De Nieuwe Taalgids. Jaargang 20

Uit de tijdschbiften. (Januarie-Februarie).

De Gids. Jan. Frans Erens schrijft Over Van Deyssel's ‘Men Liefde’, waarvan het tweede gedeelte hem minder bevredigt dan het eerste: ‘de auteur heeft zich geleidelik te veel laten gaan en is de dupe geworden van. zijn virtuositeit’. Ook de stijl begint dan aan overlading te lijden.

Febr. N. van Wijk geeft een Herinnering aan W.G.O. Bijvanck. - M. Nijhoff is in een uitvoerig artikel Peinzende over ‘Kleine Inez’.

De Nieuwe Gids. Febr. In deze aflevering zijn een vijftal brieven van Potgieter aan Kneppelhout (1838 en 1844) opgenomen.

[p. 109]

Groot-Nederland. Jan. In een opstel Zuster Bertken en de Noord-Nederlandsche renaissance maakt D. Th. Enklaar bezwaar tegen het kontrast dat gezocht wordt tussen het M.-E. ascetisme van zuster Bertken en de opkomende renaissance-beschaving. Zij is van één geest met de moderne devotie en dient z.i. ‘eerder gerekend te worden tot de voorloopers van den nieuwen dan tot de heksluiters van den ouden tijd.’ - F.H. Fischer schrijft over Aïlarrl Pierson, naar aanleiding van Boersema's proefschrift, dat hij weinig waardeert.

Febr. P.N. van Eyck opent in dit tijdschrift zijn rubriek Dichters en Gedichten met een uitvoerige beschouwing over J.C. Bloem.

De Stem. Febr. In de rubriek Nederlandsche Litteratuur bespreekt Urbain van de Voorde Nijhoff's Vormen. - H. Marsman schrijft Over Marnix Gijsen.

Stemmen des tijds. Jan. In een opstel over Multatuli en de koloniale politiële stelt P.A. Diepenhorst de vraag: ‘Was Multatuli een der wegbereiders voor recht en gerechtigheid?’ Zijn besluit is ‘weigert eer aan het genie, dat misbruik maakt van zijne gaven!’ -

Febr. De Literaire Kroniek van C. Tazelaar brengt bespreking en aankondiging van een lange reeks werken op litterair-histories en belletristies gebied.

Roeping. Jan. Henri Bruning begint een opstel over Kunst en Kunstenaar, waarin hij wil aantonen dat ‘de renaissance-ideologie de geesten hoeft en houdt vertroebeld’ en in strijd is met ‘een katholieke levenshouding’. - In de rubriek Geestelike ervaringen verkondigt M. Molenaar de lof van Frederïlc van Meden, naar aanleiding van van jongste uitgave Langs den Weg.

Febr. Henri Bruning vervolgt zijn breed opgezet artikel over Kunst en Kunstenaar.

Studiën. Tijdschrift voor godsdienst, wetenschap en letteren. Jan. Bern. van Meurs verdedigt in een artikel Spellen en stellen de nieuwere taalbeschouwing en de vereenvoudigde spelling, waarvan sommigen ten onrechte stijlontaarding verwachten, ‘want de waarde van den stijl ligt niet in den uitwendigen vorm van het schrift, maar in de diepte en bewogenheid van den geest.’

[p. 110]

Opwaartsche Wegen en Opgang. Febr. W. ten Kate Jzn. wijdt een artikel aan C.S. Adama van Scheltema en ‘De Tors’, waarin hij aantoont hoe ‘Liefde en Schoonheid, daad en droom, de elementen die in zijn leven immer strijdend aanwezig waren, zich in “De Tors” tot een laatsten strijd scherp tegenover elkaar stelden, elkander afstootend en toch hakend naar vereeniging.’

Den Gulden Winckel. Jan. Een uitvoerig vraaggesprek van G.H. Pannekoek met Wies Moens bevat veel merkwaardigs over de dichter zelf en over moderne Vlaamse poëzie. - De Kroniek van het Proza, door Gerard van Eckeren, behandelt De Ajspraak, van A. Roland Holst; de Kroniek der Poëzie, door Henrik Scholte, is gewijd aan Marnix Gijsen.

Febr. Pannekoek's vraaggesprek is gericht tot Johan Koning en betreft de Koloniale Literatuur. - Wybo Meyer bespreekt Troelstra als Friesch Dichter. - Jan de Vries kondigt Nieuwe hoehen over Folklore aan, n.l. een Stamboek der Saksische bevolking en Pierre Kemp's Limburgs Sagenboek. In de Kroniek der Poëzie bespreekt Henrik Scholte Henri Bruning.

Volkslunde XXX, afl. 4-6. Jan de Vries wijdt een bespreking aan Het Oost-Indische sprookje van den Gulzigaard. - Als proeve van grove volkshumor geeft P. de Keyser de tekst van Het kluchtig Sermoen van Bacelms, naar een druk uit het midden van de 19de eeuw. - Maurits de Meyer maakt kritiese aantekeningen • bij een studie van Lutz Mackensen over het sprookjesmotief van Janneken en Mieken, waarin hij de theorie van de Finse school bestrijdt. Victor Meyere vervolg; de Vlaamsche Sprookjes (LI-LXII). - Jozef Cornelissen deelt varianten mee van het woord ‘wierel’ (godspenning). - Victor de Meyere huldigt Isidoor Teirlinck als folklorist.

Leuvensche Bijdragen XVII, all. 3-4. A. Carnoy behandelt Le sapin dans la toponomie belge. - A. Burssens deelt een twintigtal kleine exempelen mede uit Dboec der voorsienicheyt, waarvan hij twee handschriften raadpleegde. - J. van de Wijer geeft een overzicht van het Wetenschappelijk onderzoek der Vlaamsche plaatsnamen, waarin hij de organisatie van het onderzoek en de behaalde uitkomsten beschrijft. - J. Mansion etymologiseert in een Naamkundig Overzicht de naam Goossens en de plaatsnaam Driesch.

[p. 111]

Bijblad. Afl. 3-4. L. Grootaers doet mededelingen over de vorderingen van liet Zuidnederlandshi Dialect-onderzoek, met aanwijzingen voor de medewerkers. Aan de Dialectbibliotheek wordt ijverig gewerkt. - J. Van de Wijer geeft dergelijke wenken voor Ons Toponymisch Onderzoek. Verder bevat deze aflevering een reeks boekbeoordelingen.

De Vlaamsche Gids. Jan. H.N. van Kalken deelt een en ander mede Over Leesboeken van vroeger eeuwen, met aardige voorbeelden uit de vaak zeer onkinderlike versjes. - In de Vlaamsche Kroniek bespreekt Lode Monteyne de Moderne poëzie van jonge Vlamingen, waarvan hij de buitensporigheden verwerpt.

Vlaamsche Arbeid. Jan. V.J. Brunclair prijst het boek van Karel van den Oever: De Hollandsche Natie voor een Vlaamschen spiegel, omdat hij daarin ‘om beurten vernuftig en in een prettigen hekelstijl de wederzijdse tekortkomingen voor de complete herrijzenis van Dietsland konterfeit.’

Febr. V.J. Brunclair bespreekt Tijl, een ‘Gekke historie in vier kapittels’ door Anton van de Velde; W. Meyboom beoordeelt de Geestelijke Peilingen van Karel van den Oever.

Dietsche Warande en Bolfort. Jan. Dit jubileum-nummer - het tijdschrift bestaat 25 jaar - bevat een groot aantal bijdragen, grotendeels gewijd aan de geschiedenis van de Warande en de leidster Mej. M.E. Belpaire. - A. Boon wijst op de betekenis die Dr. Jules Persijn voor het tijdschrift gehad heeft. - H. Linnebank schrijft over De werkzaamheid van Pastor öuppens. - Een bijdrage Voor de geschiedenis van Jan van Iiuusbroec gaat over de vraag of Euusbroec Joachimiet was; de daarvoor aangevoerde bewijzen worden door de schrijver weerlegd.

Verslagen on Mededeelingen der Kon. Vlaamsche Academie. Oct. Karel de Flou publiceert na enige algemene opmerkingen, een rijke voorraad materiaal van Toponiemen uit de provinciën Antwerpen en Brabant, geput uit de archieven. - Twee belangrijke studies van Maurits Sabbe geven menige nieuwe biezonderheid over de betrekkingen tussen Noord- en Zuid-Nederland in de zeventiende eeuw. De eerste is getiteld: De Antwerpsche Vriendenkring van Anna Roemers Visscher, de tweede: Constantijn Huygens en Zuid-Nederland. In de laatste toont hij o.a. aan, dat Huygens de grondgedachte van zijn Ooghentroost ontleende aan een dergelijke Latijnse troostverhandeling van Puteanus. -

[p. 112]

In de Lexicographische Sprokkelingen bespreekt Leonard Willems de verhouding van Mnl. veele en veede. Hij toont aan dat het oude vede zich in Brabant en Limburg gehandhaafd heeft, Holland weifelt tussen de twee, maar in Vlaanderen was de jongere vorm vete inheems sinds de 13de eeuw. Voor de tekstkritiek en de lokalisering van teksten is dit van belang. De Lucidaris b.v. blijkt - ook op grond van andere rijmen - Vlaams, evenals de Lancelot uit Velthem's compilatie. Omgekeerd blijken de Lorreinen en de Borchgravinne van Vergi Brabants.

Nov. L. Willems geeft aanvullingen en aantekeningen bij het artikel Een teruggevonden handschrift van Fred Lyna (Ts. Lett. 43), omtrent Gedichten van A. de Roovere, van Hamme, van Frans Oisstoc, van Anna Bijns enz. - Gustaaf Segers publiceert zijn voordracht over Bilderdijk Pedagoog.

Neophilologus XI, afl. 2. A. Borgeld publiceert het cerste gedeelte van een studie over de Verbreiding en verbinding van eenige anecdoten en vertellingen. Uitgaande van een anekdote bij Fritz Reuter volgt hij het motief in allerlei tijden en streken.

Germanisch-Romanische Monatsschrift. Nov.-Des. De voordracht van W. Stammler over Die Bedeutung der mittelniederdeut-schen Literatur in der deutschen Geistesgeschichte, met zeer uitvoerige bibliogratiese noten, zal wegens de vele aanrakingspunten van deze letterkunde met het Middelnederlands, ook voor de Nederlandse studie van belang kunnen zijn.

Het Boek. Des. M.E. Kronenberg beschrijft een interessant en zeldzaam boekje: De loose vossen der werelt, in 1517 te Brussel gedrukt. Het blijkt een vertaling te zijn van Jean Bouchet: Les Regnards iraversans les périlleuses voics des folies fiances du monde. Van dit satiries geschrift bestaat ook een Duitse bewerking, die naar de Nederlandse bewerkt moet zijn. Misschien is de drukker Thomas van der Noot, een geletterd man, zelf de vertaler geweest.

Museum. Jan. J.W. Muller bespreekt uitvoerig J. te Winkel's Ontwikkelingsgang der Noderlandsche Letterkunde, 2de druk, deel III-V.

Boekzaal dor geheele wereld. Febr. Onder het opschrift Katholieke Epiek in Nederland bespreekt H. van der Mark Het droeve Raadsel van Cor Hermus.

C.d.V.