De Nieuwe Taalgids. Jaargang 29

Uit de tijdschriften. (Januari - Februari).

De Gids. Jan. Het artikel van A. Jager: De weg der werkelijke ontwikkeling. Een voorstel tot vereenvoudiging van het taalonderwijs brengt minder nieuws dan de titel zou doen verwachten.

Febr. In de Kroniek der Nederlandsche Letteren beoordeelt Anton van Duinkerken de romans Orkaan bij nacht van Albert Helman, Jonas van Albert Kuyle en Bint van F. Bordewijk, waarbij hij vooral de laatste prijst als vernieuwer van het proza.

De Nieuwe Gids. Febr. Behalve enige Nieuwe-Gids-correspondentie ontwikkelt W. Kloos zijn bekende gedachten over Het wezen van het Dichterlijke.

Groot-Nederland. Jan. De musicus Wouter Paap schrijft over Dichtkunst en Muziek, naar aanleiding van Paul van Ostayen's Self-defense, waarin hij opmerkelijke overeenkomsten ziet met de moderne muziek.

Febr. P. Geyl betoogt in een artikel Bilderdijk als geschiedschrijver, in lijnrechte tegenstelling met de brochure van K.H.E. de Jong, dat het geschiedwerk van deze dichter ‘hoofdzakelijk het voortbrengsel was van zijn kleinste, van zijn meest aan de tijd gebonden vooroordeelen en grieven’.

De Stem. Jan. F. van Oldenburg Ermke geeft een beschouwing over Jacobus van Looy of de kleuren van Holland, waarin hij aantoont dat ‘Van Looy de wereld beleefde als kleur’. - Dirk Coster noemt een artikel over G. Walschap's roman Celibaat: ‘Op zoek naar de Charitas’. - In de Poëziekroniek beoordeelt Anthonie Donker o.a. Berijmd Palet van S. Vestdijk en Vrouwendienst van W. Hessels.

[p. 142]

Febr. De Poëziekroniek van Anthonie Donker is gewijd aan de Nieuwe Gedichten van Martinus Nijhoff, waarin hij een ‘terugkeer tot de aarde, tot de wereld’ opmerkt.

Stemmen des tijds. Jan. Het artikel van K. Heeroma over Gorters dichterschap is geschreven naar aanleiding van de beide dissertaties van J.C. Brandt Corstius en van T Langeveld - Bakker - C Tazelaar beoordeelt Nieuwe boeken uit het oude jaar, n l. romans van A. den Doolaard, Jef Last, Alie van Wije-Smeding en K.H.R. de Josselin de Jong.

Febr. C. Tazelaar beoordeelt De trilogie van Johan Fabricius, die hij, ondanks morele bezwaren, waardeert als ‘een literair werk van beteekenis.’ W.A.P. bespreekt met bewondering het gedicht Maria Lecina van Werumeus Buning.

Opwaartsche Wegen. Jan. H. de Bruin (Donker en Licht) bespreekt de bundel Gebroken Licht van Anthonie Donker, vervolgens de roman Eroïca van Theun de Vries. - Van Ham beoordeelt een kleine bundel verzen van zeven jonge christelijke dichters, De Kinkhoorn, bestemd voor een eerste kennismaking.

Febr. Roel Houwink bespreekt De dans om de galg van Fabricius en de roman Wat blijft van H. de Bruin, als een veelbelovend debuut van een christelijk auteur.

Roeping. Jan. De rubriek Nederlandse letterkunde brengt een aantal beknopte boekbeoordelingen van Gerard Knuvelder, over poëzie van M. Nijhoff en Jan Engelman, en over de laatste romans van J. van Schaik - Willing, Arthur van Schendel, Albert Helman, Antoon Coolen en F. Bordewijk. - Ook F. van Oldenburg Ermke geeft enige boekbesprekingen, onder de titel Mensen en massa's.

Febr. Herman Oosterwijk schrijft Over het dichterschap van Alice Nahon.

Dietsche Warande en Belfort. Jan. In de rubriek Vlaamsche Letteren beoordeelt U. van de Voorde de romans Harry van Aug. van Cauwelaert en De gele roos van Lode Zielens, die samen ‘een beeld van de structuur van geest en leven in dezen tijd geven.’

Neophilologus XX, afl. 2. V. Šklovsky bepleit, in zijn Considérations theoriques sur la conception d'un dictionnaire het opnemen van ‘syntagmes’ (syntaktische groepen, te onderscheiden van ‘idiomatismes’) in plaats van losse woorden. - J.A. van Praag

[p. 143]

onderzocht De bron van Glazemaker's ‘De deugdelijke vrou’, n.l. een Katholiek werkje van R.P. Du Bosc. - R.J. Dam geeft een artikel over De leer van de analogie der taal bij Tib. Hemsterhuis.

Onze Taaltuin. Jan. In het artikel Wat is taal? geeft Jac. van Ginneken de gedachte weer, die bij hem opkwamen toen hij Bühler's jongste werk over Sprachtheorie gelezen had. - G.S. Overdiep bespreekt het proefschrift van S. van der Meer (Coornhert en de Renaissance) en vervolgt zijn studie over Het Katwijksch met intersessante beschouwingen over ‘De analytische zinsvorm’, ‘de korte zinsvorm’ en de woordschikking. - H.L. Bezoen schrijft een en ander over verklaring van uitdrukkingen, naar aanleiding van Zoo dronken als een kraai. - Jac. van Ginneken meent ook in Nederlandse dialekten bij het gebruik van aanspreekvormen Mannen- en vrouwentaal te kunnen onderscheiden. - G.S. Overdiep vestigt de aandacht op De Vriend des Vaderlands (1832-1835) als voorloper van de Muzen.

Febr. In een artikel over Standaard-Nederlandsch beweert G.S. Overdiep ‘dat wij ons, bij het spreken van een algemeengangbaren taalvorm, richten naar de geschreven taal’. Voor de taal-onderwijzer is ‘onderwijs in de geschreven taal’ primair. Voor Zuid-Nederland meent hij - in tegenspraak met deskundige Vlamingen als Blancquaert - dat ‘niet een genormaliseerde uitspraak, maar een “uniforme”, algemeene schrijftaal voor “ambtelijk” verkeer, pers en wetenschap, noodig is voor een “beschaafden levensvorm” der Vlamingen.’ - Een breed opgezet artikel van J. van Ginneken handelt over De correlatie van harde en weeke medeklinkers in het Oud- en Nieuw-Nederlandsch. - G.S. Overdiep vervolgt zijn bijdrage over Het Katwijksch en zijn opstel over Coornhert en de Renaissance, naar aanleiding van het proefschrift van Th. Weevers over de ‘Dolinghe van Ulysse.’ - G. Offermans wijst er op, dat jij en je in de achttiende eeuw als aanspreekvormen zich nog krachtig gehandhaafd hadden.

Vondelkroniek VI, nummer 1. B.H. Molkenboer herdenkt Vondels vrouw en haar betekenis in het leven van de dichter. - Ben Albach gaat De tooneelloopbaan van den Gijsbreght na, sinds de opvoeringen in de zeventiende eeuw; de bijdrage is geïllustreerd door een viertal afbeeldingen van décor. - Jos. J. Gielen meent Een onbekend sonnet van Vondel op Hugo de Groot gevonden te hebben, in een pamflet van Nicolaes van Reigersberg. De

[p. 144]

aflevering besluit met een reeks Kantteekeningen, deels een ‘nalezing’ van J.F.M. Sterck.

Paedagogische Studiën. Febr. Langeveld's proefschrift over Taal en Denken gaf A. Reichling S.J. aanleiding tot een artikel over De theorie der grammatica en de didactiek.

Levende Talen. Febr. De inleiding over de praktijk van het literatuuronderwijs in de hoogste klassen voor Frans, Duits en Engels zijn, ter vergelijking, ook voor neerlandici leerzaam. In de Nederlandse sectie behandelde A.J. de Jong Gebruik en schrijfwijze van samenstellingen en ontleningen. - A.J. de Jong beoordeelt het proefschrift van Mej. Dr. Jongejan; M.J. Langeveld schrijft over Bühler's Sprachtheorie.

Ons Geestelijk Erf IX. H. Dorrestein S.C.J. publiceert een voordracht over ‘Der kerken claghe’ in haar wisselende vormen en beteekenis, waarin hij nagaat hoe Middeleeuwse dichters en mystici uitten hun grieven tegen ingeslopen misbruiken en zonden in de Kerk. - L. Reypens (Het toppunt der beschouwing naar Jan van Leeuwen) vindt bij ‘de goede coc’ daaromtrent dezelfde leer als bij zijn meester.

Tijdschrift voor Taal en Letteren. Jan. Deze aflevering is gevuld met een uitvoerig Register van Jaargang I-XX (1913-1933).

De Nieuwe Gemeenschap. Jan. Gerlach Royen publiceert de volledige tekst van zijn rede over Spellingstrijd en Spellingvrede, in December te Amsterdam uitgesproken. Als uitvoerige inleiding wordt daarin de ontwikkeling van het schrift nagegaan.

Ons Eigen Blad. Jan. Een leerzame taalles geeft Gerlach Royen onder het opschrift Aunty Ellen en andere.... stijlmonsters, naar aanleiding van de stijl van een medewerkster aan De Maasbode.

Febr. Gerlach Royen beoordeelt Nieuwe Woordenboeken en ontwikkelt daarbij zijn bezwaren tegen de inleiding op het Woordenboek van A.J. de Jong en Elzinga.

Museum. Jan. A. Zijderveld beoordeelt het proefschrift van S. van der Meer: Bijdrage tot het onderzoek van klassieke elementen in Coornhert's Wellevenskunst. - G. Kazemier beoordeelt het proefschrift van G. Stuiveling: Versbouw en ritme in de tijd van '80.

Febr. J.W. Muller beoordeelt de Elckerlijc-Studiën van L. Willems. - A.A. van Schelven beoordeelt Edw. Rombaut's boek over Richard Verstegen.

C.d.V.