Taal en Tongval. Jaargang 50

[p. 4]

[Themanummer 11
50 jaar Taal en Tongval]

[p. 5]

1. Hermann Niebaum, Groningen, 2. Veronique De Tier, Gent, 3. Ernest Eylenbosch, Gent, 4. Roxane Vandenberghe, Gent, 5. Frans Debrabandere, Brugge, 6. Piet Van de Craen, Brussel, 7. Vicky Van Den Heede, Gent, 8. Henk Bloemhoff, Groningen, 9. Katrien Deygers, Gent, 10. Miet Ooms, Leuven, 11. Tineke De Pauw, Gent, 12. André De Groote, Gent, 13. Joep Kruijsen, Nijmegen, 14. Anton Hagen, Nijmegen, 15. André Hottenhuis, Zenderen, 16. Thera de Jong, Amsterdam, 17. Jan Berns, Amsterdam, 18. Edmond Cocquyt, Gent, 19. Jan Stroop, Amsterdam, 20. Reinhild Van de Kerckhove, Kortrijk, 21. Leendert de Vink, Leiden, 22. Hans Bennis, Amsterdam, 23. Harrie Scholtmeijer, Amsterdam, 24. Johan Taeldeman, Gent, 25. Bram Decroos, Leuven, 26. Geert Verleyen, Gent, 27. Antoon Weijnen, Nijmegen, 28. Hans Van de Velde, Brussel, 29. Ton Goeman, Amsterdam, 30., 31. Sera De Vriendt, Brussel, 32. Willy Van Langendonck, Leuven, 33. Rob Belemans, Leuven, 34., 35. Jacques Van Keymeulen, Gent, 36. Cor van Bree, Leiden, 37. Dirk Geeraerts, Leuven, 38. Renée van Bezooijen, Nijmegen, 39. Jaap de Rooij, Amsterdam, 40. R. Van de Veire, Gent, 41. Ester Waher, Kaapstad, 42. Georges De Schutter, Antwerpen, 43. Jan Goossens, Leuven, 44. Hugo Ryckeboer, Gent, 45. Christof Vanden Eynde, Gent, 46. Timothy Colleman, Gent, 47. Wilbert Heeringa, Groningen

[p. 7]

H. Ryckeboer en H. Scholtmeijer
Ter Inleiding

De naam ‘Taal en Tongval’ verscheen voor het eerst in 1904, als titel van de zevende paragraaf in het eerste hoofdstuk van J. te Winkels Inleiding tot de geschiedenis der Nederlandsche taal. Hoewel het toen toch voor iedereen meteen duidelijk moet zijn geweest dat het hier ging om een poëtische vondst, zou het nog bijna een halve eeuw duren, tot 1949, voordat deze naam definitief en regelmatig terugkeerde, namelijk als hoofdtitel van het tijdschrift voor dialectologie.

Nu zijn we weer een halve eeuw verder en vieren we het tiende lustrum van dit tijdschrift. De vijftig jaar waarin Taal en Tongval verscheen vallen grofweg samen met de tweede helft van de twintigste eeuw, het naoorlogse tijdperk in Nederland en Vlaanderen. Het woord ‘naoorlogs’ is hier niet zonder bedoeling neergeschreven. Op allerlei vlakken heeft de Tweede Wereldoorlog in de Europese samenleving een stroomversnelling gebracht, die ook het lot van het traditionele dialect bezegelde, in Nederland nog sterker dan in Vlaanderen. Wie aan de beproefde methoden van de dialectgeografie bleef vasthouden, moet meer dan eens het gevoel bekropen zijn dat hij zich langzaam maar zeker met historische taalkunde was gaan bezighouden. Anderzijds is in dezelfde periode uit de Nieuwe Wereld, waar traditionele dialecten nooit in die vorm hebben bestaan als bij ons, de aandacht voor het sociale aspect van taalvariatie met de heersende westenwinden tot ons gekomen. En al zijn we misschien nog altijd minder dan aan de andere kant van de Atlantische Oceaan geneigd te denken dat de sleutel voor alle menselijk handelen ligt in de jacht op maatschappelijk succes, toch heeft de sociolinguïstiek hier een niet meer weg te denken plaats veroverd.

Het bijzondere van vijftig jaar Taal en Tongval is, dat het tijdschrift aan beide aspecten van taalvariatie ruimte heeft geboden. Het heeft zich bekend tot de dialectgeografie, noch bekeerd tot de sociolinguïstiek. Ook in dit themanummer hebben we het tweestromenland van Taal en Tongval tot uitdrukking willen laten komen. Na de bijdrage over de eigenlijke geschiede-

[p. 8]

nis van het blad volgen twee historische bijdragen, die elk een van de genoemde disciplines belichten in de afgelopen vijftig jaar. Ook de vierde beschouwing, over de stand van zaken in de tak van wetenschap die door Taal en Tongval bestreken wordt, kent die dubbele invalshoek, tot in de titel toe.

Na de drie historische beschouwingen en het overzicht van het huidige bedrijf, volgt het register op de eerste vijftig jaar, en daarmee wordt dit themanummer afgesloten. Met andere woorden, naast de historische en contemporaine bijdragen ontbreekt dat facet, dat voor velen wel het interessantst zal zijn: de toekomst van Taal en Tongval.

De reden voor deze omissie is, dat er zo weinig over die toekomst gezegd kan worden. Soms lijkt zij onzeker. De hoge productiekosten worden onvoldoende gecompenseerd door het aantal abonnees. De vraag is ook al gesteld of de wat marginale plaats die de dialectkunde in de alfa-wetenschappen is gaan innemen, nog wel een eigen tijdschrift rechtvaardigt. Wat wordt in het algemeen nog de plaats van het gedrukte tijdschrift (of boek), nu cd-rom en internet definitief de informatieverspreiding in de wetenschap lijken te gaan overnemen? Volgens kenners staan we aan de vooravond van de grootste revolutie sinds de uitvinding van de boekdrukkunst.

Toch zien we hierin niet voldoende reden om de inleiding van het feestnummer in mineur te laten eindigen. Er is al eens eerder, bij het begin van Taal en Tongval, getwijfeld of ‘ons tijdschrift een lang leven tegemoet gaat’. En zie eens, wat daarvan uiteindelijk nog terecht gekomen is.