 1751. - Erik Hörnström schrijft over Justus van Effen en Zweden, naar aanleiding van een reisverhaal dat Van Effen in de tweede druk van zijn Misantrope (1726) opnam. - In de Kroniek der Nederlandsche Letteren behandelt Anton van Duinkerken uitvoerig het nagelaten werk van Herman Gorter over de grote dichters, welke proeve van historisch-materialistische geschiedschrijving hij in verschillende opzichten waardeert, ondanks principiële bezwaren.

Groot-Nederland. Juli. Max Kyzer beoordeelt De Nieuwe Esopet van Karel van de Woestijne.

[p. 381]

De Stem. Juli-Aug. Antonie Donker geeft een beschouwing over Nederlandsch volkskarakter en literatuur. - Dirk Coster schrijft een fel-afbrekende kritiek op de roman Bint van F. Bordewijk (Bint, of de kroning der schoften). - W. van Ravesteyn (Een afscheidsrede) toont zich onvoldaan over de wijze waarop Albert Verwey zijn professoraat opvatte.

Stemmen des tijds. Juli. C. Tazelaar bespreekt Twee literaire reisbeschrijvingen ,stilistisch verwant met de ‘filmische roman’ en de ‘vitalistische roman’, n.l. Van Vrijheid en Dood door A. den Doolaard en Tusschen Keulen en Parijs van Albert Kuyle.

Aug. J. van Ham bespreekt het proefschrift van C.C. de Bruin over Middelnederlandse vertalingen van het Nieuwe Testament.

Opbouw. Aug. W.L.M.E. van Leeuwen wijdt een nieuwe reeks van zijn Literaire beschouwingen (XII) aan Nieuwe verzenbundels van de verschillende generaties sinds 1880. Het eerste gedeelte gaat over de dichtergroep van ‘De Beweging’.

Opwaartsche Wegen. Juli. P.H. Muller beoordeelt Een christelijke crisis-roman van Dingena de Pater, getiteld Vechters.

Aug. Een uitvoerig opstel van H. Barendregt is gewijd aan De lyriek van Henr. Roland Holst- Van der Schalk. - K. Fokkema geeft een Friese kroniek over 1933 en 1934. - H. de Bruin prijst de roman Bartje van Anne de Vries, onder het opschrift Zo is het leven.

Roeping. Juli. De derde van de Pentekeningen of geschreven portretten, door F. van Oldenburg Ermke behandelt Slauerhoff, als zwerver en zoeker. - Gerard Knuvelder eert Albert Verwey zijn aftreden als hoogleraar (Een voltooid professoraat).

Aug. P. van der Meer de Walcheren geeft Aanteekeningen over litteratuur en leven, naar aanleiding van Vriendschappen, door Elisabeth Zernike, Schaduw der bergen door Anthonie Donker en de brieven van Fr. van Eeden aan Henri Borel.

Dietsche Warande en Belfort. Juni. In De keur op echtheid spreekt A.J.D. van Oosten over het wezen van de moderne poëzie, die zich niet hult in fraaie vormen, maar heftig bewogen wordt van een innerlijk leven. In de Poëzie-kroniek bespreekt P.G. Buckinx verzen van M. de Doncker en van Paul de Vree.

[p. 382]

De Vlaamsche Gids. Juli. Paul de Rijck besluit zijn studie over Van Ostaijen, fascinerend Dichter, waarin alle werken van deze schrijver beknopt besproken worden.

Leuvensche Bijdragen XXVI, afl. 3 en 4. A. Carnoy geeft nieuwe opvattingen over De etymologie van den naam ‘Leuven’. - J. Gessler publiceert een tweede reeks opmerkingen Over oude woorden en uitdrukkingen (savoer, cadassen of versalen, catel). - L. Grootaers polemiseert, onder het opschrift Botanie en Taalwetenschap, tegen Van Ginneken, die zich geringschattend uitgelaten had over de Leuvense inzameling van dialektmateriaal.

Bijblad. J. Leenen beoordeelt Die niederfränkischen Mundarten im Nordosten der Provinz Lüttich van W. Welter; R.F. Lissens beoordeelt het Essay over Karel van de Woestijne van M. van de Voorde en het proefschrift van M.M. Prinsen: De Idylle in de Achttiende Eeuw.

Tijdschrift voor Ned. taal- en letterkunde LIV, afl. 2-3. J.W. Muller besluit zijn breed opgezette Reinaert-studiën, waarin hij de nieuwe gegevens van Stracke en Van Mierlo aan een kritisch onderzoek onderwerpt. Hun argumenten voor een vervroegde datering hebben hem niet overtuigd. Wel acht hij het mogelijk dat de tegenwoordig bekende redaktie berust op een of meer omwerkingen van oudere, wellicht twaalfde-eeuwse teksten, maar vooral op stilistische gronden houdt hij vast aan de oude tijdsbepaling: een tekst uit de twaalfde eeuw zou een meer archaïsche woordvoorraad, een ouderwetser versbouw, een minder rijke en lenige taal vertonen. - D.Th. Enklaar geeft een rijk gedokumenteerde studie over de Middeleeuwse zwervers, bedelaars, landlopers, waaronder ook studenten en zoons van goeden huize. In litteraire bronnen vindt men ze getypeerd als Broeder Aernout, broeder Everaert en zuster Lutgaert. - A. Zijderveld bestudeerde De poëzie der tachtigers in het licht van het symbolisme, om aan te tonen ‘dat onze literatuur evengoed “symbolisme” heeft gekend als de Franse’. - K. Fokkema onderzocht De Friese woorden bij Kiliaan met de bedoeling om de betrouwbaarheid van Kiliaan te toetsen. ‘Voor ongeveer de helft (van de 124 woorden) zijn Kiliaan's opgaven, met de nodige restricties, betrouwbaar. Stelt men zich op 't standpunt van Kiliaan en verstaat men onder “fris”: in friese streken in gebruik, dan wordt de verhouding veel gunstiger.’ - J.J. Salverda de Grave

[p. 383]

behandelt de uitdrukking ‘Op de eerste plaats’: hij betwijfelt of ‘in de eerste plaats’ op navolging van het Frans zou berusten.

Onze Taaltuin. Juli. Jos. Schrijnen wijst op de betekenis en de werkzaamheden van het derde internationale linguïstenkongres, waarvan de Handelingen onlangs verschenen zijn (Contemporaine taalkunde). - J. van Ginneken levert een dergelijke bijdrage over De taalgeografie op het Groningsche Philologencongres. - G.S. Overdiep beoordeelt een aantal Taalboeken uit de jongste tijd. - A. van Gerwen vermeldt Oost-Brabantsche boerderijtermen, n.l. ‘de lokwoorden voor de huisdieren’. - Jac. van Ginneken bespreekt Eenige merkwaardige stellingen over de genealogie en de typologie der talen, opgenomen bij het proefschrift van Jo Wils.

Aug. Jac. van Ginneken schrijft een artikel over De namen Brabant en België, een keerpunt in de Europeesche kleederontwikkeling. In de naam Belgen en in Brabant zoekt hij het Keltische brâca: broek; daarna volgt hij de ontwikkeling van de termen voor broek en kous in de Romaanse talen, het Engels, het Duits en het Nederlands. - G.S. Overdiep vervolgt zijn studie Over Potgieters litteraire vormen door een fragment uit zijn Novelle? stilistisch te ontleden. Eveneens vervolgt hij zijn overzicht van hedendaagse Taalboeken. - J. Wils bespreekt twee boeken over voordrachtkunst (Klinkende rhythmen van Chr. Kroes-Ligtenberg en Spreekkoren van J. Bogaerts S.J.); B. van den Eerenbeemt beoordeelt het proefschrift van Cath. Ypes: Petrarca in de Nederlandse letterkunde.

Tijdschrift voor Zielkunde en Opvoedingsleer. Juli. Een uitvoerig artikel van Zr. M. Alfons behandelt Vondel als opvoeder.

Levende Talen. Juni. In een artikel Comparatistische dogmatiek bestrijdt J.E. van der Laan de mening o.a. van Petersen, dat van vergelijkende litteratuurgeschiedenis eigenlijk niet zou kunnen worden gesproken. Juist voor onze letterkunde acht hij comparatistische studie van veel belang. - A.J. Schneiders betoogt dat van een regeling der ‘tussenletters’ in samenstellingen geen sprake kan zijn, omdat alleen het beschaafd gebruik mag beslissen. - C. de Boer (Nogmaals: de Franse naamvallen) verdedigt zich tegen de bezwaren, door Gerlach Royen in de vorige aflevering geopperd. - W. Kramer beoordeelt het proefschrift over Herman Gorter van T.J. Langeveld-Bakker;

[p. 384]

H.W.J. Kroes beoordeelt de studie over De Geheimtalen van J.G. Moormann; A. Zijderveld het leesboek De Kern door W. van den Ent en W.H. Staverman; R. Kuitert de bundels Taalstudie en Stijloefening van W. Kramer; M.J. Langeveld de Kleine volledige Taalcursus van H.L. van Beekbergen.

Neophilologus XX, afl. 4. J.A. van Praag wijst op Nog een bron van L. van Bos' Dordrechtsche Arcadia en Suydt Hollantsche Thessalia. - D. de Vries besluit zijn opstel over De vergelijkende literatuurstudie, waarin hij enige principiële vragen behandelt.

Vondel-kroniek VI, nummer 3. Als curiosum wordt een dokument afgedrukt, waaruit blijkt hoe Koopman Vondel bestolen werd. - B.H. Molkenboer publiceert een voordracht over Vondels Keulsche jaren, waarin o.a. de germanismen uit Vondels vroegste werken worden opgesomd. - B. van den Eerenbeemt vervolgt zijn studie over Vondel en Engeland. - Een reeks Kantteekeningen besluit de aflevering, waarbij o.a. Naklanken van Hooft bij Vondel, opgetekend door J.W. Muller.

Tydskrif vir Wetenskap en Kuns. Mei. J. du Plessis Scholtz zocht Afrikaanse geskrifte in ou Kaapse koerante en tydskrifte. - G.H. van Rooyen verzamelde merkwaardige Zoeloe-spreekwoorde. - G. Dekker beoordeelt het boek over Willem Kloos van K.H. de Raaf; E.J. Conradie een keuze van Opstellen uit die Hollandse Spectator, met inleiding, aantekeningen en woordenlijst uitgegeven door W.J.B. Pienaar.

Kultuurleven. Jaarg. VI, afl. 2. Stephanus Axters O.P. vervolgt zijn studie over de Geschiedenis der Nederlandsche scholastieke vaktaal. Hierbij komen naast de latere mystieke teksten (o.a.H. Herp, de Tauler-vertalingen) ook de woordenboeken (Kiliaan) ter sprake.

Ons Eigen Blad. Juni. Als aanvulling van zijn Pronominale Problemen geeft Gerlach Royen nieuw materiaal in een artikel Hij met haar in Noord en Zuid.

Museum. Juli. J. Prinsen beoordeelt het boek van K.H. de Raaf over Willem Kloos.

C.d.V.