De Nieuwe Taalgids. Jaargang 20

[p. 60]

Uit de tijdschriften.
(November-Desember).

De Nieuwe Gids. Nov. Willem Kloos wijdt enige bladzijden aan de betekenis van Jac. van Looy.

Stemmen des tijds. Nov. J.E. Cantillon. besluit zijn opstel over Willem de Clercq en het Nederlandsche Reveil. - In het vervolg van zijn studie over Het Natuurgevoel in de nieuwere Nederlandsche Literatuur behandelt W. Kramer het natuurgevoel bij F. van Eeden, Guido Gezelle, Prosper van Langendonck, Boutens, Verwey en de jongere dichters. - De Literaire Kroniek van C. Tazelaar gaat over Poelhekke's Lyriek en Prinsen's studie De Roman in de 18e eeuw in West-Europa, die beide geprezen worden. Verder bespreekt bij Eva's Jeugd van N. van Suchtelen, en Het Verloren Huis van D. Th. Jaarsma.

Des. D.J. Westerhuis geeft een bijdrage: De ‘Arnhemsche Courant’ contra Da Costa. - Ph. Lansberg wijst - naar aanleiding van G. Brom's boekje over De Dominee in onze Literatuur - op ‘de tekortkoming der christen-literatoren (feitelijk trouwens een leemte in den arbeid van het geheele corps geschiedvorschers der literatuur) tegenover de stichtelijke essay’. - W. Kramer besluit zijn bovengenoemde studie met een beschouwing over het natuurgevoel in het moderne proza, dus o.a. bij Van Deyssel, Arie Prins, Van Looy, Streuvels, Timmermans, Scharten-Antink, en Jaarsma. Zowel in onze moderne poëzie als in het nieuwere proza blijkt het natuurgevoel ‘fijn en universeel’ te zijn.

Groot-Nederland. Nov. J. Saks besluit zijn studie over De verloftijd van Multatuli. Uitvoerig gaat hij zijn lotgevallen en ontwikkeling in deze periode na, omdat daaruit voor een groot deel de Havelaar-catastrofe te verklaren is. - A. Defresne ontwikkelt zijn bezwaren tegen Hedendaagsch Fetischisme, het jongste werk van Carry van Bruggen, die daarin ook haar denkbeelden over taal en het ontstaan van taal tegenover die van Jespersen plaatst.

Des. In de reeks Achttiende-eeuwers behandelt J. Walch de toneelspeler Marten Corver als ‘een van de herauten van het nieuwe’ op toneelgebied.

[p. 61]

De Beiaard. Des. De redaktie deelt mede dat dit -tijdschrift gestaakt wordt.

Opwaartsche Wegen. Nov. N. van der Laan bespreekt Enkele zeventiende-eeuwsche uitingen tegen het ‘slordige’ in de literatuur. Daarmee zijn niet alleen bedoeld de Calvinistiese protesten als die van Wittewrongel, maar ook uitingen van dichters als De Groot, Vondel, Camphuysen en Oudaen, die ondanks hun bewondering voor de oudheid, aan een kunstenaar, die zich Christen noemt, den eisch stelden, dat zijn kunstuitingen in reinen toon gestemd zouden zijn. In de rubriek Boekbespreking beschouwt Van Ham Afrikaans proza van twee vrouwelike auteurs en Poelhekke's Lyriek.

Roeping. Nov. Karel Albert (Een Vlaamsche creatie) laat zien hoe de stof van Marieken van Nijmeghen tot een opera-libretto verknoeid is.

Des. Een breedvoerige ‘volkskauserie’ van Karel van den Oever: Rond wat men noemt Expressionisme bevat een polemiek enerzijds tegen ‘dekadente’ Vlamingen als Brunclair en Van Ostaeyen, anderzijds tegen de meeste Noord-Nederlandse jongeren, zowel niet-Katholieke als de Bruning's. Alleen de ‘Kristelijk-ethische’ lamst van Wies Moens en Marnix: Gijsen wijst z.i, de goede weg. - G. Knuvelder, die De Bloeiende Bongerd om de inhond verwerpt, spreekt zijn verlangen uit naar een Katholieke bloemlezing op even hoog artistiek peil.

Den Gulden Winckel. Nov. G.H. Pannekoek publiceert een vraaggesprek met J.H. Speenhoff. In de Kroniek van het Proza, behandelt Gerard van Eckeren Voorbijgangers van Top Naeff. De Kroniek der Poëzie, door J, Greshoff, is gewijd aan de dichter Joh. Huyts.

Des. Het vraaggesprek in dit nummer geldt Aart van der Leeuw. In de Kroniek van het Proza wordt Jo van Ammers-Küller (De Opstandigen) besproken. Jan de Vries beoordeelt Protestantsch-Christelijke Essayisten, naar aanleiding van de bundel Christelijk Letterkundige Studiën, door M.J. Leendertse en C. Tazelaar, en de studie over De Kleine Johannes II en III, door Ph. A. Lansberg.

De Vlaamsche Gids. Nov. J. Vercoullie beoordeelt de ‘geschiedkundige studie’ van Kanunnik V. van der Velde over De Gouden Week en het Paaschfeest, en kondigt de nieuwe uitgave van het Geuzenliekboek aan.

[p. 62]

Des. Jozef Peeters bespreekt een boek over Volksspelen en Volksvermaken in Vlaamsch-Belgie door Maurits Sacré en Aimé De Cort.

Vlaamsche Arbeid. Nov. Paul van Ostayen beoordeelt in de kroniek over Vlaamse poëzie een bundel van Maurice Gilliams: De Dichter en zijn schaduw (1925), gevolgd door Een jong reiziger (1918-20). Ondanks enige slordigheid in de taalbehandeling is ‘aan zijne begaafdheid niet te twijfelen’.

Dietsche Warande en Belfort. Aug.-Sept. J. van Mierlo geeft een bijdrage over Ruusbroec in Frankrijk. - Aug. van Cauwelaert opent een Letterkundige Kroniek, waarin hij de jongere dichtkunst bespreekt, nl. de Nieuwe Geluiden van Dirk Coster en verzen van Jan Prins, M. Nijhoff en. H. Bruning.

Okt-Nov. Maurits Sabbre wijdt een opstel aan de Antwerpsche vriendenkring van Anna Roemers Visscher. - Aug. van Cauwelaert behandelt in zijn Letterkundig Overzicht proza van E. Claes, C. en M. Scharten-Antink en Kees Meekel.

Studiën. Tijdschrift voor godsdienst, wetenschap en letteren.

Nov. Onder het opschrift De Kaukasustalen en de wieg van menschelijk geslacht wijst J. van Ginneken op het belang van de studie der Kaukasustalen. in het biezonder onder leiding van de Russiese geleerde Nikolaus Marr voortgezet. Deze studie zal, naar zijn mening, de eindbeslissing brengen omtrent de verwantschap van tot nu toe gescheiden taalgroepen en dus de weg wijzen naar ‘de wieg van het menselik geslacht’.

Tijdschrift voor Ned. taal- en letterkunde XLIV, afl. 4. Bijna deze gehele aflevering is gewijd aan Bredero's Spaansche Brabander. A.A. Verdenius wijst op de noodzakelikheid om de oude drukken zorgvuldig te bestuderen: daaruit komen soms merkwaardige, later ten onrechte verworpen lezingen voor den dag, terwijl zelfs spellingsverschillen voor het vaststellen van de juiste taalvorm van belang kunnen zijn. Ren lange reeks aantekeningen met aanvullingen en verbeteringen van de bestaande uitgaven besluit zijn artikel. - J.A.N. Knuttel verdedigt zijn wijze van tekst-uitgeven in een artikeltje Bredero voor den vakman. Hij meent dat Verdenius vaak te veel belang hecht aan afwijkende lezingen, die bij een willekeurige spelling als die van Bredero uit slordigheid kunnen voortkomen. - J.W. Muller (Nog een en ander over Bredero's Spaensche Brabander) deelt deze mening. In het biezonder toont hij aan, hoe slordig in de gedrukte

[p. 63]

teksten met de namen, omgesprongen is. In verscheiden namen meent hij zinspelingen op gelijknamige tijdgenoten te mogen zoeken. Ook deze schrijver geeft een reeks leerzame aantekeningen bij de tekst. - A.A. Verdenius behandelt verder De vorm kyn(t)s bij Bredero, volgens hem een vokatief-vorm van kynt, waarachter zich een spiranties geluid ontwikkeld had. - C. Bake bespreekt Angeniet vs. 1125-1128; J. Vercoullie geelt twee etymologiese mededelingen (estaminet en lijkwade).

Tijdschrift voor Taal en Letteren. Nov. Gerard Brom voltooit zijn opstel de Opkomst van de Middelnederlandse studie, waarin hij in biezonderheden nagaat, hoe sedert Jonckbloet de studie der Mnl. letteren geleidelik tot waardering geraakte. - Jac. van Ginneken beoordeelt Mansion's Oud-Gentsche Naamkunde: zijn grief tegen dit overigens verdienstelike boek luidt, dat de schrijver ‘veel te would-be-puristisch’ is, door het feit weg te cijferen dat Gent reeds in de Oud-Nederlandse periode een bemiddelende positie ingenomen zal hebben tussen Nederlands en Frans.

Verslagen en Mededeelingen der Kon. Vlaamsche Academie. Aug. Na de lijst der uitgeschreven prijsvragen volgt de voortzetting van .J. Jacobs' artikel over De Regeering der Voortzetsels in de Mnl. dialecten. Zijn uitkomst is dat er drieerlei gebieden te onderscheiden zijn: het kustgebied, het middelgebied (Brabant, Antwerpen, N. Brabant) en een oostelik gebied, met eigenaardig duidelik afwijkend naamsvalsgebruik. - J. Salsman beantwoordt de vraag Of Vondel onbekend Wijven mag aan ons Volk? Sept. Een voordracht van Maurits Sabbe heeft als opschrift Hoe stond Benedictus Arias Montanus tegenover de leerlingen van Hendrik Jansen Barrevelt (Hiël)? Hij toont aan dat Plantijn ten onrechte van huichelarij beschuldigd is, op grond van zijn sympathie, voor Hiël, nu gebleken is dat ook de Katholieke Spaanse theoloog Montanus in Hiël's geschriften niets onrechtzinnigs vond. - Gustaaf Segers behandelt het Taal- en Letterkundig Onderwijs in de Volksschool en de Middelbare School. Lezen en Opstellen.

Volkskunde XXX, afl. 3. Jules Frère schrijft over de Limburgse ‘wierel’, die elders ‘godspenning’ heet. - Victor de Meyere vervolgt zijn Vlaamsche Sprookjes (XLII-L) - P.J. Meertens vertelt van het Zeeuwse Smeltsteken, o.a. bekend uit Bellamy's Roosje en Betje Wolff's Walcheren. Behalve een

[p. 64]

Klinkdicht van Gargon over dit onderwerp, deelt hij nog een Nieuw Lied voor de Smeltvangers mee.

Neopilologus XI, afl. 1. Leopold Brandl vergelijkt nog eens Krinke Kermes und Defoes Robinson, en komt tot dezelfde konklusie als B. Ulrich: hij ontkent ‘jeden äuszeren Zusammenhang der beiden Werke’. - A. Abas bespreekt Panconcelli-Calzia's boek Die Experimentelle Phonetik in ihrer Anwendung -auf die Sprachwissenschaft en J. Forchhammer's Die Grundlage der Phonetik.

Germanisch-Romanische Monatsschrift. Sept-Okt. V. Michels herdenkt Wilhelm Streitberg. - Hubert Grimme besluit zijn studie over Neuhochdentsche Sprachmelodik als Grundlage der Syntax.

Tijdskrif vir Wetenskap en Kuns. Nov. B. Eybers vervolgt zijn studie over Opvoeding en onderwijs in Suid-Afrika. - S.J. du Toit beoordeelt Malherbe's proefschrift Humor in die algemeen en sy uiting in die Afrikaanse letterkunde. - A.C. Bouman bespreekt de Afrikaanse Spreekwoorde en Verwante Vorme deur D.F. Malherbe, en de uitgave van Hadewijch's Visioenen II door J. van Mierlo.

Paedagogische Studiën. Des. In zijn opstel Over Litteratuuronderwijs behandelt W.L.M.E. van Leeuwen De Leermiddelen Hij stelt zich ten doel ‘algemene beginselen vast te stellen, waaraan de leermiddelen dienen te voldoen en enkele bestaande bloemlezingen en litteratuur-overzichten daaraan te toetsen.’ Na de overzichten beschouwt hij ook de voornaamste bloemlezingen en de daaraan te stellen eisen, om te eindigen met Poelhekke's werken en de bestaande serie-uitgaven.

Boekzaal der geheele wereld. Des. H. van der Mark geeft een In Memoriam M.A.P.C. Poelhekke. - G. Knuvelder schrijft een beknopt artikel over Henriette Roland Holst, naar aanleiding van de bundel Over leven en schoonheid.

Museum. Nov. Herman Poort beoordeelt Poelhekke's Lyriek, waarin hij meer een ‘beredeneerde bloemlezing’ ziet dan een uiteenzetting van ‘het wezen der dichtkunst zelf’. Intussen prijst hij dit werk, omdat de schrijver ‘beter aanvoeler van poëzie is dan zijn theorie zou doen vermoeden’.

C.d.V.