De Nieuwe Taalgids. Jaargang 29

[p. 44]

Uit de tijdschriften.
(November - December).

De Gids. Nov. Drie redakteuren spreken zich in verschillende geest uit over de nieuwe spelling, ten bewijze dat de Gids ten opzichte van dit vraagstuk geen ‘gids’ kan zijn. In de Kroniek spreekt Anton van Duinkerken over Dichters en hun wereld, waarbij ter sprake komen: Stuiveling, Kemp, Marsman, Donker, Greshoff, Elsschot en Van Nijlen.

Dec. Anton van Duinkerken's kroniek is gewijd aan de Tuin van Eros, van Jan Engelman.

De Nieuwe Gids. Nov. W. Kloos behandelt nog eens De kwestie Vosmaer-Kloos, naar aanleiding van Stuiveling's proefschrift. Op grond van twee gepubliceerde brieven eist hij voor zich de eer op, tot de uitgave van Perk's gedichten de stoot gegeven te hebben. - De Nieuwe-Gids-correspondentie wordt in deze aflevering vervolgd.

Des. Max Kijser ziet in Stuiveling's proefschrift niets anders dan ‘kleinzielige haarkloverijen’; smalend noemt hij de schrijver ‘De would-be accountant van Tachtig’. Bovendien verwijt hij hem, Kloos niet genoeg geëerd te hebben. - Opnieuw volgt enige Nieuwe-Gids-correspondentie.

Groot-Nederland. Nov. Elisabeth Zernike wijdt een waarderende beschouwing aan de persoon en het werk van Augusta de Wit. - Greshoff beoordeelt gunstig de bloemlezing uit revolutionaire poëzie, die I. van de Velde uitgaf onder de titel Het Eeuwige Vuur.

De Stem. Nov. Dirk Coster beoordeelt de roman Kaas van Willem Elsschot, en geeft een uitvoerige, van grote waardering getuigende karakteristiek van Felix Timmermans. In de Poëziekroniek behandelt Anthonie Donker de laatste verzen van Marsman: Porta nigra. De beoordelaar meent dat in deze verzen steeds meer het eigenlijke wezen van de dichter zich openbaart: ‘Marsmans vurigste en helderste verzen zijn niet wat hij wàs. doch wat hij wìlde zijn’. Bewondering toont Donker voor de

[p. 45]

kleine frisse bundel Stabielen en passanten van Pierre Kemp. - In het Critisch Bulletin bespreekt A. Donker een Rotterdamse roman uit het familie- en zakenleven, nl. De slinger van den tijd door J.M. IJssel de Schepper-Becker.

Des. In het Critisch Bulletin vindt men o.a. een beoordeling van Arthur van Schendel's Herinneringen van een dommen jongen, door R. Blijstra, en van A. den Doolaard's Orient Express door C.J. Kelk.

Stemmen des tijds. Nov. L.H. Stronkhorst schrijft een polemisch artikel over Albert Helman, naar aanleiding van de roman ‘Waarom niet’.

Dec. W.A.P. Smit schrijft waarderend over de bewerking van een oeroud Soemerisch-Babylonisch epos Gilgamesj, door Jan Eekhout.

Opwaartsche Wegen. Nov. H. de Bruin beoordeelt Albert Helman's ‘Waarom niet’, dat hij als geheel mislukt acht, ondanks waardevolle détails. - Een uitvoerig opstel schrijft J.M.Ph. Uitman Bij Marsman's nieuwste verzenbundel ‘Porta nigra’, met het motto ‘Het vitalisme is nog niet uitgewoed’. Hij beschouwt Marsman ‘nog altijd als de grootste “dichter” van een na-oorlogs letterkundigen-geslacht.’

Roeping. Nov. In de rubriek Nederlandse Letterkunde beoordeelt G. Knuvelder de ‘sociale roman’ De menschen meenen het goed met de menschen, van Maurits Dekker, de roman Celibaat van Gerard Walschap, en twee verzenbundels: Porta nigra van H. Marsman en Gebroken licht van Anthonie Donker. - Van Oldenburg Ermke beoordeelt Orient Express van A. den Doolaard

Dec. F. van Oldenburg Ermken kondigt, in een artikel Een spiegel der eenheid, een verzamelwerk aan, getiteld Katholische Leistung in der Weltliteratur der Gegenwart, waarin Gerard Knuvelder een overzicht geeft van de Nederlandse, en Wiens Moens van de Vlaamse letterkunde. - F.A. Brunklaus karakteriseert Albert Kuyle en Pater Schreurs als De Nar en de Dichter: van de eerste beoordeelt hij de bundel Alarm, van de tweede een uitgelezen verzameling gedichten.

Den Gulden Winckel. Nov. In de Kroniek van het Proza schrijft Gerard van Eckeren met veel lof over Orient Express van A. den Doolaard, die ‘buiten den kring getreden is’ van

[p. 46]

de schrijvers die zich tot eigen land beperken. - W.A. Kramers beoordeelt De smalle mens van E. du Perron, een bundel dagboekbladen, essays en beschouwingen.

Dec. G. van Eckeren (Kroniek van het Proza) beoordeelt de roman Sofie Blank van Jeanne van Schaik-Willing. - H.W. van Tricht beschuldigt De Raaf, naar aanleiding van zijn Kloosbiografie, van ‘Legendevorming om Kloos’: in het biezonder geeft de biograaf een onjuiste voorstelling van de verhouding tussen Kloos en Van Eeden. - De Kroniek der Poëzie, van J.C. Bloem, handelt over Henriette Roland Holst (Tusschen Tijd en Eeuwigheid) en Boutens (Hollandsche Kwatrynen).

Tijdschrift voor Taal en Letteren XXII, afl. 4. Ed. Fraussen O.F.M. behandelt, onder het opschrift ‘Voorwaardelijke wijs’, de Modaliteit van de werkwoordelijke vormen met ‘zou’, waarin alle gevallen van deze constructie nauwkeurig nagegaan en gerangschikt worden. - G.A. Nauta bespreekt Het zonnelied van St. Franciscus in het Nederlandsch en vergelijkt daarmee de verheerlijking van de zon bij latere Nederlandse dichters. - Jos. J. Gielen beoordeelt het proefschrift van M. Langbroek over Liebe und Freundschaft bei Klopstock und im niederländischen empfindsamen Roman.

Levende Talen. Dec. A. Zijderveld trekt Een les uit de spellingstrijd van deze zomer, nl. dat de docenten in het Nederlands de plicht hebben bij hun oudere leerlingen de fundamentele begrippen van taal en spelling te verhelderen en te verdiepen. - L.J. Corbeau schrijft over De studie der Franse grammaire, in moderne zin. - R. Kuitert bespreekt het proefschrift van M.J. Langeveld over Taal en Denken.

Tijdschrift voor Ned. taal- en letterkunde, LIII, afl. 4. D.C. Hesseling bestrijdt in een artikel Africana een jonge Duitser, J. Wittman, die in zijn dissertatie: Die Sprachgeschichtliche Entwicklung des Deflexionstypus im Afrikaans (Bonn 1928) opnieuw de ‘spontane ontwikkeling’ van Afrikaans uit Nederlands aanneemt. - D.H. Smit publiceert Eenige brieven van Johan van Heemskerck in het archief der familie Van Foreest. - K.Heeroma geeft een beschouwing over Het Zeefrankies, waarbij hij afwijkt van de beschouwing van Van Wijk: het Veluws en oostelijk Utrecht rekent hij er niet toe, maar wel het Noord-Hollands met de dialekten van de eilanden. - A.M.E. Draak (De Nederlandsche

[p. 47]

Ferguut-uitgaven en de variantenlijst van Martin) wijst er op, dat de Dietse Ferguut-vertaler vaak ten onrechte verdacht is van vrije of onjuiste weergave: hij volgde dan een afwijkende Franse tekst. - J. de Vries zet zijn Studiën over Germaansche mythologie voort met een bespreking van Warf en Werf. - Paul de Keyser verschaft uit Brusselse archivalia Nieuwe gegevens omtrent Colijn Callieu (Coellin), Jan de Baertmaker (Smeken), Jan Steemaer (Percheval) en Jan van den Dale. Interessant is zijn veronderstelling dat de Brusselse stadsrederijker Colijn de auteur zou zijn van de zeven Bliscappen en tevens van de Spieghel der minne, terwijl de Brusselse Smeken wellicht te vereenzelvigen is met de auteur van het Bredase mirakelspel. - A. Kessen verzamelde gegevens Over de taal der oudste Limburgse niet-literaire bronnen, uit dertiende- en veertiende-eeuwse oorkonden. - A.E.H. Swaen schrijft over Blindhokken; M. Schönfeld over het woord Gans, terwijl H.F. Wijnman aantoont dat de dichter Reyer Anslo enige tijd lakenkoper geweest is.

Onze Taaltuin. Nov. G.S. Overdiep bestudeerde Het Katwijksch, niet alleen als dorpstaal, maar tevens als visserstaal. - Jac. van Ginneken publiceert een met kaartjes toegelichte studie over De oud-Nederlandsche umlaut en de mouilleering, waarin hij ‘de krioelende mouilleeringsresten in onze tegenwoordige Zuiden Noord-Nederlandsche dialekten opspoort, om hieruit onze Nederlandsche Umlautgevallen te verklaren’. - A. Weynen onderzocht De zintuigelijke gewaarwordingen bij de Israëlieten in onze letterkunde, nl. bij Da Costa, Heijermans, Querido en Is. de Haan.

Nov. A. Weynen vervolgt het bovengenoemde artikel; G.S. Overdiep besluit zijn studie over Het Katwijksch. - Jac. van Ginneken bespreekt, naar aanleiding van een Finse studie, Staande uitdrukkingen die van verre komen, voor een deel ‘Lehnübersetzungen’. - In een artikel Huizinga en Marchant neemt Van Ginneken zijn in 1933 verloochende ‘Grondbeginselen’ weer geheel voor zijn rekening, en verzet hij zich hartstochtelijk tegen de verderfelijke nieuwe spelling. - A. Weynen bespreekt een bundel Limburgse Spreekwoorden en Gezegden van W.H. Bours.

Verslagen en Mededeelingen der Kon. Vlaamsche Academie. Febr. Felix Timmermans levert een novellistisch gekleurde

[p. 48]

bijdrage over Breugel: Een veronderstelling. - Em. de Bom herdenkt de verdiensten van Jan Oskar de Gruyter voor het Vlaamse toneel. - J. van Mierlo (Over Hadewych naar aanleiding van een dissertatie) oordeelt zeer ongunstig over het proefschrift van M. van der Zeyde, waarin hij niets nieuws weet te vinden.

Maart. J. Vercoullie bespreekt De Germaansche etymologieën in den ‘Dictionnaire général.’ - M. Sabbe behandelt Vreugdezangen bij het tijdelijk verdrijven der Barrière-garnizoenen in 1745. - Leonard Willems oppert in zijn Maerlantstudiën onderstellingen over het leven van de dichter, en stelt in de Reinardiana vernuftige emendaties voor.

April. A. Carnoy bespreekt de Reduplicatie in kindertaal, in verband met de reduplicatie in het algemeen. - Herman Teirlinck geeft verslag over Een tweede exemplaar van de Plantiniaansche Reinaert-uitgave (1566), door hem ontdekt. - H. Obreen en A. van Loey bezorgden De oudste Middelnederlandsche Oorkonden, voor onderwijs en eigen studie verzameld en naar het oorspronkelijk uitgegeven. Bij elke oorkonde vindt men zowel Philologische als Geschiedkundige aantekeningen, terwijl registers van persoonsen plaatsnamen en een uitvoerig glossarium toegevoegd zijn. Deze nuttige uitgave (140 blz.) is ook afzonderlijk verkrijgbaar.

Dietsche Warande en Belfort. Nov. Het artike! De Gothiek van Urbain van de Voorde is een hoofdstuk uit zijn boek Ruusbroec en de Mystiek.

Dec. P. Oomes geeft ‘persoonlijke herinneringen’ aan Persijn in Holland.

Museum. Nov. K.H.E. de Jong beoordeelt het proefschrift van R. Schokker over Bilderdijk en Duitschland.

Des. Jos. Mansion beoordeelt de studie van W. Welter: Die niederfränkischen Mundarten im N.O. der Provinz Lüttich. P. Leendertz beoordeelt de dissertatie van W. Friedrich: Der lateinische Hintergrund zu Maerlants ‘Disputacie’; A. Kluyver beoordeelt het Bronnenboek der Geheimtalen van J.G.M. Moormann.

Ons Eigen Blad. Nov. Gerlach Royen betoogt in een polemisch artikel De n-bacil en de n-paskwil nogmaals dat ‘in geen enkel dialekt de mannelikheids-n ooit dienst doet als naamvalsonderscheiding.’

C.d.V.