Taal en Tongval. Jaargang 40

[p. 72]

[Mededelingen]
Publikaties over plantnamen in Nederland, Nederlandstalig België en Frans-Vlaanderen
Har Brok

Begin vorig jaar bracht de Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging in samenwerking met het P.J. Meertens-Instituut een reprint uit van H. Heukels' Woordenboek der Nederlandsche volksnamen van planten. Het in de reprint toegevoegde voorwerk bevat als vierde hoofdstuk de bibliografie: ‘Publikaties over plantnamen in Nederland en Nederlandstalig België’, die medio 1986 werd afgesloten. Aangezien de reprint voorlopig zeker niet herdrukt zal worden, zal deze bibliografie snel verouderen. Het enthousiasme waarmee zij ontvangen werd, geeft aanleiding deze veroudering tegen te gaan door middel van periodieke aanvulling. Deze eerste aanvulling met iets gewijzigde titel (de uitbreiding ‘Frans-Vlaanderen’ geldt echter met terugwerkende kracht) omvat naast recent verschenen studies, woordenlijsten en kaarten ook een aantal verbeteringen en aanvullingen. Net zoals in de reprint, waarnaar ik uitdrukkelijk verwijs, is de lijst gesplitst in twee rubrieken:

1.	Studies en woordenlijsten (alfabetisch op auteur), en
2.	Taalkaarten [*] (alfabetisch op plant) en tevens Register op de eerste rubriek [Δ].

Auteurs met jaar van publikatie in de tweede rubriek worden in de eerste voluit gegeven. De afkortingen moeten als volgt gelezen worden: ing (ingeschreven kaart), iso (isoglossenkaart), symb (symbolenkaart) en vlak (vlakkenkaart). De materiaalverzameling werd afgesloten op 1 maart 1988.

1. Studies en woordenlijsten

BROK, H., ‘De Oostindische kers in de Nederlandse dialecten’, in: Mededelingen van het P.J. Meertens-Instituut voor Dialectologie, Volkskunde en Naamkunde nr. 38 (1986), 16-22. || Oostindische kers

BROK, H., ‘Het woordenboek van Heukels en de Nederlandse plantnaamkunde’, in: Reprint HEUKELS 1907. Utrecht 1987, IX-LXXXI.

BROK, H / A.C. Zeven: ‘Eeuwig moes, Splijtmoes, Splijtkool. De laatste taalkundige sporen van een verdwijnend Limburgs gewas’, in: Veldeke 63 (1988), nr. 1, 9-12. || Splijtkool

[p. 73]

CAPRINI, R., ‘Peuplier’, in: Atlas Linguarum Europae (ALE). Vol. I - Fasc. 2. Assen / Maastricht 1986, kaart I, 25. || Populier Kommentaar in: idem, Commentaires. Volume I - deuxième fascicule. Assen / Maastricht 1986, 99-113.

DEBRABANDERE, F., ‘Beuken en heesters’, in: Nederlands van nu 34 (1986), 142-144. || Beuk

GOOSSENS, J., ‘Die niederländische Verwandten von ostniederdeutsch pede “Elytrigia repens”’, in: Niederdeutsches Wort 25 (1985), 123-136. || Kweek

GOOSSENS, J., De Nederlandse verwanten van Oostnederduits Pede ‘Elytrigia repens. Hasselt 1985 [= Mededelingen van de Vereniging voor Limburgse Dialect- en Naamkunde nr. 33] || Kweek

HEERSCHAP, P., ‘Ouddorpse planten- en dierennamen’, in: [Jaarboek van de Vereniging van amateurarcheologen voor Goeree-Overflakkee] De Motte 83-86, 1987, 65-72. || Woordenlijst

HEUKELS, H., Woordenboek der Nederlandsche Volksnamen van planten. [Amsterdam] 1907. Reprint: Utrecht 1987. || Woordenlijst rec.: A. D[e] C[ock] - Volkskunde 19 (1907-1908), 247-248. C.d. V[ooys] - De Nieuwe Taalgids 2 (1908), 240-244. Reprint in HEUKELS 1907. Utrecht 1987, LXXXII-LXXXVII. H.L. Gerth van Wijk - Album der Natuur 1909, 58-60. Reprint in HEUKELS 1907. Utrecht 1987, LXXXVIII-XC. H.J.T.M. Brok - Reprint HEUKELS 1907. Utrecht 1987, IX-LXXXI. [?] - Natuurbehoud 18 (1987) nr. 2, 55. H. Brok - Dokumentaal 16 (1987), 150. [?] - Leuvense Bijdragen 76 (1987), 423-424. [J.] V[an] d[er] K[ooi] - Driemaandelijkse Bladen 39 (1987), 92. [H. Brok] - Mededelingen van het P.J. Meertens-Instituut nr. 39 (1987), 33-34. M.C.v.d. T[OORN] - De Nieuwe Taalgids 81 (1988), 91-92.

HEUKELS-DE KRUYFF, A.J., ‘Plantlore’, in: Album der Natuur 1908, 15-25. Reprint in HEUKELS 1907. Utrecht 1987, XCI-CI.

KáLMáN, B., ‘Poire’, in: Atlas Linguarum Europae (ALE). Vol. I - Fasc. 2. Assen / Maastricht 1986, kaart I, 26. || Peer Kommentaar in: idem, Commentaires. Volume I - deuxième fascicule. Assen / Maastricht 1986, 115-119.

‘Kamperfoelie’, in: Drents Woordenboek. Medewerkerscontact 14 (1986), 9-11. || Kamperfoelie

MANHAVE, C.J., ‘Limoenvorsing’, in: Onze Taal 55 (1986), 154. || Limoen

[p. 74]

MOOIJMAN, E., ‘Genévrier’, in: Atlas Linguarum Europae (ALE). Vol. I - Fasc. 2. Assen / Maastricht 1986, kaart I, 27. || Jeneverbes Kommentaar in: idem, Commentaires. Volume I - deuxième fascicule. Assen / Maastricht 1986, 121-144.

OUDENAARDEN, J., ‘Plantennamen’, in: - De terugkeer van Opoe Herfst. Over de woordenschat van Rotterdam. Utrecht / Antwerpen 1986, 134-137.

PHILIPPA, M., ‘Van woord tot woord. Limonofilie’, in: Onze Taal 55 (1986), 154-155. || Limoen

‘Pinksterbloem’, in: Drents Woordenboek. Medewerkerscontact 15 (1987), 10-11. || Brem || Pinksterbloem

REBCKE, L., ‘Planten met hun Nederlandse volksnamen’, in: F. Bianchini / F. Corbetta / M. Pisoia: De plant in de geneeskunde (...). Sassenheim z.j. [1976]^3, 235-238. || Woordenlijst

REUMERS, P., ‘Posters dialect voor bomen, bloemen, planten en andere gewassen’, in: Roerstreek '87. Jaarboek H.V.R. 19 (1987), 86-91. || Woordenlijst

STERK, A.A., ‘Over de volksnamen van de Nederlandse paardebloem’, in: - Paardebloemen: Planten zonder vader: variatie, evolutie en toepassingen van het geslacht paardebloem (Taraxacum). [Utrecht] 1987, 288-295 en 341-342 (Bijlage C).

SUYS, Y., ‘Mere. Dialektwoorden, uitdrukkingen en zegswijzen (vervolg): Planten, bloemen, vruchten en bomen’, in: Mededelingen van de Heemkundige Kring van Erpe-Mere 18 (1978), 43. || Woordenlijst

SZYMCZAK, M, e.a., ‘Bouleau’, in: Atlas Linguarum Europae (ALE). Vol. I - Fasc. 2. Assen / Maastricht 1986, kaart I, 24. || Berk Kommentaar in: idem, Commentaires. Volume I - deuxième fascicule. Assen / Maastricht 1986, 87-97

TAELDEMAN, J., ‘Nevelse “kadeisters” (= dadels) en hun Oostvlaamse konkurrenten’, in: Driemaandelijks tijdschrift van de Heemkundige Kring ‘Het Land van Nevele’ 15 (1984), 165-174. || Dadel

VEEN, P.A.F. van, Sprekende getuigen. Over de herkomst van onze woorden. Baarn 1987, 55-70.

[p. 75]

2. Taalkaarten en register op 1

Aalbes, rode * ROUKENS, W., Wort- und Sachgeographie in niederländisch-Limburg und den benachbarten Gebieten. Nijmegen 1937. Teil Ib. II Kaart 71 ‘Johannisbeere’: Z.O. Nederland (ing. iso. symb.) Kommentaar in: idem, Teil Ia, 340-346 (waarbij deze kaart op blz. 341 in schemavorm is afgedrukt).

Aardappel * GROOTAERS, L., 1926 || (los bijgevoegde kaart) ‘De Nederlandsche namen van den “aardappel”’: Nederland en België (vlak) Ook in: C.P.F. Lecoutre / L. Grootaers, Inleiding tot de Taalkunde en tot de Geschiedenis van het Nederlands. Platen en kaarten. Groningen / Den Haag 1927 (3e druk). [1934 (4e druk); Leuven / Groningen / Den Haag 1942 (5e druk); 1948 (6e druk)] || Kaart 1 ‘Aardappel’ (= Grootaers 1926) Ook in: W. Pée, La géographie linguistique Néerlandaise. [= Extrait de la Revue belge de philologie et d'histoire Tome XIV (1935), nr. 3] || Kaart 4 ‘De Nederlandsche namen van den “aardappel”’ (= Grootaers 1926) * LEENEN, J., ‘Franse Taaluitzetting over Limburg’, in: Handelingen van de Koninklijke Commissie voor Toponymie en Dialectologie 12 (1938), 149-167. || Kaart na blz. 167 ‘Kaart bij Franse taaluitzetting over Limburg’: oost België en Nederlands Limbing (iso) * WELTER, W., Studien zur Dialektgeographie des Kreises Eupen. Bonn 1929 [= Rheinisches Archiv 8]. || Blz. 122 ‘Kartoffel’: noordoosten v.d. provincie Luik (vlak) Ook in: W. Welter, Die niederfränkischen Mundarten im Osten der Provinz Lüttich. Haag 1933. || Kaart 43 ‘Kartoffel’: noordoosten v.d. provincie Luik (vlak)

Aardbei * MEERTENS 1940-'41 || Blz. 26 ‘Aardbei’: Nederland en België (vlak) Ook in: F. Koster: Wat is Heemkunde? Amsterdam 1941, 175.

Berk * SZYMCZAK 1986 || Kaart 24 ‘Bouleau’: Nederland en België (symb) Kommentaar in: idem, Commentaires. Volume I - deuxième fascicule. Assen / Maastricht 1986, 87-97.

[p. 76]

Beuk ^ΔDEBRABANDERE 1986.

Brem * ‘Pinksterbloem’ 1987. || Blz. 9: Drente (symb)

Dadel * TAELDEMAN 1984. || Blz. 170: Oost-Vlaanderen (symb)

Eeuwig moes: zie Splijtkool

Erwt * SASSEN, A., Het Drents van Ruinen. Assen 1953. || Kaart 2 ‘(a)art(e) - arft’: N.-Drente (iso) || Kaart 9 ‘(a)arft - (a)at’: Z.W.-Drente (iso) De eerste ook in: G.H. Kocks: ‘Naar een Atlas van de Drentse Dialecten; een voorstudie’, in: Driemaandelijkse Bladen 39 (1987), 55-91 || Kaart 6 ‘(a)art(e) - arft’: N.-Drente (iso)

Gras * GINNEKEN, J. VAN, Ras en Taal. Amsterdam 1935 || Blz. 136 ‘Gras’: Friesland (vlak) * RYCKEBOER, H., ‘Het Vlaams van de Franse Westhoek in het geheel van het Nederlandse taalgebied’, in: De Franse Nederlanden Jaarboek 1979. 139-156. || Kaart 5 ‘gas - ges’: Frans, West- en Oost-Vlaanderen (iso) Ook in: Reprint HEUKELS 1907. Utrecht 1987 || Kaart 2 ‘gas - ges’: Frans, West- en Oost-Vlaanderen (iso) * SASSEN, A., Het Drents van Ruinen. Assen 1953. || Kaart 2: ‘gras - gres’: N.O. Drente (iso) Ook in: G.H. Kocks: ‘Naar een Atlas van de Drentse Dialecten; een voorstudie’, in: Driemaandelijkse Bladen 39 (1987), 55-91 || Kaart 6: ‘gras - gres’: N.O. Drente (iso)

Hennep * BROK 1973. || Blz. 7 ‘Hennep (Cannabis sativa L.)’: Nederland en België (vlak) Ook in: Reprint HEUKELS 1907. Utrecht 1987. || Kaart. 2 ‘Hennep (Cannabis sativa L.)’: Nederland en België (vlak)

Jeneverbes * MOOIJMAN 1986 || Kaart 27 ‘Genévrier’: Nederland en België (symb)

[p. 77]

Kommentaar in: idem, Commentaires. Volume I - deuxième fascicule. Assen / Maastricht 1986, 121-144.

Kamperfoelie * ‘Kamperfoelie’ 1986. || Blz. 10 ‘Kamperfoelie’: Drente (symb)

Kruisbes * WEIJNEN, A., Nederlandse dialectkunde. Assen 1958. || Kaart 6 ‘Kruisbes’ (= Weijnen 1941, kaart 37): omgeving Kaatsheuvel (vlak) Idem, 2e druk, 1966. || Kaart 5 Ook in: A. Weijnen: The value of the map configuration. Nijmegen 1977 [Special Issue of the ‘Mededelingen van de Nijmeegse Centrale voor Dialect- en Naamkunde’) || Kaart 2 ‘Gooseberry’

Kweek * GOOSSENS 1985 (1) || Blz. 126 ‘pV (...) Quecke’: Nederland ten zuiden van Amsterdam en België (symb, iso) || Blz. 127 ‘Quecke’: Nederland ten zuiden van Amsterdam en België (symb) Ook in: GOOSSENS 1985 (2) || Blz. 14 ‘pV (...) “Kweek”’: Nederland ten zuiden van Amsterdam en België (symb, iso) || Blz. 15 ‘Kweek’: Nederland ten zuiden van Amsterdam en België (symb)

Limoen ^△MANHAVE 1986. ^△PHILIPPA 1986.

Oostindische kers * BROK 1986 || Blz. 19 ‘Oostindische kers’: Nederland en Nederlandstalig België (symb) * FRANKE, D. / D.T.E. van der Ploeg, Plantenammen yn Fryslan. Ljouwert 1955. || Blz. 74: Friesland (ing. iso) Idem, 2e druk, 1984. || Blz. 81 (hertekend): Friesland (ing. iso) Ook in: Reprint HEUKELS 1907. Utrecht 1987. || Kaart 3 (de hertekende versie): Friesland (ing. iso) Ook in: Natuurbehoud 18 (1987), nr. 2 || Blz. 55 (de hertekende versie): Friesland (ing. iso)

Paardebloem * STERK 1987 || Fig. 147 ‘Globale verspreiding van enkele volksnamen van de paardebloem’: West-Europa (vlak)

[p. 78]

Peer * KáLMáN 1986 || Kaart I, 26 ‘Poire’: Nederland en België (symb) Kommentaar in: idem, Commentaires. Volume I - deuxième fascicule. Assen / Maastricht 1986, 115-119.

Pinksterbloem * ‘Pinksterbloem’ 1987. || Blz. 9: Drente (symb)

Pioen * LEENEN, J., ‘Franse Taaluitzetting over Limburg’, in: Handelingen van de Koninklijke Commissie voor Toponymie en Dialectologie 12 (1938), 149-167. || Kaart na blz. 167 ‘Kaart bij Franse taaluitzetting over Limburg’: oost België en Nederlands Limburg (iso)

Populier * CAPRINI 1986 || kaart I, 25 ‘Peuplier’: Nederland en België (symb) Kommentaar in: idem, Commentaires. Volume I - deuxième fascicule. Assen / Maastricht 1986, 99-113.

Splijtkool / Splijtmoes * BROK / ZEVEN 1988 || Blz. 10 ‘Splijtkool’: Nederlands Limburg (symb)

Tarwe * WEIJNEN, A.A., Onderzoek naar de dialectgrenzen in Noord-Brabant in aansluiting aan geographie, geschiedenis en volksleven. Fijnaart 1937. || Kaart 80 ‘weit - tarwe’: Noord-Brabant (iso) Ook in: A. Weijnen: De dialecten van Noord-Brabant. Z.p. 1952 [Tweede bijgewerkte uitgave: 's-Hertogenbosch 1987] || Kaart 4 ‘weit - tarwe’: Noord-Brabant (iso) Gedeeltelijk ook in: A. Weijnen: ‘Merkwaardige Oost-Noord-Brabantse woorden. V’, in: Eigen Volk 8 (1936), 193-195 || Blz. 193: oostelijk Noord-Brabant (iso)

Ui * WEIJNEN, A.A., Onderzoek naar de dialectgrenzen in Noord-Brabant in aansluiting aan geographie, geschiedenis en volksleven. Fijnaart 1937. || Kaart 80 ‘ui - look - juin’: Noord-Brabant (iso) Ook in: A. Weijnen: De dialecten van Noord-Brabant. Z.p. 1952 [Tweede bijgewerkte uitgave: 's-Hertogenbosch 1987] || Kaart 4 ‘ui - look - juin’: Noord-Brabant (iso)

[p. 79]

* WELTER W., ‘Zum Sprachenstreit im Nordosten der Provinz Lüttich’, in: Rheinische Vierteljahrblätter 1 (1931), 157-175. || Kaart 4 ‘“Zwiebel”’: N.O. van de provincie Luik (vlak) Ook in: W. Welter, Die niederfränkischen Mundarten im Osten der Provinz Lüttich. Haag 1933. || Kaart 39 ‘Kartoffel’: noordoosten v.d. provincie Luik (vlak)

Vlier * STERKENBURG, P.G.J. van, Het Glossarium Harlemense. Een lexicologische bijdrage tot de studie van de Middelnederlandse lexicografie. 's-Gravenhage 1975. || Afb. 20 ‘De Vlier’: Nederland en België (symb) Ook in: Reprint HEUKELS 1907. Utrecht 1987. || Kaart 4 ‘De Vlier’: Nederland en België (symb)

Woordenlijst

^△HEERSCHAP 1987.

^△REBCKE 1976.

^△REUMERS 1987.

^△SUYS 1978.

Drs. Har Brok P.J. Meertens-Instituut Amsterdam